گزارش «فرهیختگان» از اقلام دارویی موثر که با قیمتی بسیار رقابتی نسبت به نمونه خارجی تولید می‌شوند
ندا اظهری، خبرنگار گروه دانشگاه: محققان ایرانی با توجه به مشکلاتی که در زمینه تحریم‌ها با آن مواجه هستند، تلاش کرده‌اند تا از تمام قابلیت‌ها و دانش خود در راستای تولید داروها و مکمل‌های دارویی بهره ببرند که موردنیاز بیماران بوده اما به دلیل تحریم‌ها یا قیمت‌های بالایی که وارد می‌شوند، قابل استفاده برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه نیستند. درست است که اغلب این محصولات، برای درمان بیماری‌ها موثر واقع می‌شوند و نیز به‌عنوان مکمل قادرند نقش بسزایی در بدن داشته باشند، اما معمولا با قیمت‌های بسیار بالایی وارد کشور می‌شوند که عامه مردم قادر به پرداخت هزینه‌های آن نیستند و عملا آنگونه که باید نمی‌تواند رسالت خود را در کمک به بیماران به سرانجام برساند. برخی از این داروها با توان و دانش محققان ایرانی در داخل کشور تولید و تجاری‌سازی شده و برخی از آنها نیز وارد بازار شده و مورد استفاده بیماران قرار گرفته‌اند.
دارویی گیاهی برای بیماران سرطانی
سیدسینا دُریتیم، داروساز، مدیرعامل شرکت داروسازی «برسام فارمد» و مدیر کمیته علمی انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» می‌گوید: «ما شرکت داروسازی «برسام فارمد» را سال 98 با هدف تولید و توسعه دانش فنی داروهای هایتک بیوتکنولوژیک پزشکی و همچنین مکمل‌های انسانی و داروهای دامی‌هایتک تاسیس کردیم. به‌عنوان نخستین پروژه شرکت، توسعه دانش فنی داروی «رسبوریکیس» است که برای درمان بیماران مبتلا به سرطانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که تحت شیمی‌درمانی قرار داشته و دچار افزایش سطح اوره می‌شوند. خوشبختانه دانش فنی این دارو در داخل کشور توسعه یافت و شرکت ما توانست با انجام این پروژه به یک شرکت دانش‌بنیان تبدیل شود. درحال حاضر، انتقال تکنولوژی در داروی «رسبوریکیس» به داروسازی کوثر اتفاق افتاده و محققان در این مرکز داروسازی مشغول تولید صنعتی این دارو هستند.»
محصولی برای عضله سازی و ریکاوری ورزشکاران
مدیرعامل شرکت داروسازی «برسام فارمد» درباره دیگر حوزه مکمل‌های انسانی که در قالب این شرکت دانش‌بنیان به آن پرداخته‌اند، اظهار می‌کند: «با توجه به اینکه ورزشکاران از مکمل‌های مختلفی استفاده می‌کردند که اغلب آنها ناسالم بوده و میزان آنزیم‌های کبدی ورزشکاران را بالا می‌برد و ممکن بود خطرات جدی برای سلامتی آنها داشته باشد، به این حوزه هم ورود پیدا کردیم و بار دیگر یکی از ترکیبات مشتق از «کلستروم» را برای ورزشکاران با برند «سام‌فیت» تجاری‌سازی و وارد بازار کردیم که سرشار از فاکتور رشد شبه‌انسولینی است که هم برای عضله‌سازی و هم برای ریکاوری ورزشکاران مورد استفاده قرار می‌گیرند. این محصول نخستین‌باری است که در داخل کشور توسعه پیدا کرده است. داروی «سام فیت» که برای ورزشکاران مورد استفاده قرار می‌گیرد، با توجه به قیمت بسیار بالایی که داشته و به ازای هر بسته 450 گرمی به قیمت 100 یورو به فروش می‌رسید و عملا با توجه به قیمت بالایی که داشته، وارداتی در داخل نداشته و ورزشکاران از این مکمل مقوی محروم بوده‌اند. به نظر می‌رسد داروی «سام فیت» درحال حاضر با قیمتی حدود یک‌پنجم قیمت مشابه محصول خارجی وارد بازار داخلی شده است.
