زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه: گرمای کلافه‌کننده تابستان رمقی برای انجام بسیاری از کارها به‌ویژه فعالیت‌های یدی نمی‌گذارد اما حتی آفتاب سوزان هم نمی‌تواند مانعی برای دانشجویانی باشد که ترجیح می‌دهند این فصل را در مناطق محروم بگذرانند؛ دانشجویانی که تا قبل از غیرحضوری شدن دانشگاه‌ها به دلیل کرونا، هرساله راهی مناطق محروم می‌شدند، حالا دوباره در تابستان امسال این فرصت را پیدا کرده‌اند که در قالب طرح عهد خدمت درکنار مردم قرار بگیرند که گاهی بزرگ‌ترین آرزوی‌شان داشتن جاده‌ای آسفالت یا آب لوله‌کشی است. حضوری که هرچند در طول دهه‌های گذشته همیشه استمرار داشته اما در سال‌های اخیر با برنامه بلندمدت و به شکل هدفمند و طولانی‌مدت برنامه‌ریزی می‌شود. طرح عهد خدمت تلاش دارد قبل از اعزام گروه‌های مختلف دانشجویی به مناطق، نیازسنجی دقیقی از مناطق داشته و برنامه‌ریزی‌ها نیز به‌گونه‌ای انجام شود که گروه‌های اعزامی بتوانند تکمیل‌کننده یکدیگر باشند.
در این گزارش به سراغ رضا غلامزاده، معاون عملیات جهادی سازمان بسیج دانشجویی کشور رفتیم تا برایمان از چگونگی اجرای «عهد خدمت» در تابستان امسال بگوید.

 مشارکت 800 گروه جهادی دانشجویی در عهد خدمت
رضا غلامزاده، با بیان اینکه عهد خدمت یک طرح سراسری میان همه گروه‌های جهادی دانشجویی کشور به‌شمار می‌رود، گفت: «دانشجویان ذیل این طرح در یک بازه 40 تا 45 روزه در مناطق محروم استان‌های مختلف حضور پیدا می‌کنند. حضور این دانشجویان در قالب برگزاری اردوهای جهادی و ارائه خدمات در حوزه‌های مختلف خواهد بود، البته دامنه فعالیت دانشجویان بسته به ظرفیت و توانمندی دانشجویانی که در قالب گروه‌های مختلف در این مناطق حضور پیدا می‌کنند، متفاوت است و اینطور نیست که بگوییم در این طرح تنها بنا داریم یک حیطه فعالیتی خاص را در مناطق مدنظر دنبال کنیم.»
او درباره تعداد گروه‌های جهادی حاضر در عهد خدمت تابستان امسال افزود: «بیش از 800 گروه جهادی دانشجویی را در این طرح خواهیم داشت و قبل از اعزام اولین گروه‌ها، نزدیک به 70 تا 80 نقطه نیز به‌عنوان محل تجمع گروه‌های دانشجویی انتخاب شده است. قطعا حوزه‌هایی مانند عمرانی، فرهنگی، بهداشتی، آموزشی و... را هدف‌گذاری کرده‌ایم تا هر گروه بنا به توانمندی‌ای که دارد بتواند در مناطق به خدمات‌رسانی بپردازد. هر گروهی نیز پیش از اعزام می‌داند دقیقا در منطقه موردنظر باید چه برنامه‌هایی را در راستای محرومیت‌زدایی دنبال کند.»

 پیش‌بینی حضور 25 تا 30 هزار دانشجو در اردوهای جهادی
معاون عملیات جهادی سازمان بسیج دانشجویی با تاکید بر اینکه برآوردمان این است که امسال 25 تا 30هزار دانشجو را در عهد خدمت داشته باشیم، اظهار داشت: «حضور دانشجویان در مناطق مختلف از 15 تیرماه آغاز می‌شود و تا پایان مردادماه ادامه خواهد داشت؛ البته شاید بازگشت آخرین گروه‌های حاضر در مناطق با کمی تاخیر همراه شود، اما درمجموع آخر مرداد را به عنوان پایان اجرای عهد خدمت در تابستان امسال در نظر گرفته‌ایم.»  او به نسبت دانشجویان دختر و پسر حاضر در عهد خدمت اشاره و تصریح کرد: «در این دوره از عهد خدمت نیز حدود 50 تا 52 درصد دختر و مابقی دانشجویان پسر هستند، عموما جمعیت دانشجویان دختر بیشتر است اما با توجه به اینکه هنوز ثبت‌نام به اتمام نرسیده، نمی‌توان جمعیت دانشجویان را به تفکیک جنسیت اعلام کرد.»

