تحریم؛ ایده آمریکا برای جبران عقب‌ماندگی علمی

ندا اظهری، مترجم: چالش‌های عدیده میان آمریکا و چین از دوران ریاست‌جمهوری ترامپ و تهمت‌هایی که به دانشمندان و محققان و حتی دانشجویان چینی وارد کرد، آغاز شد. آتش این اختلاف تا جایی زبانه کشید که آمریکا شماری از دانشمندان چینی را تحریم کرد و تا برهه‌ای حتی از ورود محققان و دانشجویان چینی به آمریکا ممانعت به عمل می‌آمد و این‌گونه بود که دولت آمریکا محدودیت‌ها و تحریم‌هایی را علیه چین اعمال کرد. این برهه زمانی دقیقا همزمان با رونق عصر فناوری در چین بود و حدود یک‌سال بعد از این ماجرا، چین توانست رتبه نخست تولید علم دنیا را که تا سال‌ها در چنگ آمریکا بود، به‌دست بیاورد و حالا دوسالی است که بر قله برترین کشور دنیا از نظر تولید علم جای گرفته است. عقب‌افتادن آمریکا از چین در زمینه‌های علمی، دولت این کشور را بر آن داشت تا با اجرای راهکارهایی ازجمله سرمایه‌گذاری‌های کلان در عرصه فناوری‌های نوظهور، مسیر را برای رشد و توسعه علم‌وفناوری در آمریکا هموار کند تا بتواند در رقابتی که چندسالی است با کشور چین آغاز کرده، پیروز میدان باشد.

  تحریم؛ استراتژی آمریکا برای کند کردن سرعت چین
در سال‌های اخیر، دولت آمریکا به‌عنوان بخشی از استراتژی پیشرفت در زمینه‌های علمی و جلوگیری از فعالیت‌های چین، مجموعه‌ای از اقدامات و تحریم‌هایی را علیه کمپانی‌های فناوری این کشور اعمال کرده است. طبق مطالعات موسسه توسعه چین، از ژانویه2017، آغازبه‌کار ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ تا ژوئن2021، زمانی که دولت بایدن قانون نوآوری و رقابت 2021 (USICA) را تصویب کرد، کنگره آمریکا، دولت و اندیشکده‌های کلیدی لایحه‌های209، سیاست‌ها و گزارش‌هایی را درمورد سیاست‌های علم‌وفناوری درقبال چین منتشر کرده‌اند. این سیاست‌ها شامل اختصاص تحریم‌ها بر کمپانی‌های فناوری‌های های‌تک چین، مقررات پیرامون فناوری‌های نوین و محدودیت‌هایی برای آموزش استعدادهای حوزه‌های STEM می‌شوند. هوآوی به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات ارتباطی چین، بار سنگینی را متحمل می‌شود. این یکی از بزرگ‌ترین اهداف تحریم‌های آمریکا برای تاثیرگذاری بر رقابت فناوری از طریق اعمال سیاست‌های تجاری است. نام هوآوی درکنار عبارت کلی مانند هوش‌مصنوعی، نوآوری، فناوری و جنگ سرد، جزء کلمات کلیدی در این میان به‌شمار می‌رود.