تقویت سیستم ایمنی با مکمل انسانی
این متخصص داروساز در ادامه به محصول دیگری در حوزه مکمل‌های انسانی اشاره کرد و گفت: «با توجه به اینکه موج کرونا، ایران را هم مانند بسیاری از کشورهای دیگر تحت‌تاثیر قرار داد، به حوزه مکمل‌های انسانی ورود پیدا کردیم. ما برای تقویت سیستم ایمنی به‌دنبال مکملی بودیم که بیشترین اثربخشی را داشته باشد. مکمل‌های مشتق از «کلستروم» که به‌عنوان اولین شیرگاو بعد از زایمان شناخته می‌شود، یکی از مناسب‌ترین مکملی بود که می‌شد در این فرآیند از آن استفاده کرد. این شیر همان شیر به اصطلاح «آغوز» است که غنی‌ترین شیر تولید‌شده در پستانداران و سرشار از فاکتورهای حیاتی تغذیه‌ای و ایمنی برای زندگی نوزاد تازه متولد‌شده به شمار می‌رود. این فاکتورهای تغذیه‌ای مهم‌ترین ماده طبیعی برای کمک به ورزشکاران برای تقویت سیستم ایمنی آنهاست. بالا بردن قدرت و استقامت بدن، افزایش توده عضلانی بدون چربی بدن، سوزاندن چربی بدن، تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن، کاهش زمان ریکاوری و تسریع بهبود جراحات ازجمله مزیت‌هایی است که داروی کلستروم به همراه دارد.»
محققان برای تولید این محصول، آغوز جمع‌آوری‌شده را در ظروف استیل می‌ریزند و بلافاصله آن را به فریزرهای منفی 18 درجه سانتی‌گراد منتقل می‌کنند تا از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری کند. یخ‌زدایی این مایع در دمای منفی 37 درجه سانتی‌گراد رخ می‌دهد تا دمای بیش از حد به محصول و ساختار پروتئین‌های آن آسیب وارد نکند. آنها سپس این محصول یخ‌زدایی شده برای چربیزدایی را به دستگاه جدا‌کننده منتقل می‌کنند. چربیزدایی، بهبود پایداری و ماندگاری محصولات را افزایش می‌دهد. دانش فنی این مکمل در کشورهایی مانند آلمان توسعه پیدا کرده بود و از آن محصولاتی برای تقویت سیستم ایمنی تولید می‌کردند. همچنین به دلیل مقادیر بالای ایمونوگلوبین‌هایی که داشت، در دستورکار قرار گرفت و نخستین خط تولید محصولات مشتق از «کلستروم» را در داخل کشور راه‌اندازی کردیم و محصول و مکمل تقویت سیستم ایمنی با برند «کلستروسام» را تجاری‌سازی و وارد بازار کردیم. قیمت این محصول چیزی بالغ بر 10 یورو بوده است که در داروخانه‌های کشور هم موجود بوده و جزء محصولات وارداتی در داخل به‌شمار می‌رود. سال 1400، قیمت هر قوطی 60 عددی از محصول «کلستروسام» حدود 450 هزار تومان بوده که با ورود به بازار محصول ایرانی ما، عملا واردات این محصول با توجه به مزیتی که محصول خارجی از دست می‌داد، به صفر رسیده است. قیمت این محصول داخلی حدود یک‌سوم نمونه خارجی قیمت‌گذاری شده است.»