 همکاری مشترک دانشجویان و طلاب در اردوهای جهادی
غلامزاده بیان داشت: «هر گروه جهادی که به مناطق محروم اعزام می‌شود حداقل هفت و حداکثر 10 تا 12 روز در منطقه حضور خواهد یافت و بعد از آن گروه جدیدی که به منطقه می‌آید، جایگزین خواهد شد. اینطور نیست که بگوییم هر گروه می‌تواند بازه زمانی نسبتا طولانی را در منطقه بماند. البته تمایز عهد خدمت امسال نسبت به اردوی جهادی‌های قبل این است که ما مناطق هدف را انتخاب کرده‌ایم که دانشجویان تنها معطوف به آنها هستند. به‌عبارت دیگر گروه‌های جهادی یک استان در یک یا دو نقطه متمرکز می‌شوند و این مساله باعث می‌شود تا گروه‌ها بتوانند کارهای یکدیگر را کامل کنند.»
او در همین زمینه افزود: «متمرکز شدن گروه‌ها در یک یا دو نقطه زمینه را برای انتقال تجربیات بین گروه‌ها فراهم می‌کند و این خود دستاورد خوبی است. همچنین برخی تعاملات با نهادهای مختلف داریم و یکی از نهادها، وزارت آموزش‌وپرورش است تا بتوانیم در آموزش مهارت به دانش‌آموزان هماهنگی‌های لازم را انجام دهیم.»
غلامزاده در ادامه از مشارکت طلاب در اردوها خبر داد و تصریح کرد: « حوزه‌های علمیه وارد میدان شده و دفتر کار مشترکی بین دانشجویان و طلبه‌ها ایجاد و بستر برای حضور آنها در عهد خدمت هم فراهم شده است، هرچند این مساله را در همه مناطق هدف نداریم.»
 تداوم فعالیت قرارگاه‌های عهد خدمت در 70 نقطه کشور
معاون عملیات جهادی سازمان بسیج دانشجویی افزود: «مناطقی که به‌عنوان هدف در عهد خدمت تابستان امسال در نظر گرفته شده، جزء مناطق محروم هر استان به شمار می‌رود. ملاک انتخاب هم مناطقی است که بتوان در آنها پروژه تعریف کرده و حضور دانشجویان در آنجا اثرگذار است و اینطور نیست که بخواهیم دانشجویان را بدون برنامه‌ریزی قبلی به مناطق محروم بفرستیم.» غلامزاده تصریح کرد: «درحال حاضر نیز در استان‌های مختلف قرارگاه‌های «عهد خدمت» را داریم تا از این طریق هماهنگی‌های مربوط به حضور دانشجویان با سهولت بیشتری انجام شود. ما در نوروز 1401، در نزدیک به 70 نقطه قرارگاهی داشتیم و امروز هم تقریبا همان میزان قرارگاه را داریم اما در روزهای آینده وضعیت نهایی قرارگاه‌‌ها مشخص می‌شود. با این حال مانعی برای فعالیت گروه‌های جهادی مستقل که این ظرفیت را دارند تا به‌صورت مجزا وارد منطقه شده و فعالیت جهادی داشته باشند، نداریم. یعنی ما هم قرارگاه‌های عهد خدمت را داریم و هم اردوهای جهادی گروه‌محور که درنهایت هردو مسیر با هدف رفع‌محرومیت و توانمندسازی مناطق محروم از حیث اقتصادی و ... خواهد بود.»

 هر نقطه محروم کشور که امکان داشته باشد دانشجویان جهادگر حضور دارند
او به برنامه‌های سه تا پنج‌ساله برخی قرارگاه‌های عهد خدمت برای رفع‌محرومیت در مناطق محروم پرداخت و اظهار داشت: «درست است که قرارگاه‌های ما برنامه‌ریزی بلندمدتی را برای مناطق در نظر گرفته‌اند، اما با توجه به گرمای فصل تابستان عملا شرایط برای حضور گروه‌های جهادی در برخی مناطق کشور فراهم نیست. به‌طور مثال استانی مانند خوزستان شرایط مساعدی را برای حضور گروه‌ها ندارد و اصلا نمی‌توان فعالیت‌های یدی در آنجا داشت. اما مناطق ذیل قرارگاه‌ها که شرایط آب‌وهوایی در آنها به‌گونه‌ای باشد که امکان اسکان و فعالیت دانشجویان در آنجا فراهم باشد، طبیعتا در اولویت قرار می‌گیرند.»
معاون عملیات جهادی سازمان بسیج دانشجویی در همین زمینه افزود: «استان‌هایی مانند خوزستان حتما در عهد خدمت نوروز 1402 به‌عنوان مقصد و اولویت اصلی گروه‌های دانشجویی به شمار خواهند رفت و در مجموع برای امسال هر نقطه محروم کشور که امکان فعالیت جهادی در آن وجود دارد، شاهد حضور دانشجویان خواهد بود.»  

