سرود به‌عنوان نوعی آواز دسته‌جمعی از مردمی‌ترین مصنوعات ادبی است که با بخش وسیعی از مردم ارتباط برقرار می‌کند. این آوازها ویژگی‌های ظاهری و محتوایی هم دارند؛ از ویژگی‌های ظاهری آن این است که به ساز و موسیقی نیاز ندارد، البته این بدان معنا نیست که با ساز نشود سرود اجرا کرد، اتفاقا گاهی اوقات همراهی موسیقی باعث زیبایی بیشتر سرود هم می‌شود اما اینطور نیست که بدون داشتن موسیقی یا ساز دیگر نشود سرودی اجرا کرد. قابلیت اجرای دسته‌جمعی یکی دیگر از ویژگی‌های سرود است، یعنی حتی افرادی که توانایی در آوازخوانی ندارند و متخصص در این کار نیستند، می‌توانند با یکدیگر همخوانی کنند. در زمینه‌ محتوا هم سرود به‌عنوان زبان مردم در موقعیت‌های مختلف سیاسی و اجتماعی و برای بیان اهداف به کار گرفته می‌شود. اهمیت این سبک از آواز از گذشته تاکنون به‌قدری بوده که هر کشوری درکنار پرچمش سرودی ملی دارد که مردمان هر سرزمین به آن سرود افتخار می‌کنند.   

سرود هم صاحب جشنواره شد
از حدود سال‌های 96 و 97 که جشنواره‌های سرود در استان‌ها شکل گرفت مسئولان مربوط ضروری دانستند که از این ظرفیت برای تولیدات فاخر و نمایش دادن ظرفیت‌های گروه‌های سرود در سطح ملی استفاده کنند. به همین جهت تصمیم گرفتند با توجه به ظرفیت‌ها و استعدادهای هنری که در این عرصه وجود دارد، یک جشنواره فاخر ملی سرود را شکل دهند. به همین منظور نخستین جشنواره ملی و بین‌المللی سرود فجر برگزار شد و در روز چهارشنبه 22 تیر 1401، مراسم اختتامیه آن در تالار وحدت برپا شد. نخستین سخنران این مراسم مصطفی زیبایی‌نژاد، رئیس مرکز آفرینش‌های هنری بسیج و دبیر جشنواره سرود فجر بود. او در صحبت‌هایش گزارشی از روند برگزاری این رویداد ارائه داد و گفت: «سرود دربرگیرنده ارزش‌ها و پیشینه‌ای است که در دهه اول انقلاب تبدیل به جریان مهمی در عرصه‌های مختلف شد اما در اوایل دهه 90 جهش بسیار زیادی در حوزه سرود به‌وجود آمد که حتی موردتقدیر رهبر معظم انقلاب هم قرار گرفت. بر همین اساس مرکز آفرینش‌های هنری بسیج درکنار نهادهای دیگر در استان‌ها و شهرستان‌ها جشنواره‌های مختلفی را در حوزه سرود برگزار کردند اما جای خالی برگزاری یک جشنواره ملی و بین‌المللی حس می‌شد. ما هم تصمیم داشتیم ویژه‌برنامه‌ای را در حوزه استعدادیابی انجام دهیم و اساسا این دو هدف بود که ما را به جشنواره ملی سرود فجر رساند.
بر همین اساس جشنواره در بخش‌های مختلفی اجرا شد و خوشبختانه با حمایت‌هایی که در این زمینه انجام گرفت، ما شاهد حضور حداکثری گروه‌های سرود بودیم. در این جشنواره ما توانستیم 31 دبیرخانه استانی را شکل دهیم. جریانی که منجر به اجرای زنده سرود در شهرهای مختلف کشور شد و به اعتقاد من این یک جریان‌سازی بود که در جشنواره سرود فجر پیش آمد. چندین هنرمند از کشورهای لبنان، افغانستان، یمن، سوریه و فلسطین در این رویداد حضور پیدا کردند. این درحالی است که تولیداتی درباره شهید حاج قاسم سلیمانی داشتیم که به اعتقاد من جریان بسیار موثری بود. ما در حوزه تولید هم چند گروه منتخب از سوی هیات‌داوران و همچنین مردم داشتیم که طی آن تصمیم داریم مسابقه‌ای را در صداوسیما تدارک ببینیم و به‌زودی درباره آن اطلاع‌رسانی‌های لازم صورت می‌گیرد. در حوزه آموزش نیز کارگاه‌های مختلف آموزشی برگزار کرده‌ایم که فکر می‌کنم دستاورد خوبی برای این رویداد موسیقایی مرتبط با سرود باشد.»