دوقلوزایی در دام‌ها با ارزآوری 120 میلیارد تومانی
دُریتیم عنوان می‌کند همچنین با توجه به تاکیدی که رهبری در ابتدای سال به حوزه دامداری و دامپروری داشتند، ما پروژه‌ای را در این حوزه درباره دوقلوزایی در دام‌های سبک داشتیم که با شعار سال و تاکید مقام‌معظم‌رهبری، فرآیند تحقیق و توسعه این پروژه را خیلی جدی‌تر از قبل پیش گرفتیم و درحال حاضر دانش فنی PMSG، به‌عنوان یک داروی هورمونی که برای دوقلوزایی در دام‌ها به کار می‌رود، برای نخستین‌بار در کشور توسعه پیدا کرده است. به گفته او، تاکنون، کشورهایی چون استرالیا، آرژانتین و اسپانیا این محصول مشتق از پلاسمای اسب باردار را وارد کشور می‌کردند که واردات سالانه آن حدود 120 میلیارد تومان برای کشور ارزبری داشت. اما با انجام و توسعه دانش فنی این محصول، مشغول تکمیل زیرساخت‌ها برای تولید صنعتی و اخذ مجوزهای لازم هستیم که به‌طور قطع در نیمه دوم 1401، محصول وارد بازار خواهد شد و می‌تواند صنعت دامداری را با توجه به اثری که برای دوقلوزایی دام به همراه دارد، متحول کرده و به این ترتیب می‌تواند مشکلات بسیاری از دامداری‌های صنعتی را نیز حل کند. علاوه‌بر تامین نیاز داخلی، پیش‌بینی می‌کنیم در سال 1402 بتوانیم صادرات این محصول را به کشورهایی چون روسیه، پاکستان و کشورهای منطقه هم داشته باشیم. قیمت وارداتی محصول PMSG که در دامداری‌های صنعتی کشور از آن استفاده می‌کنند، حدود یک میلیون و 500 هزار تومان قیمت دارد اما محصول داخلی که ما تولید می‌کنیم و به دست مصرف‌کننده داخلی می‌رسد، تقریبا با 60 درصد قیمت نمونه خارجی اما با همان کیفیت و انطباقی که با نمونه وارداتی دارد، به فروش می‌رسد. همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، هر ویال این دارو، با توجه به قیمتی که برای آن تعیین شده، از ارزبری سالانه بالغ بر 120میلیارد تومان از کشور جلوگیری می‌کند. این متخصص داروساز اشاره می‌کند که تمام تولیدات این شرکت دارای نمونه خارجی هستند و تاکید شرکت «برسام فارمد» روی محصولاتی است که نمونه خارجی دارند اما فاقد نمونه خارجی باشد و برای اولین‌باری باشد که در داخل کشور مراحل تولیدی را طی کرده باشد. درمورد دو داروی «رسبوریکیس» و PMSG با مشکلات تحریمی روبه‌رو بودیم اما در دیگر محصولات هم اگر مشکل تحریمی وجود نداشت، مشکل عدم دسترسی مردم با توجه به قیمت بالای محصول باعث شده بود تا در اختیار همه افراد قرار نگیرند که یکی از مشکلات عمده به شمار می‌رفت.
ویتامین D3 خوراکی با ترکیبات نانویی
ویتامین D3 از معدود ویتامین‌هایی است که بدن قادر به تولید آن نیست و باید با مصرف مواد غذایی محدودی که حاوی این ویتامین هستند و نیز استفاده از مکمل‌های این ویتامین کمبود آن را در بدن جبران کرد. ویتامین D محلولی در چربی است که به آن ویتامین نور خورشید هم می‌گویند. فرد در زمان قرار گرفتن در نور خورشید از طریق تابش اشعه ماوراءبنفش به پوست، کلسترول را تبدیل به ویتامین D می‌کند. نقش ویتامین D در بدن به‌گونه‌ای است که جذب کلسیم را در روده تقویت کرده و غلظت کلسیم و فسفات سرم را حفظ می‌کند. از این رو، این ویتامین برای رشد و استحکام استخوان‌ها به‌ویژه در کودکان اهمیت بالایی دارد. این ویتامین همچنین باعث کاهش التهاب و متعادل شدن فرآیندهای رشد