 اعزام 50 گروه پزشکی تخصصی در قالب عهد خدمت
غلامزاده به محور فعالیت گروه‌های دانشجویی حاضر در عهد خدمت اشاره کرد و گفت: «یک‌سری از محورها مانند حوزه فرهنگ تقریبا برای همه گروه‌های حاضر یکسان خواهد بود، اما برخی فعالیت‌ها نیز از آنجایی‌که نیاز به تخصص دارد، به برخی گروه‌ها محدود می‌شود. به‌طوری که در تابستان امسال نزدیک به 50 گروه پزشکی تخصصی و 10 تا 12 گروه دامپزشکی را در مناطق مختلف خواهیم داشت. یکی‌دیگر از کارویژه‌هایی که تقریبا همه گروه‌ها آن را به فراخور وضعیت منطقه دنبال خواهند کرد، فعالیت عمرانی است و عمده گروه‌ها هم تقریبا چند دانشجوی پزشکی را با خود خواهند داشت، هرچند دیگر آنها به‌صورت تخصصی فعالیت نمی‌کنند اما این بدان معنی نیست که گروه‌هایی را در منطقه داشته باشیم که هیچ پزشکی همراه آنها نیست.»
معاون عملیات جهادی سازمان بسیج دانشجویی در همین زمینه افزود: «در نوروز 1401 عمده گروه‌هایی که به مناطق محروم اعزام شده بودند وظیفه انجام فعالیت‌های عمرانی را برعهده داشتند، به‌طوری که ما 400 گروه عمرانی، 30 گروه بهداشت و سلامت، 30 گروه درمانی، 20 گروه آموزشی، 500 گروه فرهنگی و 20 گروه اقتصادی را داشتیم، برای تابستان امسال نیز قرار نیست تفاوت خیلی فاحشی در این گروه‌ها صورت بگیرد یا حوزه فعالیتی را حذف کنیم.»

 اول مرداد‌ماه؛ اتمام مهلت ثبت‌نام در طرح عهد خدمت
او تاکید کرد: «هنوز ثبت‌نام برای دانشجویانی که خواهان حضور در گروه‌های جهادی عهد خدمت هستند، ادامه دارد اما از اول مرداد ماه امکان ثبت‌نام از بین می‌رود. مولفه مهم در این باره آن است که هرچه زمان برای ثبت‌نام بگذرد، امکان اینکه دانشجویی بتواند در اردویی شرکت کند، کاهش می‌یابد و دلیلش هم این است که ظرفیت اردوها پر می‌شود و هر گروه نیز نفرات خود را پیدا و آنها را ساماندهی می‌کند؛ در چنین شرایطی دیگر نمی‌توان انتظار داشت که صرف ثبت‌نام، دانشجویی بتواند به اردوی جهادی دعوت شود.»
معاون عملیات جهادی سازمان بسیج دانشجویی بیان داشت: «اینطور نیست که در عهد خدمت تنها دانشجویان امکان حضور داشته باشند، بلکه ادوار گذشته هم این فرصت را خواهند داشت که بتوانند در صورت علاقه به مناطق محروم اعزام شوند و محدودیتی برای ثبت‌نام ادوار دانشجویی گذشته هم نداریم.»
او با اشاره به قرمزشدن برخی شهرستان‌های کشور به‌دلیل بیماری کرونا تصریح کرد: «در این مناطق هم ارتباطات لازم با مراکزی مانند فرمانداری، مراکز بهداشتی و درمانی و... وجود دارد و آنها نیز برای حضور گروه‌های جهادی اجازه‌های لازم را صادر می‌کنند. موضوع دیگر اینکه قطعا پروتکل‌های بهداشتی در گروه‌های جهادی‌ای که به مناطق محروم می‌روند، رعایت می‌شود. درکنار آن حضور چنین گروه‌هایی با توجه به اینکه در مناطق هدف هم بیماری کرونا وجود دارد، می‌تواند در مهار این بیماری کمک‌کننده باشد.»  

 حضور تیم‌های پزشکی در مناطق قرمز کرونایی  قوت بیشتری خواهد گرفت
غلامزاده ادامه داد: «قطعا در مناطقی که جزء شهرستان‌های قرمز از لحاظ بیماری هستند، حضور تیم‌های پزشکی قوت بیشتری خواهد گرفت و فعالیت‌هایی نیز مختص کنترل و درمان بیمارانی که به کرونا مبتلا شده‌اند، صورت می‌گیرد. یعنی اینطور نیست که بگوییم اگر در منطقه‌ای شرایط بیماری خوب نیست، هیچ فعالیتی صورت نمی‌گیرد اما طبیعی است که اقدامات پزشکی گروه‌های جهادی در چنین مناطقی پررنگ‌تر از مناطق عادی خواهد بود.»  او بیان داشت: «یکی از نیازهای حضور گروه‌های جهادی در مناطق محروم مباحث مالی است که بخش عمده آن از سوی سازمان بسیج دانشجویی تامین می‌شود و در کنار آن، برخی نهادها ازجمله بنیاد مستضعفین و ستاد اجرایی فرمان(ره) هم وارد میدان شده‌اند و حمایت‌هایی را از گروه‌ها انجام می دهند. همچنین حجم قابل‌توجهی از کمک‌ها نیز از طریق خیرانی که به شبکه گروه‌های جهادی متصل هستند، تامین می‌شود.»
معاون عملیات جهادی سازمان بسیج دانشجویی خاطرنشان کرد: «براساس بخشنامه‌ای که از سوی دولت نیز صادر شده، شاهد حمایت‌هایی از سوی استانداری‌ها هستیم، یعنی می‌توانیم تا حدودی به امکانات استانی هم دسترسی داشته باشیم و قطعا همین مولفه آن هم برای رفتن به شرایط محروم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.»