 پیام رهبری درباره رویداد سرود فجر
سردار غلامرضا سلیمانی، رئیس سازمان بسیج مستضعفان که قرائت پیام تاریخی رهبر معظم انقلاب اسلامی به جشنواره ملی و بین‌المللی سرود فجر را برعهده داشت، گفت: «اولین جشنواره ملی و بین‌المللی سرود فجر این افتخار را دارد که مقام‌معظم‌رهبری برای این رویداد پیامی را صادر فرمودند و من این افتخار را دارم که به نمایندگی از دست‌اندرکاران جشنواره سرود فجر پیام ایشان را برای شما عزیزان قرائت می‌کنم.»
وی در ادامه پیام رهبر را خواند و افزود: «این امید وجود دارد که رویداد جشنواره سرود فجر از امسال تا سال‌های بعد استمرار پیدا کند و همان‌طور که در پیام رهبر معظم انقلاب بر دقت گزینش سرودهای ارزشی و اسلامی تاکید شده است، بدون‌تردید ملت ایران هم به‌عنوان یک ملت فرهنگی به این فرمایشات ارزشمند توجه می‌کنند و شما می‌دانید مهم‌ترین مولفه عظمت و قدرت یک ملت بُعد فرهنگ و هنر است و خوشبختانه ما در اعصار مختلف انقلاب یک ملت فرهنگی بودیم و ما خوشبختانه در دوره‌های اخیر شاهد اعتلای فرهنگ و هنر ایرانی اسلامی هستیم. گرچه بسیاری تلاش کرده‌اند فرهنگ و هنر ایرانی را خاموش کنند اما ملت ایران تلاش کرده به‌سمت قله اعتلای فرهنگی حرکت کند و اگر در رژیم طاغوت فرهنگ و هنر ایرانی موردحمله بیگانه قرار گرفت اما در دوره انقلاب اسلامی، ملت ایران در اعتلای فرهنگ هنر ایرانی اسلامی کارهای بسیار ارزشمندی انجام داد. از زمان ورود امام راحل به میهن عزیزمان در دوران انقلاب اسلامی تا دوران دفاع مقدس سرود نقش بسیار چشمگیری اعتلای فرهنگ و هنر ایرانی اسلامی داشت. گرچه ظرفیت‌های موجود بیش از آن چیزی است که تاکنون توانستیم آن را به منصه ظهور برسانیم و امیدوارم با مشارکت همه جوانان علاقه‌مند به سرود این جریان استمرار پیدا کند تا با پیگیری همکارانم در سراسر کشور بتوانیم در مسیر ارتقا و اعتلا قدم برداریم.»

سرود محصول نهضت مردم ایران است
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که یکی دیگر از سخنرانان این مراسم بود، گفت: «به اعتقاد من کار بسیار بزرگی در این رویداد صورت گرفته که باید در ابعاد مختلفی روی آن تمرکز کرد. موضوع سرود محصول نهضت اسلامی مردم ایران است و از هنرهایی است که می‌توان از آن به‌عنوان انحصارات هنری نهضت امام خمینی(ره) یاد کرد. نهضت انقلاب اسلامی قطعا با این شیوه هنری بسیاری از مفاهیم نهضت را منتقل کرده است و شاید اولین سرود جمعی که مورد تشویق قرار گرفت، همان سرود خمینی ‌ای امام بود که برای استقبال از امام راحل در فرودگاه مهرآباد تولید شد. این درحالی است که در تمامی موقعیت‌هایی که علیه رژیم شاهنشاهی وجود داشت یکی از راه‌های رساندن پیام انقلاب همین سرود بود.»
وی افزود: «البته در آن زمان محدودیت‌هایی برای استفاده از سایر رشته‌های هنری وجود داشت، اما نهضت انقلاب اسلامی توانست پیوند بسیار مستحکمی را میان سه هنر موسیقی، شعر و آهنگ ایجاد کند. شرایطی که آرمان‌های انقلاب اسلامی را ماندگار کرد و ما مشاهده کردیم که در پیام بسیار ارزشمند رهبر معظم انقلاب اسلامی این نکات به درست‌ترین و باشکوه‌ترین شکل ممکن عنوان شد. سرود هنری است که تحسین امام خمینی را درپی داشت و ما دیدیم که سرود شهید مطهری چطور جایگاه خود را در کشورمان پیدا کرد. به هر ترتیب سرود در همه مسیر نهضت انقلاب جریان داشت و ما دیدیم که در بسیاری از اعزام‌های رزمندگان به جبهه همین سرودها پخش می‌شد آنچنان که مهم‌ترین آثار ارائه‌شده در تلویزیون متعلق به این آثار بود. شاید اجرای فرزندان شهید گروه سرود آباده در محضر امام خمینی می‌تواند به‌عنوان کار تاریخ‌سازی معرفی شود که می‌توان گونه‌های دیگری را از آن یافت کرد.»
اسماعیلی ادامه داد: «البته در دهه 80 شاهد فروکش کردن این هنر متعلق به انقلاب اسلامی بودیم اما در دهه 90 با توجه ویژه و حکیمانه مقام‌معظم‌رهبری شاهد خیزش جدیدی برای سرود بودیم که اکنون به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای هنری برای ترویج مفاهیم انقلابی است. ما در حوزه‌های مختلف منطقه‌ای، سیاست منطقه‌ای، سیاست خارجی و انرژی هسته‌ای و شهید سلیمانی می‌توانیم دست به تولید کارهای زیادی در حوزه سرود بزنیم که می‌تواند دربرگیرنده ارزش‌های زیادی در مقابله با دشمن باشد. همین سرود زیبای سلام فرمانده که تبدیل به سرود سال شد منجر به شکستن مرزهای جغرافیایی ایران عزیز شد، فضایی را به‌وجود آورد که در بسیاری از کشورها این استغاثه به امام عصر(عج) چنین درخشان شد. گروه سرودی که متعلق به شهری کوچک با اتکا به مفاهیم انقلاب اسلامی و عنصر امامت دل‌ها را شیفته کرد و می‌بینیم که بزرگ و کوچک این سرود وحدت‌بخش را زمزمه می‌کنند؛ و اینجا وظیفه همه دستگاه‌های فرهنگی هنری است که در نظام مقدس جمهوری اسلامی است که باید این حوزه را تقویت کنند.»
وی افزود: «تشکیل دفتر سرود در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حمایت این مجموعه از هنرمندان و گروه‌های فعال این حوزه با همکاری سازمان بسیج مستضعفین یکی از اتفاق‌های خوب این حوزه است. این همنشینی دستگاه‌های فرهنگی هنری درباره سرود، می‌تواند بهترین دستاورد برای ما در این عرصه باشد. این درحالی است که گروه‌های سرود هم می‌توانند بااخلاصی که دارند در مساجد رشد و نمو پیدا کنند تا به‌واسطه شاعران، آهنگسازان و خوانندگان پیشکسوت کشورمان به مسیر نورانی و روشنی دست پیدا کنند.»

