محمدرضا حاجی‌عبدالرزاق، خبرنگار گروه ورزش: روز جمعه بود که اعلام شد اخذ لایسنس VAR منجر به حذف تمامی داوران بین‌المللی فوتبال ایران از مسابقات AFC و فیفا شده است تا جایی که در مسابقات زیر ٢٣ سال که اخیرا در کشور ازبکستان برگزار شد، هیچ‌نماینده داوری از ایران حضور نداشت. البته علی خسروی مدعی شده که تاکنون به ما اعلام نکرده‌اند اگر VAR نداشته باشید، داوران‌تان از قضاوت در مسابقات بین‌المللی محروم می‌شوند. این درحالی است که در ایران فقط علیرضا فغانی و مهسا قربانی لایسنس این سیستم را دارند.

براساس شنیده‌ها، برای دریافت این لایسنس داوران و کمک‌داوران باید دو دوره در کلاس‌های VAR شرکت کنند و پس از حضور در این دوره‌ها باید به‌صورت آفلاین در کشورشان تمرین کنند. اولین دوره آموزشی داوران و کمک‌داوران تاجیکی اواخر سپتامبر (شهریور) و با حضور مدرسان برگزیده فیفا در این کشور برگزار خواهد شد و پس از پایان دوره‌های مذکور، موفق به اخذ لایسنس (گواهی) مورد تایید فیفا خواهند شد اما هنوز در ایران دعوا بر سر آن است که از کدام شرکت خارجی این سیستم خریداری شده و این هشدار که نداشتن کمک‌داور ویدئویی می‌تواند ضربه بزرگی به فوتبال و داوری کشور بزند، به‌نظر می‌رسد اصلا اهمیتی ندارد. در همین خصوص حیدر سلیمانی، کارشناس داوری فوتبال ایران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» مستند به این موضوع اشاره کرده و معتقد است که حدود یک‌سوم از دیدارهای لیگ برتر در فصل گذشته به اشتباهات تاثیرگذار داوری آغشته بوده و این یعنی در صورت وجود VAR مطمئنا سرنوشت لیگ در رتبه‌بندی تیم‌ها با تغییراتی مواجه می‌شد که همین یک امر حاکی است در فوتبال ایران و در زمینه داوری عدالت رعایت نمی‌شود. گفت‌وگو با سلیمانی را در ادامه می‌خوانید.

از تجهیز فوتبال تاجیکستان به کمک‌داور ویدئویی بحث را آغاز کنیم.
دقیقا از جای خوبی شروع کردید. اگر همین فصل گذشته را مرور کنیم، 240 بازی را در فصل بیست‌ویکم برگزار کردیم که در این بین 3 بازی با رای کمیته انضباطی تعیین‌تکلیف شده و اصلا برگزار نشد و نتیجه 237 بازی در میدان مسابقه رقم خورده که در ادامه طبق آماری که بنده استخراج کرده‌ام، از این تعداد در 115 بازی نیاز به VAR داشتیم. این در حالی است که از این تعداد اگر VAR بود در 76 بازی یعنی در حدود یک‌سوم بازی‌ها، به‌خاطر اشتباهات تاثیرگذار داوری، نتیجه مستقیم بازی عوض می‌شد و این یعنی فاجعه. وقتی صحبت از عدالت در فوتبال می‌کنیم، اول باید زمینه‌های آن را فراهم کنیم و حالا با این ادعا و برآورد مستندی که صورت گرفته، مشخص می‌شود که عدالت در فوتبال ایران در فصل گذشته رعایت نشده است. این اشتباهات در زمینه‌های گل و آفساید و به‌خصوص در زمینه پنالتی‌ها اتفاق افتاده که درنهایت نتیجه بازی را دستخوش تغییر کرده است. همه تیم‌ها نیز از تیم‌های بزرگ مثل استقلال و پرسپولیس تا سایر تیم‌ها از این اشتباهات مصون نمانده و این مشکلات همه را درگیر کرده‌اند.

چه زمانی می‌خواهیم به این مقوله مهم در داوری مجهز شویم؟
هر فردی که برای ریاست فدراسیون فوتبال ثبت‌نام می‌کند در ابتدا وعده می‌دهد که این موضوع را حل می‌کند و با رایزنی با فیفا این قضیه را سروسامان می‌دهد تا با این وعده رای مجمع را برای خود داشته باشد، درصورتی‌که وقتی به صندلی ریاست می‌رسد دیگر بی‌خیال تکنولوژی می‌شود و فقط به‌دنبال مسائل و مصائب تیم ملی بزرگسالان می‌رود و حتی به تیم‌های پایه هم کاری ندارد و این خودش یک ضعف است. البته وقتی برنامه‌های کاندیداها را از گذشته تا امروز مطالعه کردم، چیزی درباره داوری و چشم‌انداز آن ندیدم.