  تاثیر تحریم‌ها بر کمپانی‌های فناورانه چینی
به گزارش thediplomat، آمریکا بیش از یک‌دهه است از زمانی که خرید پیشنهادی کمپانی 3 Com Corporation  در سال2008 ازسوی کمیته سرمایه‌گذاری خارجی در آمریکا مورد بررسی قرار نگرفت، هوآوی را سرکوب کرده است. از آن زمان، قراردادهای فروش تجهیزات یا مشارکت R&D هوآوی با چند شرکت آمریکایی ازجمله گوگل و AT&T فسخ شده است. از سال2018، سرکوب دولت آمریکا علیه هوآوی به‌طور ناگهانی افزایش یافت. علاوه‌بر معرفی سیاست‌های محدودکننده، دولت آمریکا نیز از کشورهای غربی ازجمله استرالیا، ژاپن و کشورهای اتحادیه اروپا خواسته است هوآوی را از پروژه‌های ساخت شبکه G5 حذف کرده و خرید تجهیزات آن را متوقف کند. وزارت بازرگانی آمریکا در ماه می2019 تصمیم گرفت هوآوی را برای کنترل صادرات در فهرست نهادها قرار دهد. همان‌جا بود که تحریم‌ها علیه هوآوی شدت گرفت. پس از آن، وزارت بازرگانی آمریکا دامنه محدودیت‌های صادراتی این کمپانی را گسترش داد و مقامات این کمپانی مجبور شدند قبل از صادرات تراشه‌ها به هوآوی در ماه می2020، از تولیدکنندگان خارجی تراشه‌های نیمه‌رسانا که به تجهیزات و نرم‌افزارهای آمریکایی متکی هستند، تاییدیه آمریکا دریافت کنند.
سه‌ماه بعد، وزارت بازرگانی آمریکا ممنوعیت خود را درمورد کمپانی هوآوی مورد بازبینی قرار داد و محصولات این شرکت را که با فناوری و نرم‌افزارهای آمریکایی ساخته می‌شدند، محدود کرد و 38شرکت تابعه هوآوی در 21کشور را به فهرست این نهاد اضافه کرد. درنهایت، این ممنوعیت در 15سپتامبر2020 با مقررات جدیدی تشدید شد که هر نهادی را از عرضه تراشه‌های دارای قطعات فناوری آمریکایی به هوآوی منع می‌کرد. سوالی که در اینجا مطرح می‌شود، این است که هوآوی چگونه توانسته از پس تحریم‌ها و محدودیت‌های اعمال‌شده ازسوی آمریکا برآید. طبق گزارش سالانه سال2021، هوآوی در سال2021 به درآمد حدود 95میلیارد دلاری رسید که در مقایسه با سال2020 حدود 30درصد کاهش داشته است اما در مقایسه با سال2020 با سود بیش از 70درصدی روبه‌رو شد. از این‌رو به وضوح می‌توان تاثیر تحریم‌های آمریکا بر کمپانی‌های فناورانه چینی ازجمله هوآوی را مشاهده کرد.

  سرمایه‌گذاری بر فناوری‌های نوظهور راه‌حل جدید آمریکایی‌ها
اما به‌رغم تمام تحریم‌ها علیه چین و کمپانی‌های فناورانه ازسوی آمریکا، چین در دوسال گذشته توانست رتبه نخست تولیدکننده علم را در دنیا از آن خود کند؛ جایگاهی که تا سال‌ها دراختیار آمریکا بود و همین اتفاق باعث شده آمریکا تمام تلاش خود را به‌کار ببندد تا بتواند جایگاه ازدست‌رفته خود را بازپس گیرد. از این‌رو، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که دولت آمریکا باید سرمایه‌گذاری‌های معناداری را روی فناوری‌های نوظهور انجام دهد تا بتواند با چین و دیگر کشورها رقابت کند. جنگ روسیه و اوکراین نشان داد آینده آسایش و رفاه بشر تا حد زیادی به فناوری‌های نوظهوری چون پهپادهای خودکار یا نیمه‌خودکار و نیز هوش‌مصنوعی بستگی دارد.
درنتیجه، تشدید رویارویی فنی و نظامی آمریکا با جمهوری خلق چین بیانگر آن است که کدام کشور می‌تواند به بهترین شکل از فناوری‌های نوظهور حیاتی استفاده کند؛ از این‌رو، موفقیت هرکدام از آنها در تولید علم به استفاده آنها از این قبیل فناوری‌ها بستگی دارد. در این راستا، آمریکا که می‌خواهد به‌زودی گوی سبقت را از چینی‌ها بگیرد، به‌دنبال افزایش سرمایه‌گذاری در این عرصه است. آمریکا در دولت‌های مختلف بر اهمیت فناوری‌های نوظهور برای رقابت با چین و آینده مالکیت ملی تاکید کرده است. به‌رغم تمام این تلاش‌ها، رقابت با چین یکی از چالش‌های مهم برای آمریکا محسوب می‌شود. به گزارش c4isrnet، دولت آمریکا در سال2021 حدود 2/117میلیارددلار روی فناوری‌های کلیدی سرمایه‌گذاری کرده که در مقایسه با 7/60میلیارددلار در سال2017 رشد دوبرابری داشته است. با وجود این، با توجه به افزایش هزینه‌های مرتبط با بودجه تحقیقات مرتبط با کووید-19، میزان افزایش این سرمایه‌گذاری‌ها تا حدودی گمراه‌کننده است. دولت بایدن در سال گذشته تمایل زیادی به سرمایه‌گذاری در راستای افزایش توانمندی‌های دفاعی به‌ویژه در پژوهش، توسعه، آزمایش و ارزیابی نشان داده است. کارشناسان بر این باورند که برای اطمینان از تاثیر افزایش سرمایه‌گذاری‌ها، پنتاگون باید تنوع کارخانه‌هایی را که در این زمینه‌ها فعالیت می‌کنند، افزایش دهد.

