فرهیختگان: صبح روز چهارشنبه، رهبر انقلاب در دیدار با ائمهجمعه سراسر کشور، نکات مهم بسیاری را برشمردند که لازم است از سوی ائمهجمعه موردتوجه قرار گیرد. بخشی از صحبتهای ایشان اما نهتنها برای ائمهجمعه بلکه برای مردم نیز جالبتوجه بود. ایشان فرمودند: «امام جمعه در روز جمعه مردم را امر به تقوا میکند با گفتار خود؛ من میگویم شما در روز شنبه و یکشنبه و دوشنبه و سهشنبه و چهارشنبه و پنجشنبه مردم را امر به تقوا کنید با رفتار خود. والّا اگر ما روز جمعه دعوت به تقوا کردیم اما روز شنبه یک عملی از ما سر زد که این با تقوا سازگار نیست.» ایشان همچنین درباره لزوم مردمیبودن ائمهجمعه و حضور آنها در میان مردم گفتند: «شرکت در خدمات اجتماعی مردمی یکی از توصیههای ماست. بعضی از ائمه محترم جمعه انصافا در این زمینهها خوب درخشیدند، در زلزله، در سیل، در قضیه کرونا، در مسائل گوناگون دیگر، در جمع کردن خدمات اجتماعی، کمکهای مردمی، کمکهای مؤمنانه، ائمه جمعه وارد میدان شدند و کار کردند، این هم یکی از آن کارهایی است که به نظر ما خیلی خوب است.» به همین مناسبت بر آن شدیم تا بر مصادیق گفتههای رهبر انقلاب مروری داشته باشیم و چهرههایی که میتوانند برای سایر ائمهجمعه و مسئولان کشوری در این زمینهها الگو باشند را هرچند اندک و به اختصار معرفی کرده و خلاصهای از اقدامات ستودنی آنان را برشماریم.
گزیدهای از سخنان روز گذشته رهبر انقلاب در دیدار ائمهجمعه سراسر کشور
رهبر انقلاب در توصیههایی خطاب به ائمهجمعه کشور فرمودند: «اگر چنانچه نماز جمعه این هفتهتان از نماز جمعه مثلا یک ماه قبلتان جمعیت کمتری دارد باید احساس نگرانی کنید. اصلا اساس کار حضور مردم است. وقتی دستهجمعی ذکر گفتیم آثار و برکات ذکر بر دستهجمعی نازل میشود. بر جمع نازل میشود. در قرآن دارد: «فَإِنَّ الذِّکْرَى تَنفَعُ الْمُؤمِنِینَ» این نفع میشود برای همه. بله، شما تنهایی هم که خودتان نماز شب میخوانید در اتاق تنها خدای متعال نفع میدهد به شما، اما اینجا این نفع، نفع عمومی است. همه مجموعه نفع میبرند. در نمازجمعه شما همهجور آدمی شرکت میکنند. با همه شما پدرانه رفتار کنید، همه فرزندان شمایند. بله، ممکن است شما با آن جوان انقلابی، جوان مجاهد و جهادگر علاقه بیشتری داشته باشید، حق هم همین است، عیبی ندارد اما آن کسی هم که اینجوری نیست او هم پسر شما است، آن هم فرزند شما است؛ با همه پدرانه رفتار کنید. در این جشن غدیر که خیلی چیز عجیبی بود در تهران، حالا نمیدانم شما دیدید یا خیر من خودم در تلویزیون نگاه کردم دیدم، بعضیها هم که رفته بودند آمدند برای ما تعریف کردند. دیدید در این جشن میلیونی، همهجور آدمی شرکت کردند. اینها طرفدار دینند، دوست دارند دین را. امامجمعه در روز جمعه مردم را امر به تقوا میکند با گفتار خود؛ من میگویم شما در روز شنبه و یکشنبه و دوشنبه و سهشنبه و چهارشنبه و پنجشنبه مردم را امر به تقوا کنید با رفتار خود. والا اگر ما روز جمعه دعوت به تقوا کردیم اما روز شنبه یک عملی از ما سر زد که این با تقوا سازگار نیست، این اصلا به کلی باطل میکند، یعنی نه حالا فقط باطل میکند، اصلا، یک اثر بهعکس دارد. مستمع را سر لج میآورد که چه دارند میگویند اینها. کمترین کاری