اشکان ممبینی کارشناس مسائل بین الملل در یادداشتی درباره ناتو خطرات ناشی از گسترش نفوذ آن نوشت، حرکت به سمت شرق و گسترش ناتو نه تنها امنیت روسیه را به خطر می‌اندازد بلکه کشورهای آسیای مرکزی، قفقاز و غرب آسیا را نیز با تهدیدات جدی مواجه می‌کند به همین خاطر کشورهای منطقه باید از نفوذ و گسترش ناتو جلوگیری کنند. گسترش ناتو یعنی گسترش نفوذ آمریکا،  ایجاد ناامنی و ایجاد تنش و آمریکا در هر منطقه‌ای که پا گذاشته است به جز ایجاد ناامنی و بی‌ثبات کردن و تنش‌زایی کار دیگری نکرده است.

متن یادداشت به شرح زیر است:

بحران اوکراین یکی از بحران‌هایی است که غرب و آمریکا آغاز گران بوده‌اند. مقصر اصلی در این موضوع برخی کشورهای اروپایی و آمریکایی‌ها هستند.  غرب در مورد اوکراین با بدعهدی‌هایی  که کرد باعث شکل‌گیری این اتفاق شد. قول‌هایی به اکراین داده بود که هیچ‌گاه نتوانست به‌طور کامل به  آن جامه عمل بپوشاند از این‌رو می‌توان یادآور شد آمریکا و هم‌پیمانانش با برنامه‌هایی که داشتند زمینه حمله روسیه به اوکراین را فراهم کردند. از سوی دیگر شکل‌گیری اتحاد اوکراین و غرب باعث شکل‌گیری اتحاد جدیدی بین ایران، چین و روسیه شد و زمینه تقویت بسیاری از مناسبات سیاسی و اقتصادی بین این سه کشور را فراهم کرد. آنچه که مسلم است مبنای این اتحاد از یک سو مراودات سیاسی و مبادلات اقتصادی را تقویت خواهد کرد و از سوی دیگر باعث اتحاد و انسجام خاصی بین این سه کشور می‌شود.

در کشور روسیه هم اتحادی  در بین مردم روسیه به وجود آمده است که باعث شد در برابر تحریم‌های غرب اتحاد و مقاومت بیشتری داشت باشند. البته این نکته را نیز نباید فراموش کرد که روبل روسیه هم قدرت بیشتری گرفت و توانست به یکی از ارزهای رایج در مناسبات کشور روسیه با دیگر کشورها قرار گیرد؛ اما موضوع حائز اهمیت‌تر در این خصوص، نیاز اروپا به گاز روسیه است که قطع گاز ارسالی به اروپا از سوی روسیه می‌تواند بحران جدی انرژی را در اروپا به وجود آورد، اگرچه روسیه به‌تدریج در حال کم کردن میزان گاز ارسالی به اروپا است. روسیه در حال حاضر بزرگ‌ترین کشور صادرکننده گاز به اروپا است و قطع صادرات گاز به اروپا به‌طور قطع مشکلات جدی را برای کشورهای برخوردار از گاز روسیه فراهم می‌کند.

درعین‌حال بسیاری از کشورهای اروپایی به دنبال جایگزینی گاز روسیه در سبد انرژی خود هستند. کمیسیون اروپا به‌تازگی اعلام کرد که میزان مصرف باید به‌صورت داوطلبانه 15 درصد کاهش یابد. این کمیسیون اروپا در پی یک اعلام جدی، رسماً از کشورهای عضو درخواست کرد تا مصرف گاز خود را از اول ماه اوت (مرداد) تا آخر ماه مارس (فروردین) حداقل 15 درصد کاهش دهند تا در صورت قطعی کامل گاز وارداتی از روسیه بتوان زمستان را پشت سر گذاشت.

این درخواست کاهش مصرف داوطلبانه بخشی از برنامه‌ای به نام «گاز ذخیره کنیم تا زمستانی امن داشته باشیم» است. این برنامه که در بروکسل ابلاغ شد در ادامه نگرانی‌های موجود در رابطه با امکان عدم موفقیت در ذخیره‌سازی لازم برای زمستان پیش‌رو است؛ تا اینجای کار نه تنها بیم آن می‌رود که اروپا نتواند ذخیره‌سازی لازم را انجام دهد بلکه این نگرانی وجود دارد که اتحادیه قادر به تأمین گاز اضافه مورد نیاز برای تأمین نیاز خود در وقفه‌های احتمالی پیش رو در فصل سرما نباشد.

لازم به یادآوری است که بر اساس آمار موجود، روسیه حدود 150 میلیارد متر مکعب در سال 2021 به اروپا گاز صادر کرده است که فقدان این موضوع می‌تواند تبعات بسیار ناگواری را در بخش اقتصادی و اجتماعی برای اروپا به وجود آورد؛ اتفاقاتی که امروز در اوکراین در حال رخ دادن است، مثل روز برای همگان روشن است. اگرچه اوایل این جنگ شاهد مقاومتی ازطرف اوکراینی‌ها بودیم که آن‌هم به دلیل کمک‌های نظامی برخی از کشورها بخصوص انگلیس، آمریکا و فرانسه بود. البته این کشورها همچنان در مورد اوکراین بدعهدی کردند و قولی که به آنها داده بودند که این کشور عضو ناتو شود اتفاق نیفتاد و شاهد بودیم که بعد از چند وقت پیشنهادهایی را به اوکراین مطرح و این کشور را وارد یک بازی خطرناک کردند و یک بحران منطقه‌ای جدید را به منطقه اضافه و منطقه را دچار یک تنش جدید کردند.