  سرمایه‌گذاری معنادار برای به خدمت گرفتن کمپانی‌های فناوری
نه‌تنها از طریق بودجه‌های کلان، بلکه با هزینه‌کردهای معنادار هم می‌توان کمپانی‌های فناوری نوآور را متقاعد کرد تا با وزارت دفاع همکاری کنند. کارشناسان اشاره‌ کرده‌اند دولت آمریکا برای همگام شدن با فناوری‌های نوظهور باید نقاط ضعف خود را در این حوزه‌ها برطرف کنند و در این میان از سرمایه‌گذاری در زمینه‌هایی خودداری کنند که بدون توجه به میزان بودجه‌ها موفقیت در آنها بعید به نظر می‌رسد. یکی از مزایای آمریکا، قدرت نوآوری در اقتصاد کلان است. دولت این کشور باید سرمایه‌گذاری خود را روی ثمره‌های نوآوری افزایش دهد.
در این راستا، کارشناسان به گام‌هایی اشاره‌ کرده‌اند که آمریکا و دیگر کشورهای غربی به این واسطه می‌توانند با چین به رقابت اقتصادی بپردازند. به گزارش fierceelectronics، ارائه گرنت‌های مالی مستقیم و معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌های غربی به‌منظور کاهش وابستگی به فناوری‌ها و مواد چینی، ایجاد مشوق‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاری‌ها توسط آمریکا و کمپانی‌های مشترک در تحقیق و توسعه، مهارت‌ها و کالاهای سرمایه‌ای جزء همین گام‌ها به‌شمار می‌روند. تحقیقات نشان می‌دهد که آمریکا در سایه افزایش سرمایه‌گذاری در علم و فناوری در نظر دارد به اهدافی چون گسترش بازار رقابت‌ها در مقابل چین دست یابد. این رویکرد توافق یکپارچه تجاری میان آمریکا و دیگر کشورهای آمریکایی، تجارت آزاد آمریکا- هند و توافقنامه تجاری اتحادیه اروپا- آمریکا را دربرمی‌گیرد. اگرچه چین درنهایت بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا خواهد شد، اما هنوز هم تنها 15درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است. درصورت یکپارچگی اقتصادی دیگر کشورهای دنیا، سهم آنها از GDP بیشتر از آن خواهد بود. حدود 8 بخش اقتصادی از بانکداری گرفته تا فناوری اطلاعات تحت‌تاثیر اختلالات اقتصادی چین قرار گرفته‌اند. چینی‌ها هم به‌دنبال اتکا به خود هستند و هم از سوی دیگر به‌دنبال کسب برتری و رهبری در فناوری‌هایی چون هوش‌مصنوعی، رباتیک، سیستم‌های خودمختار، پهپادها، فناوری 5G/ تلکام، نیمه‌رساناها، تشخیص چهره، کوانتوم و سایر حوزه‌های نوظهور هستند. از آنجا که این فناوری‌ها تقریبا زیربنای هر بخش صنعتی دیگری خواهند بود، مهم‌ترین بخش رقابتی به‌شمار می‌روند.