که ممکن است بکند این است که دیگر نماز نیاید، این کمترین کاری است که میتواند بکند. از این بیشتر هم کارهایی میکنند. آمر به تقوا بایستی در امر تحصیل تقوا در خود کوشنده باشد. شرکت در خدمات اجتماعی مردمی یکی از توصیههای ماست. بعضی از ائمه محترم جمعه انصافا در این زمینهها خوب درخشیدند در زلزله، در سیل، در قضیه کرونا، در مسائل گوناگون دیگر، در جمعکردن خدمات اجتماعی، کمکهای مردمی، کمکهای مؤمنانه، ائمه جمعه وارد میدان شدند و کار کردند، این هم یکی از آن کارهایی است که به نظر ما خیلی خوب است. کمک به طبقات محروم و کمک به مستضعفان و محرومان جزء کارهای لازم شما باشد یعنی ما همینطور طرفدار عدالتیم، پرچم عدالت را بلند میکنیم، لکن عدالت بدون کمک و رسیدگی به طبقه مستضعف و محروم اینها معنا ندارد اگر بتوانید شما کمکی را برای طبقات محروم در آن مجموعه خودتان فراهم کنید جزء بهترین کارهاست. از ورود در فعالیتهای اقتصادی اجتناب کنید؛ اینکه امامجمعه به این مناسبت که آقا ما نماز جمعهمان احتیاج دارد به پول، احتیاج دارد به درآمد، درآمدی نداریم پس بایستی مثلا فلان فعالیت اقتصادی را بکنیم این فکر درستی نیست. بعضی از آقایان محترم ائمهجمعه وارد فعالیت اقتصادی شدند و بلد نبودند و شکست خوردند، دیگران سوءاستفاده کردند، وزر و وبالش به گردن نظام ماند، بعضیها هنوز هم ادامه دارد. امامجمعه مطلقا وارد مسائل اقتصادی نشود، اداره تشکیلات روحانیت با مردم است، بعضی آقایان ننگشان میکند که بگویند حوزههای علمیه از مردم ارتزاق میکنند این ننگ نیست، این افتخار است. حوزههای علمیه ما، علمای ما، مراجع ما، فضلای برجسته ما، نخبههای حوزوی ما اینها نانخور مردمند. نانخور مردمند یعنی چه؟ یعنی احتیاج به دولتها و به قدرتها ندارند. این یک امتیاز است، امتیازی بزرگی است لذا راحت میتوانند کنار مردم بایستند. رفتار امامجمعه باید مردمی باشد. سلوک مردمی چیست؟ این است که شما بهعنوان یک فردی از مردم بروید بین مردم با آنها حرف بزنید. از مردم فاصله نگیرید. با یک جمع مخصوص و ممتازی فقط نشستوبرخاست نکنید، گاهی اگر لازم شد به خانههای مردم بروید، زیر سقفشان روی فرششان بنشینید، با آنها احوالپرسی کنید، صرف این رفتن میان مردم کار خودش یک کار مهم است. اینکه حالا بعضیها درباره بازدیدهای مردمی بسیار با ارزش مسئولان یک تعبیرات نامناسبی میکنند مانند و اینها، این غلط است، این انحراف است حقیقتا. یک توصیه دیگری که خیلی مهم است ارتباط با جوانها است. برای این کار باید سازوکار بچینید؛ یعنی ارتباط با جوانها اینجوری نمیشود که بگویید جوانها بیایید آنها هم بلند بشوند بیایند. باید بنشینید فکر کنید راهکار پیدا کنید، سازوکار باید پیدا کنید. امروز در سرتاسر کشور مجموعههای خودجوش و گمنام و کمهزینهای و بیادعایی که وجود دارد که کار فرهنگی میکنند، کار اجتماعی میکنند، خدمات ارائه میدهند همهجای کشور هستند. بنده چون علاقه به این مجموعهها دارم میبینم گاهی تماس میگیرند یکچیزی میگویند یکچیزی میخواهند میدانم الان سرتاسر کشور در همه شهرها تقریبا شهرهای بزرگ کوچک مجموعههای اینجوری وجود دارند، اینها را در شهر خودتان پیدا کنید، به آنها کمک کنید دست نوازش به سرشان بکشید.»
