پیش‌همایش «حکمت اسلامی و علوم طبیعی» روز گذشته با حضور دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در واحد رشت برگزار شد.
دکتر طهرانچی در این نشست، با ارائه سخنانی با موضوع «پیوستار شعور در نظام خلقت» و با اشاره به اینکه قرآن کتاب هدایتی است که مصنف آن خدای علیم و حکیم است، گفت: «پیامبر مکرم اسلام(ص) می‌فرماید «أَنَّ هَذَا الْقُرْآنَ مَأْدُبَةُ اللَّهِ فَتَعَلَّمُوا مَأْدُبَتَهُ مَا اسْتَطَعْتُم.» در تفسیر این حدیث مبارک، مَأْدُبَةُ اللَّهِ به‌عنوان ادبستان و فرهنگستان تعبیر و تاکید شده که هر آنچه در توان دارید، از این ادبستان و فرهنگستان بیاموزید، بنابراین قرآن یک الگوی کامل تربیتی برای انسان دارد که در آن بین همه اجزای ارتباط برقرار کرده است.» وی خاطرنشان کرد: «قرآن کریم دارای الگوهای تربیتی علمی، اعتقادی و اخلاقی است که هیچ اختلافی بین آنها وجود ندارد. الگوی تربیتی قرآن، یک منظومه کامل با هماهنگی دقیق بین اجزاست که در آن بین خداوند خالق رب‌العالمین، انسان، طبیعت و جامعه ارتباط برقرار است اما واقعیت این است که در نظام تربیتی، نقش خداوند نادیده گرفته‌شده و به ارتباط‌های مختلف بین انسان، طبیعت و جامعه پرداخته شده است. این دیدگاه نیازمند بازنگری و توجه به خداوند خالق رب‌العالمین است.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: «انسان در عالم هستی دارای سه ویژگی خاص «خلیفه‌الله»، «نفخت فیه من روحی» و «سخر لکم ما فی السماوات و ما فی الارض» است.» دکتر طهرانچی با اشاره به نگاه قرآنی به فرآیند کسب علم، گفت: «براساس آیات شریفه قرآن؛ انسان با سه توانایی سمع، ابصار و افئده صاحب علم می شود. بر این اساس علم نشانه‌ای برای فراگیران، خردورزی و تعقل و درک مساله است. نکته مهم این است که علم باید مقوم ایمان باشد؛ چراکه در نظام خلقت الهی پدیده‌ها به‌مثابه نشانه خداوند است و خداوند قدرت کسب علم و شناخت پدیده‌ها را به انسان عطا کرده است. خداوند در این رابطه در آیه 105 سوره انعام می‌فرماید: «وَ کَذلِکَ نُصَرِّفُ الْآیاتِ وَ لِیَقُولُوا دَرَسْتَ وَ لِنُبَیِّنَهُ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ»، در این مسیر باید درهم‌آمیختگی تربیت علمی و اعتقادی وجود داشته باشد.» عضو هیات‌امنای دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه حکمی‌سازی به این معنی است که علم و حکمت را با یکدیگر درآمیزیم، اظهار کرد: «در قرن پنجم هجری طبیعیات را از علم خارج کردند که این برخلاف آیه مبارکه «قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ» بود. واقعیت این است که در نظام تعلیم و تربیت قرآن، علم و حکمت درآمیخته است و دانشگاه ها و مدارس نیز باید به‌صورت توأمان به هر دوی آنها توجه داشته باشند.» وی خاطرنشان کرد: «روایی، پایایی و دقت قرآن کریم در بیان نظام خلقت، پدیده‌های طبیعی و آیات الهی محیرالعقول است و در آن به‌طور کامل به سیر تکوین کیهان، منظومه شمسی، پیدایش آب، اتمسفر، اقیانوس‌ها و... اشاره شده است. بنابراین دین و معارف نباید از علوم طبیعی جدا باشند؛ چراکه این دو دانش و گرایش متصل‌به‌هم بوده و علوم و دروس دینی را باید برکنار یکدیگر به دانش‌آموزان و دانشجویان آموخت.» دکتر طهرانچی با اشاره به الگوی تربیت علمی و دینی درهم‌آمیخته در مدل مدرسه قرآنی، گفت: «این مدارس دارای مخاطب عام، تربیت علمی و تربیت اعتقادی هستند و عدم ارتباط بین دروس علوم و درس‌های دینی و معارف، مدل این مدارس نیست؛ چراکه عالم تفکیک‌پذیر نبوده و همگرایی در خلقت حاکم است.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه تسبیح ستایشگرانه نشان از شعور و آگاهی مترتبی در طبیعت است، تصریح کرد: «نظام تعلیم و تربیت ما باید به این سوالات پاسخ دهد: اصول موضوعه علم (Science) نسبت به این نگاه چه موضعی دارد؟ نشان‌شناسی کجای نگاه علمی ماست؟ شعور و آگاهی در کجای نظریات ما قرار دارد؟ آیا علم امروز برای خداوند جایگاه الوهیتی قائل است یا ربوبیتی؟ » وی «دانش کاربست و حل مساله واقعی» را گام چهارم کسب علم عنوان کرد و افزود: «دانش کاربست و حل مساله واقعی درواقع حلقه نهایی «فراگیری»، «مشاهده» و «نظریه‌پردازی» در کسب علم است.» دکتر طهرانچی با بیان اینکه علم دارای بینش، گرایش و کنش است، گفت: «در «بینش» شناخت جهان هستی و خالق آن، در «گرایش» ایمان و کفر و در «کنش» ربوبیت خداوند متعال مطرح است. در «بینش» به شناخت قول و فعل خداوند، در «گرایش» به سنت‌های الهی و باورها و در «کنش» به فعل انسانی برسیم.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: «قرآن به‌مثابه فرهنگستان، به انسان ادب یاد می‌دهد و در نظام تعلیم و تربیت قرآنی، خداوند خالق رب‌العالمین با انسان، طبیعت و جامعه در یک منظر قرار داشته و همه این ارکان با یکدیگر در ارتباط هستند.»
لازم به ذکر است، همایش «حکمت اسلامی و علوم طبیعی» با هدف ترویج گفت‌وگوی دو نیروی اصلی تاریخ بشری (علم و دین) هفتم و هشتم آذرماه 1401 در واحد علوم‌وتحقیقات تهران دانشگاه آزاد برگزار خواهد شد.
مطالب پیشنهادی