  قدرت گرفتن حوزه‌های فناوری با جوایز اختصاصی
به گزارش nist، موسسه ملی استاندارد و فناوری وزارت بازرگانی آمریکا جایزه‌ای 2/08 میلیون دلاری را به 7 سازمان در 6 ایالت آمریکایی به‌منظور تولید نقشه راه فناوری جهت تقویت و قدرتمند شدن آمریکا در بخش‌های صنعتی اهدا کرده است. این دومین دوره‌ای است که چنین جایزه‌ای به دانشگاه‌ها، صنعت و سازمان‌های غیرانتفاعی تعلق‌ گرفته است. هر جایزه تا سقف 300هزار دلار، پروژه‌هایی را تا 18ماه برای رسیدگی به اولویت‌های ملی مانند ساخت زیرساخت‌های حیاتی، ارتباطات و رویکردها و فناوری‌های متحول‌کننده در ساخت‌وساز تامین می‌کند. جوایزی که مشخص ‌شده‌اند، مشارکت‌های استراتژیکی را در سراسر کشور ایجاد می‌کند تا راه‌هایی را برای تسریع پذیرش فناوری‌های حیاتی در آمریکا شناسایی و مستند کنند. نقشه‌های راه در زمینه‌های کلیدی برای صنعت تولید و کشور، ازجمله زیرساخت، کوانتوم، هوش‌مصنوعی و یادگیری ماشینی، 5G و حتی تولید در فضا هستند. هر کنسرسیوم، مشارکت سهامدارانی را در صنعت و دانشگاه ایجاد می‌کند که به شناسایی و اولویت‌بندی پروژه‌های تحقیقاتی می‌انجامد که موانع موجود برای رشد تولیدات پیشرفته را در آمریکا کاهش می‌دهد. نقشه‌های راه ایجادشده اهداف تحقیق و توسعه را رتبه‌بندی کرده، شکاف مهارت‌های نیروی کار را موردتوجه قرار داده، تنوع را افزایش می‌دهد، برابری را در تولید برقرار کرده و گام‌هایی را برای سرعت بخشیدن به توسعه فناوری و انتقال برای ایجاد رقابت بیشتر فراهم می‌کند.

  ائتلاف علیه هژمونی علمی چین
واضح است که آمریکا تحریم‌های خود را علیه چین افزایش داده درعین‌حال از طریق این فهرست‌ها، دامنه تحریم‌ها بین شرکت‌ها را گسترش می‌دهد تا به چالش همه‌جانبه ظهور چین درمقابل آمریکا در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی، علمی و فناوری، دیپلماتیک و انسانی بپردازند. دولت بایدن در مقایسه با تحریم‌های مستقیم علیه چین امیدوار است متحدان خود را علیه چین در حوزه علم و فناوری با هم متحد کند. درحال‌حاضر آمریکا کشورهای استرالیا، کانادا، نیوزیلند و انگلیس و نیز کشورهای اروپایی را که در حوزه‌های علم و فناوری در مقابل چین قرار گرفته‌اند با هم متحد کرده است. این کشورها به حملات خود علیه کمپانی‌های چینی ادامه داده‌اند و این امر باعث شده شهرت کمپانی‌های فناوری چین تحت‌تاثیر قرار گرفته و فضایی تجاری را ایجاد کند که کمپانی‌های فناوری چین از آن جدا باشد. در این راستا، شورای تجاری و فناوری آمریکا- اتحادیه اروپا در ژوئن 2021 راه‌اندازی شد. این شورا روابط آمریکا و اتحادیه اروپا را به‌عنوان مشارکت در پیشرفت تحول دیجیتال و همکاری فناوری‌های جدید بسته به ارزش‌های دموکراتیک تقویت می‌کند که هدف نهایی آن تقویت برتری آمریکا- اتحادیه اروپا در صنعت و فناوری است.