امامجمعهای که هیچتشریفاتی را بهرسمیت نمیشناسد
سیدمحمدعلی آلهاشم، از ۱۰ خرداد ۱۳۹۶ تاکنون امامجمعه تبریز و نماینده ولیفقیه در استان آذربایجان شرقی است. نامش را احتمالا شنیدهاید و اگرنه، حداقل یکی از تصاویرش در این سالها دستکم یکبار به چشمتان خورده است، چرا؟ چون آیتالله آلهاشم را مردم بهواسطه حضورش در اجتماع میشناسند و نه پشت تریبون، اگر تصویری از ایشان دیدهاید حتما یا مربوط به استفاده ایشان از اتوبوس، مترو، تاکسی و عبور و مرور در شهر، درست مثل سایر مردم بوده یا حضور در ورزشگاه و بازار و تردد در شهر در میان مردم بدون هیچ محافظ و تشریفاتی. ایشان اساسا با تشریفات میانه خوبی ندارند، از حضور در جامعه بدون هیچ همراه و محافظ، خودروی شخصی، راننده یا تشریفاتی گرفته تا زدودن نردههای بین مردم و مسئولان در نماز جمعه که سالهاست صف اولیها را از صفوف دیگر مردم جدا کرده و معضلات بسیار رقم زده است، همگی گواه این موضوعند. آیتالله آلهاشم اولین امامجمعهای بود که دستور داد تا نردههایی که بین مردم و مسئولان فاصله ایجاد میکرد، برداشته شود. ایشان همچون پدری مهربان تمامی اعضای جامعه را فرزند خود میبیند و نهفقط آنهایی که به نماز جمعه و مساجد میروند. برای دیدنش او لازم نیست در تبریز حتما به نماز جمعه بروید، وی را میتوان در دانشگاهها، ورزشگاهها، مترو، فرودگاه، بازار و هر نقطه دیگری از شهر مشاهده کرد، گویا اوست که وظیفه دارد بهسراغ مردم برود، نه اینکه منتظر بنشیند تا مردم در روزهای جمعه سراغش بروند و برای این حضور در اجتماع هم حتما دنبال مناسبتهای خاص نیست، هر کجا و هر وقت، جای وی همواره در میان مردم است.
بهجای مسئولان از مردم عذرخواهی کرد
در یکی از روزها که مشغول گزارش عملکرد خود به مردم بود، نسبت به قصور احتمالی خود از مردم عذرخواهی کرد. وی گفت: «بهخاطر هر قصور و تقصیری در این یک سال به درگاه خداوند متعال و همچنین مردم عزیز منطقه عذر میخواهم و امیدوارم در سال آتی بتوانیم قصور احتمالی را جبران کنیم و هر پیشنهادی را برای بهثمر رسیدن ماموریتهای امامت جمعه بر چشم میگذاریم و استفاده میکنیم.» این داستان و این سخنان مربوط به یکی از مقامات اجرایی کشور نیست، اینها سخنان روحالله مختاری، امامجمعه هشتگرد است که از سال 1397 بهعنوان امامجمعه شهرستان ساوجبلاغ مشغول فعالیت است. درطول این سالها اما بارها تصاویر و اخبار این امامجمعه در رسانهها و شبکههای اجتماعی منعکس شده و موردتوجه قرار گرفته است. او را با جنبههای اجتماعی، ملاحظات فرهنگی و ارتباط با جوانان میشناسند. اقداماتش بهوضوح گویای رفتار و منش این شخص در زندگی فردی و اجتماعی است. این امامجمعه جوان در اقدامی جالبتوجه و شایسته مصلی هشتگرد را در جهت استفاده در اختیار دستفروشان قرار داد تا