در نهایت هم با بهانه‌هایی که همیشه آمریکا، اروپایی‌ها و متحدانشان آوردند اعلام کردند که نمی‌شود. این بدعهدی‌ها برای ملت ایران ثابت شده است و تحریم‌های ظالمانه و مذاکرات برجام همه اینها نشان‌دهنده این است که به‌هیچ‌عنوان، تیم اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها سخنانشان و اعمالشان قابل اعتماد نیست و آمریکا در هر کشوری ازجمله ویتنام، افغانستان و عراق پا گذاشته است  تا زمانی که منافعش تأمین بوده در آن کشور حضور داشته و در جهت تأمین منافع خود به امور آن کشور می‌پرداخته است.  نمونه بارز آن‌هم کشور افغانستان است که 20 سال این کشور را اشغال کردند و به بدترین وضع موجود با مردم این کشور برخورد کردند. ریشه‌ها و پایه‌های اقتصادی افغانستان را نابود کردند و وقتی که دیدند دیگر کار از کار گذشته و نمی‌توانند در آنجا منافعی داشته باشند یک دفعه این کشور را ترک کردند و آن‌چنان وقایع فجیعی را رقم زدند. باید ببینیم دلیل اینکه آمریکا این‌قدر اصرار بر حضور ناتو در منطقه دارد چیست؟

همان‌طور که می‌دانید ناتو با هدف دفاع جمعی در واشینگتن، دی. سی. پایه‌گذاری شد قلب پیمان ناتو ماده 5 آن است که در آن کشورهای امضاکننده توافق کرده‌اند حمله نظامی علیه یک یا چند کشور عضو در اروپا یا آمریکای شمالی را به‌عنوان حمله به‌تمامی کشورهای عضو تلقی کنند و به مقابله آن برخیزند. در حال حاضر به نظر می‌رسد ناتو تحت سلطه آمریکا قرار گرفته است و کشورهای عضو آن هم گوش‌به‌فرمان آن هستند و هر آنچه که آمریکا بگوید آنها انجام می‌دهند تا این کشور بتواند نفوذ خود را در کشورهایی مثل شرق آسیا و آسیای مرکزی گسترش دهد و به گونه‌ای باعث نفوذ صهیونیست‌ها نیز در این کشورها شود. اتفاقی که در اوکراین افتاد باید درس بزرگی شود برای کشورهایی که اشتیاق عضویت در ناتو را دارند. 

اگرچه ارسال تسلیحات تا حدودی می‌توانست به اوکراین برای مقابله با روسیه کمک کند ولی این موضوع همیشگی نبود و در حال حاضر مشاهده می‌کنیم  که اوکراینی‌ها هم به این نکته پی برده‌اند که اشتباه بزرگی را مرتکب شده‌اند و نباید وارد این جنگ  می‌شدند و باید از طریق دیپلماسی با روسیه حتی اگر سال‌های زیادی نیز به طول می‌انجامید این قضیه حل می‌شد تا اینکه بخواهند خودشان را در چنگال فریب غرب و آمریکا بیندازند و کشورشان را دچار چنین بحرانی کنند؛ لازم به یادآوری است که کشورها روزبه‌روز به این نکته پی می‌برند که  آمریکا هرروز به افول نزدیک‌ترمی شود، بحران‌هایی که آمریکا در سال‌های اخیر با آن درگیر بوده همه باعث شده که آمریکا ضعیف شود. دنیا دیگر تک‌قطبی نیست و کشورهای منطقه هم به این نکته پی برده‌اند برای همین است که نظم نوین جهانی و بین‌الملل به‌واقع نظم جدیدی خواهد بود و جهان از تک‌قطبی به چندقطبی در حال تبدیل شدن است. 

سال 1997 ناتو به دنبال یکی از اقدامات تحریک آمیز خود اکراین را تشویق و تحریک کرد که به ناتو بپیوندد، در حقیقت با این اقدام قصد داشت حرکت به سمت شرق خود را آغاز کند. بر همگان واضح است که حرکت به سمت شرق و گسترش ناتو نه تنها امنیت روسیه را به خطر می‌اندازد بلکه کشورهای آسیای مرکزی، قفقاز و غرب آسیا را نیز با تهدیدات جدی مواجه می‌کند به همین خاطر کشورهای منطقه باید از نفوذ و گسترش ناتو جلوگیری کنند. گسترش ناتو یعنی گسترش نفوذ آمریکا،  ایجاد ناامنی و ایجاد تنش و آمریکا در هر منطقه‌ای که پا گذاشته است به جز ایجاد ناامنی و بی‌ثبات کردن و تنش‌زایی کار دیگری نکرده است؛ منافع آمریکا در گسترش ناتو است و حضور در شرق پروژه‌ای است که از سال‌ها پیش از سوی آمریکا و هم‌پیمانانش در این منطقه آغاز شده است. 

به هرحال کشورهای عضو ناتو هم از خودشان اراده‌ای ندارند و گوش‌به‌فرمان آمریکا هستند و به خاطر همین است که آمریکا از این فرصت استفاده می‌کند و با پروژه‌ای به نام ناتو در فکر افزایش مرزها به سمت شرق است تا بتواند روسیه را مهار کند اگرچه تاکنون در این پروژه با شکست مواجه شده است. واقعیت این است که روسیه همواره از ناتو و آمریکا خواسته است از خواب بیدار شوند و از تجهیز اوکراین به تسلیحات پیشرفته خودداری کنند هرچند چنین نکردند و در نتیجه بحران اوکراین اتفاق افتاد.