در این مورد با جزئیات صحبت می‌کنید؟
در بین کشورهای آسیایی کشور عراق را ببینید؛ زمانی داورانش را به کشور ما می‌فرستاد یا قطری‌ها داوران خود را به دانمارک و سوئد می‌فرستند و ژاپنی‌ها هم به کشور انگلیس داور فرستاده و بقیه هم به این ترتیب، یعنی با کشورهای بزرگ دنیا رابطه برقرار می‌کنند تا داوران‌شان باتجربه شوند. الان هم منظورم این نیست که همه داوران ایران راهی کشورهای دیگر شوند، بلکه حداقل همین نفرات بین‌المللی را بفرستند که دارای تجربه بشوند اما این کار را نمی‌کنند. به شما هشدار می‌دهم اگر نتوانیم تکنولوژی VAR را در فوتبال ایران مستقر کنیم، چون داوران ما به آن آشنا نیستند از بازی‌های بین‌المللی در آینده حذف می‌شوند. سال گذشته داوران ایرانی را از بازی‌های معتبر لیگ قهرمانان حذف کرده و بازی‌های درجه دو و سه را به آنها داده‌اند و مطمئنا با این روند در آینده همین بازی‌ها را هم نمی‌دهند و کلا ما را از میادین داوری بین‌المللی محروم می‌کنند و این یعنی یک فاجعه ملی در امر داوری که بعدا به فوتبال کشور هم ضربه خواهد زد. همین تیم داوری فغانی که می‌خواهد به جام‌جهانی برود به‌خاطر حضور این چهره است. فغانی سال دیگر از لیست ما خارج می‌شود و دیگر تیم داوری برای جام‌جهانی نخواهیم داشت و باید سال‌ها صبر کرد تا دوباره اوضاع داوری کشور درست شود.

راه چاره برای برون‌رفت از این معضل چیست؟
اول اینکه به این تکنولوژی مجهز و مسلط شویم. زمانی می‌گفتیم تکنولوژی خط دروازه که امروز VAR به آن اضافه‌شده و رفته‌رفته تکنولوژی آفساید هم دارد به این جریانات اضافه می‌شود و باید ما هم در همین مسیر گام برداریم. زمانی این تکنولوژی‌ها جزء پیش‌فرض بازی‌ها بودند که مثلا یک فدراسیون می‌گوید من پیش‌فرض و مقررات خاص خودم را به دلایل مختلف فرهنگی و بومی و زیرساختی دارم و زیربار نمی‌رود، اما حالا استفاده از آنها تبدیل به قانون شده و جنبه الزام‌آور پیدا کرده است. وقتی قانون و الزام شود دیگر فدراسیونی حق ندارد بگوید من آن را نمی‌پذیرم. وقتی قانون را نپذیرید فیفا شما را تعلیق و در ادامه داوران و بازی‌هایتان را هم حذف می‌کند.

درهرصورت تحریم‌ها هم روی این مساله تاثیرگذار بوده است.
تکنولوژی را صرفا نباید از انگلیس مستقیم وارد کنیم و این بهانه را بیاوریم که تحریم هستیم و تکنولوژی خاص این مقوله را به ما نمی‌دهند. می‌توانیم از کشورهایی که تحت‌لیسانس شرکت‌های رجیسترشده این تکنولوژی را تولید می‌کنند، این سیستم را خریداری کنیم. درست است که این کار برای ما هزینه‌بر است و این سیستم را گران‌تر می‌کند اما چطور در سایر مباحث اقتصادی این کار را انجام می‌دهیم و به این شکل تحریم‌ها را در مجامع بین‌المللی دور می‌زنیم، پس اینجا هم اگر بخواهیم می‌توانیم در زمینه فوتبال و داوری هم تحریم‌ها را دور زده و به هدف برسیم. تا این تکنولوژی را نخریم فوتبال ما حرفه‌ای نخواهد شد و رفته‌رفته فوتبال هم از مجامع بین‌المللی حذف خواهد شد. همین فصل قبلی اگر این تکنولوژی در لیگ ما وجود داشت، سرنوشت لیگ هم چه‌بسا تغییر می‌کرد. وقتی یک تیم براساس اشتباه تاثیرگذار داوری و نبودن کمک‌داور ویدئویی متضرر می‌شود، مطمئنا این موضوع تا دو، سه‌هفته روی روحیه بازیکنان و اعضای تیم فوق تاثیر منفی می‌گذارد و در این بین چون هیچ‌دیواری کوتاه‌تر از دیوار داوران نیست، تقصیرها به گردن آنها می‌افتد. این درحالی است که در بازی‌های حساس اروپایی با قضاوت داوران بزرگ هم، این VAR است که تعیین‌کننده بوده و گاهی نتایج را رقم می‌زند.