سلولی، عملکرد عصبی عضلانی، ایمنی بدن و سوخت‌وساز گلوکز شده و مانع از بروز بیماری‌هایی چون پوکی استخوان، سرطان و مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، چاقی، ام اس و افسردگی می‌شود. «لیپوزوم»ها از تاثیرگذارترین حاملان دارویی هستند که قابلیت بالایی در انتقال مواد درمانی به اهداف خاص مولکولی دارند و علاوه‌بر این، خاصیت زیست تخریب‌پذیری بالایی دارد که ویژگی بسیار مثبتی در داروسازی به‌شمار می‌رود. در چنین سیستمی، ویتامین D3 به صورت نانولیپوزوم داخل یک غشای دولایه لیپیدی قرار می‌گیرد. محققان یک شرکت دانش‌بنیان با استفاده از ترکیبات نانویی موفق به تولید نوع خاصی از ویتامین D3 شده‌اند که به صورت اسپری خوراکی حاوی نانوامولسیون تولید شده است. اغلب مکمل‌های ویتامین D3 که در بازار وجود دارند در قالب کپسول‌های ژلی هستند اما این بار، این ویتامین در قالب اسپری تولید شده که در هر پاف، مقدار موردنیاز برای بدن درنظر گرفته شده است. استفاده از این اسپری، به مراتب سهل‌تر از مصرف دارو است و جذب آن به دلیل داشتن ترکیبات نانویی با سرعت بیشتری انجام می‌شود.
برنامه‌ریزی برای صادرات اسپری ملاتونین
محققان یک شرکت دانش‌بنیان نوعی اسپری دهانی نانوامولسیون ملاتونین تولید کرده‌اند که با استفاده از فناوری نانو باعث شده‌اند جذب این ماده موثره ملاتونین در بدن افزایش پیدا کرده و به دنبال آن، فراهمی زیستی و کارآیی آن هم افزایش پیدا کرده است. از آنجایی که اندازه مواد این اسپری در حد نانو کاهش پیدا کرده، با دو مرتبه اسپری کردن داخل دهان، به راحتی از عروق داخل دهان و زیر زبان جذب بدن شده و در عرض 15 دقیقه اثربخشی خود را نشان می‌دهد و فرد به خواب می‌رود. به عبارتی، این اسپری جایگزین بسیار مناسبی برای قرص‌های خواب‌آور است که معمولا افرادی که با بی‌خوابی مواجه هستند، به راحتی بدون عوارض ناشی از این قرص‌ها، از این اسپری‌های نانویی استفاده کنند. به‌طورکلی، ملاتونین در بدن به صورت طبیعی تولید می‌شود اما برخی افراد دچار بی‌خوابی هستند و شب‌ها بی‌خواب می‌شوند. همچنین در بدن افرادی که به دلیل سفر به کشوری دیگر دچار اختلال خواب شده‌اند یا افرادی که شیفت شب دارند و به همین دلیل دچار مشکل در خوابیدن هستند، ملاتونین به اندازه کافی ترشح نمی‌شود و تنظیم خواب طبیعی آنها به‌هم می‌ریزد و این اسپری به راحتی می‌تواند خواب آنها را تنظیم کند و بعد از بیدار شدن هم سرحال باشند و به کارهای روزمره خود برسند. این اسپری مانند داروهای خواب‌آور اعتیادآور نیست، نیاز به بلعیدن مانند قرص یا نیاز به خوردن آب هم ندارد. این اسپری نمونه مشابه خارجی دارد اما هیچ نمونه داخلی ندارد و این نخستین محصولی است که در کشور با این ویژگی‌ها تولید می‌شود. یک محصول مشابه وارداتی در کشور وجود داشت که تولید کشور ایتالیا بود و فاقد ویژگی‌های نانویی بود اما این اسپری با توجه به نانویی بودن، قابلیت‌های بالاتری دارد. امید می‌رود ورود این اسپری به بازار علاوه‌بر توقف واردات محصول ایتالیایی، از خروج ارز از کشور هم جلوگیری کند. قرار است پس از ورود این اسپری به بازار ایران، صادرات این محصول به کشورهای منطقه همچون عراق، پاکستان و افغانستان هم در دستور کار این شرکت دانش‌بنیان قرار گیرد.
مطالب پیشنهادی
