تورم بلای جان آمریکا و بایدن

سیدمهدی طالبی، خبرنگار گروه بین‌الملل: جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا هنگامی که برای نخستین‌بار نامزد ریاست‌جمهوری کشورش شد 46سال داشت و آمریکا نیز در آخرین مراحل جنگ سرد درحال خواباندن مچ اتحاد جماهیر شوروی بود. در آن برهه هم وضعیت جسمانی و ذهنی بایدن میانسال خوب بود و هم آمریکا در شرایط مناسبی قرار داشت. حالا اما او 80سال دارد و آمریکا نه‌تنها همانند اواخر دهه80 قطب درحال پیروزی در جنگ دوقطبی نیست بلکه خود را در محاصره قطب‌های جدید جهانی و قدرت‌های نوظهور پرتعداد در جای‌جای جهان می‌بیند. همان‌گونه که بایدن امروز لرزان گام برداشته و پس از هر زمین خوردن یا دست دادن با افراد خیالی با مانوری همچون دویدن سعی می‌کند سرپوشی بر ضعف‌هایش بگذارند، آمریکا نیز پس از هر شکستی مانند فرار از افغانستان و عدم توانایی در مهار حمله روسیه به اوکراین، تلاش دارد با انجام نمایش، خود را قدرتمند نشان دهد. وضعیت نه‌چندان مطلوب آمریکا در حوزه جهان نمی‌تواند بدون ریشه‌های قدرتمندی در داخل آمریکا باشد. بحران‌های آمریکا امروز درقالب شکاف سیاسی، بحران مهاجرت و ضعف اقتصادی نمایان شده و بخش بزرگی از مجادلات سیاسی این کشور را تشکیل می‌دهند. در این گزارش صرفا تلاش شده به بخشی از بحران‌های آمریکا در حوزه افزایش تورم پرداخته شود. درهم‌شکستگی اقتصادی آمریکا درحالی رخ داده است که این کشور همانند بسیاری از کشورهای جهان با تحریم‌های واشنگتن مواجه نیست و از ابزارهای گسترده‌ای برای تسلط بر اقتصاد جهان ازجمله سلطه جهانی دلار بر مبادلات جهان برخوردار است.

  بحران اقتصادی چگونه می‌تواند بحران مضاعفی برای بایدن بیافریند؟
کمتر از پنج‌ماه دیگر آمریکا در 8نوامبر (17آبان1401) شاهد برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای سال2022 خواهد بود که در آن قرار است تکلیف تمام 435کرسی مجلس نمایندگان و همچنین 35کرسی از 100کرسی مجلس سنا تعیین شود. هم‌اکنون 222نماینده مجلس نمایندگان دموکرات و 212نماینده آن جمهوری‌خواه هستند که برمبنای آن دموکرات‌ها اکثریتی 51درصدی را تشکیل می‌دهند.
در مجلس سنا که از 100کرسی تشکیل‌شده دموکرات ها 48کرسی درمقابل 50کرسی جمهوری‌خواهان دراختیار دارند اما دو نماینده مستقل دیگر سنا به‌سمت دموکرات‌ها گرایش دارند. این موضوع باعث شده تعداد نمایندگان دو حزب در سنا برابر شود اما دموکرات‌ها به‌جز گرایش دو سناتور مستقل سنا به این حزب، یک شانس بزرگ دیگر نیز در مجلس سنا آورده‌اند. معاون رئیس‌جمهور که امروز کامالا هریس مسئولیت آن را برعهده دارد، رئیس مجلس سنا به حساب می‌آید اما وی هنگامی در این مجلس حضور یافته و رای می‌دهد که تعداد آرا در یک موضوع برابر باشد. به همین ترتیب اگر در یک موضوع به‌شدت مناقشه‌برانگیز حزبی جبهه‌ای سخت میان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان ایجاد شده و تعداد آرای هر دو در سنا 50-50 شود، آنگاه معاون رئیس‌جمهور قادر خواهد بود از امتیاز ریاست مجلس استفاده کرده و رای خود را به‌نفع حزبش اعمال کند. اگر دموکرات‌ها در انتخابات کنگره آمریکا که از دو مجلس جداگانه نمایندگان و سنا تشکیل شده شکست بخورند، کار هم‌حزبی‌هایشان در کاخ‌سفید دشوارتر از وضعیت کنونی خواهد شد؛ هرچند حکم جنجال‌برانگیز دیوان عالی آمریکا در ارائه مجوز به ایالت‌های این کشور برای ممنوع‌کردن سقط‌جنین باعث نگرانی مردم و رویگردانی آنان از جمهوری‌خواهانی شده که 6قاضی از 9قاضی دیوان را دراختیار دارند، موجی از امید در کمپین انتخاباتی دموکرات‌ها برانگیخته تا بتوانند با اتکا به این اقدام قضات محافظه‌کار دیوان عالی، نسخه جمهوری‌خواهان را بپیچند. هرچند این دیدگاه کمی آرمان‌گرایانه است زیرا مردمی که دموکرات‌ها را عامل خالی‌شدن سفره با باک‌های ماشین‌شان می‌دانند، دلیل چندانی برای برگزیدن آنها نسبت به جمهوری‌خواهان که تنها سقط‌جنین را ممنوع کرده‌اند، ندارند.