درخصوص لیگ برتر سال گذشته این نکته حائز اهمیت است که از داوران زیادی استفاده می‌کنیم. این موضوع تا چه اندازه مشکل‌ساز است؟
آمار داوران ما خیلی زیاد است. پارسال 54 داور در لیگ برتر قضاوت و 70 کمک‌داور هم به آنها کمک کردند. این آمار خیلی زیاد است آن هم برای لیگ 16 تیمی. ایتالیا و آلمان لیگ 20 تیمی دارند و در آلمان 26 داور قضاوت می‌کنند و در ایتالیا هم حدود 20 تا 25 داور، یعنی نصف داوران ما در لیگ‌های مطرح اروپایی با 20 تیم قضاوت می‌کنند. سال گذشته ادعا کرده بودند که داوران را کم کرده‌ایم و جالب اینکه در سال 99 حدود 70 داور لیگ را قضاوت کردند و حالا تازه به 54 نفر رسیده‌ایم.

چه دلیلی دارد که این همه داور در رقابت‌های لیگ برتر قضاوت کنند؟
این امر بر انتخابات فدراسیون فوتبال تاثیر می‌گذارد و این هفته هم کلاس‌های توجیهی داوری در روزهای پایانی هفته برای تست‌گیری و آماده‌سازی داوران درحالی برگزار می‌شود که با وجود شعار کیفی‌سازی همان تعداد سال گذشته به این کلاس‌ها دعوت ‌شده‌اند، چون بحث انتخابات فدراسیون را در پیش داریم و این یعنی همان داستان ادامه دارد. برای شما مثالی می‌زنم؛ بیشترین قضاوت سال گذشته توسط  برادران حیدری با 11 قضاوت بود و این درحالی است که وقتی AFC و فیفا اصرار دارند داوران بین‌المللی کشورها برای دور نشدن از آمادگی جسمانی و شرایط داوری هر هفته قضاوت کنند؛ بهترین داوران ما فقط 11 بازی قضاوت می‌کنند، دیگر تو خود حدیث مفصل بخوان از این ماجرا! بعد انتظار داریم داوران ما در رقابت‌های بین‌المللی قضاوت تاپی داشته باشند و به جام‌جهانی برسند. مشخص است که نمی‌شود. حالا امروز فغانی در ایران نیست اما کمک‌داور بین‌المللی ما که در تیم فغانی قرار دارد درحالی‌که امسال باید به جام‌جهانی برود فقط در 7 بازی کمک‌داور بوده است. یا ابوالفضلی می‌خواهد به جام‌جهانی برود اما فقط در 11 بازی در فصل گذشته پرچم زده است. اینها اصلا آمار شایسته‌ای نیستند و برای داوری کشور فاجعه‌بار هستند. به یک داور یک هفته بازی می‌دهید اما 6 هفته قضاوت نمی‌کند. مشخص است که داور فوق از ریتم بازی‌ها خارج می‌شود، چون شما هرچقدر بیشتر تمرین کنید بدن‌تان آماده‌تر می‌شود.

کمی هم درباره طلسم دپارتمان داوری صحبت کنیم. انگار قرار نیست هیچ‌زمانی اختلاف بین دپارتمان و کمیته داوری از بین برود و باید همیشه شاهد دعواهای این دو جا باشیم.
طلسم نشده، بلکه ما جنبه و ظرفیت داشتن دو نهادی را که طبق اساسنامه باید به‌موازات هم با همدیگر کار کنند، نداریم. ما باید مثل سابق یک رئیس کمیته داوران داشته باشیم و بقیه هم زیردست او باشند. هزار بار گفته‌ایم و باز هم می‌گوییم که وظیفه کمیته داوران فقط سیاستگذاری است و نقشی در اجرا ندارد و اجرا باید در حیطه وظایف دپارتمان داوری باشد اما برخی چهره‌ها در کمیته داوران به‌قدری ضعیف هستند که شاهد دخالت در مسائل اجرایی می‌شویم. این درحالی است که برخی از این اعضا اصلا در حد حضور در کمیته داوران نیستند و براساس زدوبند انتخاباتی به این کمیته رسیده‌اند. در ادامه وقتی در چیدمان داوری بازی‌ها دخالت می‌کنند و حیطه وظایف خود و دپارتمان داوری را نادیده می‌گیرند، همین موضوع می‌شود سرآغاز مشکلات بعدی. رضا سخندان مدتی در دپارتمان داوری حضور داشت و وقتی داوران را می‌چید، این چیدمان در کمیته تغییر می‌کرد که این موضوع باعث می‌شد روحیه داوران هم خراب شود. آنها با این کار دپارتمان داوری را هم خلع‌سلاح کرده و باعث بروز اختلاف و مشکل می‌شوند و فقط نمی‌دانم چرا با این رفتارها دپارتمان داوری را اصلا از چارت حذف نمی‌کنند!