«سلام فرمانده» سرود برگزیده سال شد
در بخش بعدی این مراسم از ابوذر روحی خواننده سرود «سلام فرمانده» قدردانی شد. براساس گفته‌های مجری این مراسم سرود نامبرده به‌عنوان سرود برگزیده سال انتخاب شده است.
اسامی نفرات برتر بخش‌های مختلف اولین جشنواره ملی و بین‌المللی سرود فجر به ترتیب زیر اعلام شده است:

برگزیدگان بخش شعر (استاد حمید سبزواری)
جایزه اول: مهدی استخر برای ترانه گروه سرود «نسیم رحمت» از تهران با اثر «به‌وقت شهادت»
جایزه دوم: محمدسعید میرزایی برای ترانه گروه سرود «نسیم بهشت» از اصفهان با اثر «آخرین رویای دنیا»

برگزیدگان بخش تنظیم (استاد مجتبی میرزاده)
جایزه اول: فرهاد کیانی برای تنظیم قطعه گروه سرود «صدای انقلاب» از بوشهر با اثر «سرزمین ما»
جایزه دوم: مرتضی کیانی برای تنظیم قطعه گروه سرود «آوای باران» از چهارمحال‌وبختیاری با اثر «مهد سرداران جنگ»

برگزیدگان بخش آهنگسازی
(جایزه استاد احمدعلی راغب)
جایزه اول: هادی قاسمی برای آهنگسازی قطعه «گمشدگان سحر» اجراشده توسط گروه سرود موعود از استان مرکزی
جایزه دوم: میلاد هارونی برای آهنگسازی قطعه «سرزمین ما» اجراشده توسط گروه سرود «صدای انقلاب» از استان بوشهر

برگزیده بخش ایده
احسان تابنده برای اثر «فصل‌ها و نسل‌ها» با همراهی گروه سرود «طاها» از لارستان فارس

برگزیدگان بخش بازخوانی
مهران طهماسبی – گروه سرود «نینوا» از استان چهارمحال و بختیاری با اثر «ای شهید»
ابوالفضل شهنادی – گروه سرود «نغمه عشق» از استان سیستان‌وبلوچستان با اثر «سرافراز بادا»
جواد البرزی – گروه سرود «ساقی کوثر» از استان قم با اثر «خاک مهرآیین»
سجاد نجارحسینی - گروه سرود «میثاق با امام زمان» از اصفهان با اثر «آرامش قبل از طوفان»

اثر برگزیده بخش بین‌الملل
اثر «وحدک یا جنوب» اجراشده توسط گروه «شمس‌الحریه» از کشور لبنان