کارکردهای اجتماعی مسجد و مصلی در شهرها به فراموشی سپرده نشود و مردم ببینند امامجمعه شهر نهتنها مستقیما دغدغه دستفروشان و سایر اقشار کم برخوردار را دارد، بلکه بیش از آنکه در امر ارشاد مردم فعالیت داشته باشد، مسئولان را مورد ارشاد، راهنمایی و تذکر قرار میدهد، مختاری میگوید: «در این مدت تقریبا به همه روستاهای شهرستان سر زدیم، تلاش داشتیم که نسبت به مسئولان دستگیر باشیم نه مچگیر و هرجایی هر ضعفی در کار دیده میشد برادرانه به او تذکر دادیم و برای جبران ضعف بهوجود آمده به او کمک میکردیم. سعی کردیم رسالت اصلی امامجمعه را که همان تشکیل قرارگاه فرهنگی است از طریق ارتباط با جوانان و نخبگان و همفکری با این عزیزان انجام دهیم؛ مصلای نماز جمعه را به قلب اتفاقات مثبت فرهنگی تبدیل کنیم و مصلای امروز محل تولید فکر، جشن، عزاداری، مناجات و تلاوت قرآن شده است.»
استراحت مردی روی آسفالت خیابان در بحبوحه روزهای کرونایی آبادان
«رفتم همانجا در سایه ماشین روی زمین دراز کشیدم تا مقداری استراحت کنم و چشمهایم را هم بستم و آنطرف خط، همچنان با فرماندار صحبت میکردم و منتظر بودم برای تغسیل میت بعدی صدایم بزنند.» این توضیحات درباره تصویری است که تحتعنوان «عکسی عجیب و متفاوت از یک امامجمعه» در بحبوحه اولین موج کرونا در کشور در فضای مجازی موردتوجه قرار گرفت. تصویری از مردی است که در سایه یک سواری سفیدرنگ روی زمین درازکشیده؛ مردی با لباسهای ضدکرونایی و دستکش و چکمه، با محاسنی سفید، موبایلبهدست و با چشمانی بسته. تصویری با یک توضیح کوتاه: «امامجمعه آبادان بعد از تغسیل اموات کرونایی درحال استراحت است.» علی ابراهیمیپور، امامجمعه دغدغهمند آبادان که پس از 9سال در مهرماه سال 1400 در مصلای آبادان از مردم شهر خداحافظی کرد، همواره یکی از دغدغهمندترین و مردمیترین ائمه جمعه و مسئولان کشوری بوده است، مردم آبادان بهخوبی خاطرشان هست روحانیای را که برای ترمیم سیلبند اروند در سال 98 درکنار مردم شهر ایستاد و مشغول کار و عرق ریختن بود. روحانیای که خدمترسانی به مردم را وظیفه خود میدانست و در هر سنگری برای انجام این امر واجب حاضر بود، از سیل تا کرونا. ابراهیمیپور در توضیح آن عکس معروف استراحت خود پس از غسل دادن اجساد کرونایی میگوید: «ما نماز ظهر را خوانده بودیم که اولین متوفی را آوردند که مرد خیلی سنگینوزنی بود و ما با لباسهای ضدآب و دوجداره، چکمههای بلند و دستکش و ماسکهای مخصوص جبهه، بالای سر میت حاضر شدیم و شروع کردیم به تغسیل ایشان، اما بهخاطر یکسری موانع، آداب غسل کمی طولانی شد و دوبار مجبور شدیم کفن را عوض کنیم. از طرف دیگر هوا هم واقعا گرم بود و با آن لباسها ما هرچه به پایان کار نزدیک میشدیم بیشتر نفس کم میآوردیم، آنقدر که لحظات آخر دیگر رمق نداشتیم.»