  عوامل متعدد و درهم‌تنیده تورم در آمریکا
آمریکا امروز با عوامل پرتعدادی روبه‌رو است که امواجی از گرانی را در این کشور آفریده‌اند. این امواج که با یکدیگر مرتبط و درهم‌تنیده‌اند، شرایطی را به‌وجود آورده‌اند که هر تصمیمی برای بهبود اوضاع می‌تواند به تشدید عوامل دیگر سیاسی و اقتصادی منجر شده و وضعیت را بدتر سازند. در ادامه به برخی از عواملی پرداخته‌ایم که تورم بی‌سابقه آمریکا طی چهاردهه اخیر را رقم زده‌اند.

1. تزریق بسته‌های مالی دوران کرونا
دولت آمریکا در نخستین ماه‌های حضور بایدن در کاخ‌سفید طرح 1.9تریلیون دلاری‌ای را درقالب بسته کمک اقتصادی در دوران کرونا به تصویب رساند که شامل ارائه مبالغ کلانی به مردم این کشور می‌شد. خلق این میزان نقدینگی و تزریق آن به اقتصاد آمریکا هرچند در ابتدا شامل راهکارهایی برای کنترل تورم می‌شد اما ‌وقوع اتفاقات جدید در جهان و آمریکا باعث شد تورم پیش‌بینی‌شده بر اثر تزریق نقدینگی دوران کرونا، بر عوامل دیگر افزوده شده و درصد بالایی از تورم را در این کشور رقم بزند.

2. طرح اجتماعی-زیربنایی بایدن
بایدن پس از روی کار آمدن بلافاصله قصد داشت لایحه‌ای 3.5تریلیون‌دلاری را برای اصلاحات اجتماعی و ایجاد زیرساخت‌های جدید در آمریکا به تصویب برساند. این لایحه در شاخه اجتماعی‌اش شامل مواردی همچون کاهش هزینه مراقبت از فرزندان می‌شد که باعث می‌شد هزینه‌های دولت آمریکا افزایش بسیاری یابد.
اعتراض نمایندگان کنگره ازجمله برخی نمایندگان دموکرات به اعداد کلان طرح بایدن باعث شد مبلغ این طرح نصف‌شده و به 1.75تریلیون‌دلار کاهش یابد.

