مهدیه قاسمی: به گزارش «فرهیختگان» ازجمله مشکلات نظام بانکی در اقتصاد ایران افزایش حجم تسهیلات غیرجاری (مطالبات معوق) است. وجود مطالبات غیرجاری، آثار منفی بسیاری برای بانک‌ها و مؤسسات مالی به همراه داشته و حتی می‌تواند آن‌ها را به مرز ورشکستگی هدایت نموده و با بحران‌های پیدا و پنهان زیادی همراه سازد. چاره نیندیشیدن در این خصوص، ضمن آنکه هرسال بخش مهمی از دارائی‌های بانک‌ها را ناکارآمد می‌نماید، آثار مستقیم آن نیز بر نتیجه کارکرد و سودآوری این‌گونه مؤسسات در قالب هزینه مطالبات مشکوک الوصول سایه می‌افکند. درنهایت استمرار این وضعیت، بانک‌ها را با ریسک مواجه نموده و در سطوح مختلف، رتبه اعتباری آن‌ها را به‌شدت کاهش داده و موقعیت آن‌ها را متزلزل می‌نماید. آثار مستقیم آن کاهش میزان سود هر سهم بانک و کاهش ارزش سهام در بازار معاملات سهام، یعنی کاهش ثروت سهامداران آن است. این موضوع همچنین به‌صورت غیرمستقیم تأثیر بر نگرش مردم در مورد بانک و کاهش درجه‌ی اعتماد آنان، اثر خواهد داشت.
به‌موجب دستورالعمل‌های بانک مرکزی در مورد طبقه‌بندی دارائی‌ها، تسهیلات اعطایی با توجه به کیفیت به 4 دسته به شرح زیر طبقه‌بندی می‌شود. کیفیت هر فقره تسهیلات بر پایه سه عامل (زمان، وضعیت مالی مشتری و صنعت یا رشته فعالیت ایشان) ارزیابی می‌شود. 1- طبقه جاری: پرداخت اصل و سود تسهیلات و یا بازپرداخت اقساط در سررسید صورت گرفته و یا حداکثر در فاصله 2 ماه از سررسید اقساط قرارداد پرداخت شود. 2- طبقه سررسید گذشته: از تاریخ سررسید اصل و سود تسهیلات و یا تاریخ قطع بازپرداخت اقساط بیش از 2 ماه گذشته است، لیکن تأخیر در بازپرداخت بدهی هنوز از 6 ماه تجاوز نکرده است. 3- طبقه معوق: اصل و سود تسهیلاتی که بیش از 6 ماه و کمتر از 18 ماه از تاریخ سررسید و یا از تاریخ قطع بازپرداخت اقساط سپری‌شده و مشتری هنوز برای بازپرداخت مطالبات بانک اقدامی ننموده است. 4- طبقه مشکوک الوصول: مبلغ کل اصل و سود تسهیلاتی که بیش از 18 ماه از سررسید و یا از تاریخ قطع بازپرداخت اقساط آن‌ها سپری‌شده و مشتری هنوز اقدامی در راستای بازپرداخت بدهی خود انجام نداده است. همچنین مطالبات بانک بابت اعتبارات اسنادی و ضمانت‌نامه‌های پرداخت‌شده، زمانی که حداکثر طی 2 ماه به حیطه وصول درنیاید، به‌طور مستقیم به طبقه مشکوک الوصول منتقل می‌گردد.
بررسی صورت مالی بانک ایران‌زمین نشان می‌دهد در پایان سال 1400 رقم کل تسهیلات این بانک 9 هزارو 802 میلیارد تومان بوده که از این مبلغ، حدود 9 هزارو 194 میلیارد تومان در طبقه جاری و 608 میلیارد تومان نیز در طبقه غیرجاری بوده است. به عبارتی تنها 6.2 درصد از تسهیلات این بانک در طبقه غیرجاری است. در سال 1399 نیز از 5 هزار و 126 میلیارد تومان تسهیلات بانک ایران‌زمین، حدود 4 هزار و 800 میلیارد تومان جاری و 325 میلیارد تومان غیرجاری بوده است. به عبارتی در سال 1399 حدود 6.3 درصد از تسهیلات این بانک غیرجاری بوده است و طی سال 1400 نسبت تسهیلات غیرجاری بانک کاهش یافته که اقدام مثبت تلقی می‌شود. اما لازم به ذکر است در نظام بانکی ایران میانگین نسبت تسهیلات غیرجاری بانک حدود 8.5 درصد تا سال 1400 بوده است. از این جهت نیز وضعیت بانک ایران‌زمین مطلوب تلقی می‌شود.