کارگری ساده که امامجمعه بود
«ابتدا فکر میکردم خواب میبینم، حاجآقا مانند یک شخص عادی و بدون تشریفات و اسکورت از تاکسی شهری جلوی ترمینال پیاده شدند و برای ماهشهر نامنویسی کردند و نهتنها با درخواست راننده (که ابتدا ایشان را نمیشناخت) برای دَربست موافقت نکردند بلکه به همین طریقی که در تصویر مشاهده میکنید منتظر ماند تا سرویس تکمیل شوند و حرکت کنند (وی قصد دیدارهای مردمی در حوزه شهرستان ماهشهر را داشتند).» این روایت یکی از کارمندان شهرداری باغملک درمورد حضور غیرتشریفاتی امامجمعه اهواز در یکی از ترمینالهای مسافربری استان خوزستان است. امامجمعهای که نهتنها اعتقادی به تشریفات ندارد بلکه در هر سنگر و هر بحرانی همواره برای خدمت به مردم حاضر است. سیدعبدالنبی موسویفرد، از سال 98 نماینده ولیفقیه در استان خوزستان و امامجمعه شهر اهواز است و پیش از آن نیز بهعنوان امامجمعه خرمشهر و رامهرمز، سالها به مردم این شهرها خدمترسانی کرده است. طی این سالها، تصاویر زیادی از موسویفرد در رسانهها بازتاب یافته است؛ چه در سال 1397 که در جریان وقوع بحران آب در شهرستان خرمشهر نیز بهعنوان نیروی کارگری در میدان حضور داشت و چه بازدید سرزده او از بیمارستانهای اهواز و مناجات بالای سر بیماران کرونایی که به گفته وی؛ «سه جنبه دارد! یکی به جهت بررسی عینی روند خدمترسانی در بیمارستانها و دوم برای عرض خداقوت و رفعخستگی کادر درمان و پزشکی و سوم نیز حضور در جمع طلاب جهادی مستقر در بیمارستانها...» احتمالا معروفترین تصویری که از وی دیدهاید، مربوط به کار انتقال آب شیرین به خرمشهر است؛ جاییکه وی خود ماسک و دستگاه جوشکاری به دست میگیرد و مشغول ترمیم خط لوله انتقال آب میشود تا مردم شهر را از آب شور آن روزهای خرمشهر نجات دهد.» موسوی درباره آن بحران گفته بود: «مسئولان وعده دادهاند که وضعیت آب ظرف چند روز به شرایط عادی خود بازمیگردد اما اگر مسئولان باردیگر دروغ بگویند، من نیز درکنار مردم تحتعنوان آتشبهاختیاری در صف مطالبهگری قرار میگیرم.» وی در ماجرای «متروپل» آبادان هم بهسرعت در صحنه امدادرسانی حاضر شد و در خطبهای گفت: «مسئولان وقتی زبان باز میکنند، چالش درست نکنند؛ مثلا میگویند فلان فرد را گرفتیم و بعد میگویند که فلان فرد مرده است. این تناقضها چیست؟ من خبر قطعی نمیتوانم بدهم. یک سخنگوی واحد در این حادثه باید باشد که خبر بدهد. آنجا خواستند با من مصاحبه کنند، من حاضر به مصاحبه نشدم.»