3. برداشته شدن محدودیت‌های کرونایی و افزایش تقاضا
در دوران کرونا و ایجاد محدودیت‌های حضور در اجتماع، مردم در خانه‌های خود خرج کمتری داشتند و موفق شدند در این دوره بخشی از درآمدهای خود را که حتی شامل بسته‌های کمک دولتی می‌شد، ذخیره کنند. با برداشته شدن محدودیت‌های کرونایی در آمریکا، مردم این کشور شروع به خرج کردن پس‌اندازهای خود برای خرید کالا و مسافرت‌رفتن کردند که این مساله موجب شد تقاضا به میزان قابل‌توجهی افزایش یابد. آنچه اثرات تورمی این افزایش تقاضا را تشدید می‌کرد، عدم آمادگی تولیدکنندگانی بود که پس از بازگشایی اقتصاد هنوز نتوانسته بودند به میزان کافی کارگر جذب کنند و ازسوی دیگر زنجیره تامین نیز در سراسر جهان همچنان دچار مشکل بود.

4. ادامه اشکال در زنجیره تامین به‌دلیل کرونا
علی‌رغم کاهش شدید ابتلا و مرگ‌ومیر ویروس کرونا و حتی برطرف‌شدن بخشی از تبعات آن اما همچنان پیامدهای این همه‌گیری در قسمت‌هایی از فعالیت‌های جهان ازجمله در زنجیره تامین باقی ‌مانده است. به‌عنوان مثال آمریکا همچنان با اشکال در حوزه تخلیه بار کشتی‌های باربری در بنادر خود و همچنین بروز شیوع گاه‌وبیگاه کرونا در چین روبه‌رو است.

5. جنگ روسیه و اوکراین
بروز جنگ در اوکراین باعث شده در دو قسمت تامین انرژی و تامین موادغذایی در جهان مشکلی بزرگ ایجاد شود. روسیه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت و گاز است. تنها در حوزه گاز روسیه تامین‌کننده 40درصد از گاز اروپاست.
غرب برای ایجاد اخلال در ماشین جنگی روسیه چاره‌ای جز تحریم انرژی این کشور نداشته زیرا فروش انرژی بزرگ‌ترین منبع تامین درآمد و ارز مسکو است و به همین دلیل هرچه به خزانه روس‌ها ریخته شود به‌معنای تقویت ماشین جنگی آنها نیز خواهد بود. از این‌رو غرب ناچارشده روسیه را تحریم کند تا خنجر روس‌ها کمتر در قلب غرب فرو رود. ازسوی دیگر روسیه و اوکراین هر دو از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان غلات و دانه‌های روغنی در جهان هستند. به‌عنوان مثال این دو کشور درمجموع 30درصد از بازار گندم جهان را در دست دارند. بحران در حوزه تامین غلات که طولانی‌مدت نیز تخمین زده می‌شود موجب شده کشورها با هراس از کمبود موادغذایی با جدیت به‌دنبال خرید محصولات کشاورزی با قیمت‌های بالا باشند. این تحول جهانی تاثیرات خود را ناگزیر بر بازار داخلی آمریکا نیز گذاشته است.

6. ادامه تعرفه بر کالاهای چین
دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا به‌عنوان بخشی از اقدام خود در راه‌اندازی جنگ تجاری علیه چین بر واردات بسیاری از محصولات این کشور تعرفه‌هایی وضع کرد. از آنجاکه چین یکی از بزرگ‌ترین منابع تامین کالاهای مصرفی آمریکاست این اقدام ترامپ باعث شد مصرف‌کنندگان آمریکایی مجبور باشند برای خرید کالاهایشان مبالغ بیشتری را بپردازند که این مساله خود یکی از دلایل تورم در آمریکا بود. در راستای سیاست ترامپ درقبال چین، بایدن همچنان درحال ادامه اجرای تعرفه‌ها بر واردات کالا از چین است.
ازسوی دیگر مالیات‌های جمع‌آوری‌شده از طریق تعرفه بر کالاهای چینی ضمن آنکه باعث افزایش قیمت کالاها شد به ایجاد درآمدهایی انجامید که دولت از آنها برای تزریق به جامعه بهره برده است، مبالغی که خود بخشی از دلیل تورم هستند.