پیرمرد دوستداشتنی و محبوب مردم قزوین
«واکنش مردم نسبت به مردمیبودن یک امامجمعه»، «حضور امامجمعه قزوین در قطار بدون محافظ» اینها عناوین عکسهایی بودند که پس از دست به دست شدن در فضای مجازی، موجب بروز واکنشهای بسیاری از سوی کاربران فضای مجازی و همینطور افکار عمومی شدند. دو تصویری که نشان میداد آیتالله عابدینی نماینده ولیفقیه در استان و امامجمعه قزوین در بازارچه سپه قزوین آن هم بدون محافظ و همراه مشغول گشتن، خرید کردن و گفتوگو با مردم و رسیدگی به مشکلات است و در تصویری دیگر ایشان در قطار قزوین-رشت بدون هیچ همراه، محافظ و تشریفاتی همراه مردم و مثل یک فرد عادی درکنار سایر مسافران نشسته است. عبدالکریم عابدینی امامجمعه شهر قزوین و نماینده ولیفقیه در استان قزوین از سال 1393 در این سمت مشغول خدمتگزاری است و یکی از مردمیترین و اجتماعیترین چهرههای سیاسی این شهر است. تصاویر وی که بهصورت تصادفی توسط شهروندان گرفته شده و در فضای مجازی پخش شده و با نظرات مردم همراه شده، نشان میداد حرف امامجمعه پشت تریبون و عملش در زندگی شخصی فاصلهای با یکدیگر ندارد. یکی از کاربران ذیل تصویر وی نوشته بود: «وظیفه امامجمعه پیگیری مطالبات مردم است اما وقتی یک امامجمعه مطلب حقی را از تریبون نمازجمعه مطرح میکند، گاهی از چندین جا تماس میگیرند که صوت و تصویر آن را به ما بدهید، درحالی که برای بعضی ائمهجمعه همچون حجتالاسلام عابدینی این دست امور ظاهری اهمیتی ندارد.» کاربر دیگر نوشته بود: «سادهزیستی و مردمداری برای مسئولان حکومت اسلامی فرض است، مسئولان عزیز، اینگونه باشید، مثل این پیرمرد دوستداشتنی که در بازارچه سپه قزوین، خودش خرید منزل را انجام داده و با مردم و کسبه شهر بیواسطه گفتوگو میکند.»
امامجمعه ضدفساد و غیرمتعارف لواسان!
شهریور سال پیش بود که امامجمعه پیشین لواسان که بهخاطر افشاگریهایش درباره باستیهیلز و مفاسد دیگر از سوی فعالان مبارزه با فساد موردحمایت بود، درباره دلایل برکناری خود گفت: «به بنده ایراد میگرفتند که تو امامجمعه متعارفی نیستی. گفتم: خودم انتخاب کردم که از این کلیشهها بیرون باشم. باید سد محافظهکاری خیالپردازانه و مصلحتاندیشی خانمانسوز را میشکستم.» سیدسعید لواسانی را بهعنوان امامجمعه ضدفساد میشناسند، نه اینکه سایر امامجمعهها مواضع ضدفساد و مفسد نداشته باشند اما لواسانی در تریبونهای نمازجمعه علنا و با مصداق از مفاسد صورتگرفته در لواسان اسم میبرد و خواهان کنشهای بیشتر فعالان عدالتخواه، جوانان و دانشجویان در مطالبهگری از مسئولان قضایی بود تا فساد به امری عادی در جامعه بدل نشود. سعید لواسانی حتی در برنامه جهانآرا شبکه افق سیما صراحتا درباره باند فساد اکبر طبری، معاون آملیلاریجانی رئیس سابق قوهقضائیه صحبت کرد و خواهان برخورد با مصادیق علنی فساد شد، همچنین درباره ماجرای تخلف فرزند نعمتزاده، وزیر اسبق صمت نیز گفته بود: «تبعیض در اجرای قانون جایز نیست، اولویت تخریب بناهای غیرمجاز با ویلاهای دانهدرشتهاست، بعد از آن مردم عامه خودشان قانون را رعایت میکنند. مسئولان متولی با خواص متخلف جامعه برخورد کنند. شهردار اعلام میکند در این زمینه به مشکل برخورده است، ضمن اینکه دختر وزیر سابق با بنده صحبت کرد و به او گفتم که اگر میخواهد از این جو رسانهای خارج شود باید قانون را اجرا کند و مقاومت فایدهای ندارد.» اینگونه بود که محبوبیتش درمیان فعالان عدالتخواه و ضدفساد به جایی رسید که هنگام خداحافظیاش در آخرین نمازجمعه لواسان، جوانان و فعالان عدالتخواه با پلاکاردهایی نسبت به رفتنش اعتراض کردند و نوشتند: «ما اهالی لواسانات و شمیرانات حمایت خود را از حجتالاسلام سید سعید لواسانی، امامجمعه محبوب خود اعلام میکنیم.»