بازدیدکنندگان رویداد عصر امید آن را بزرگ‌ترین رخداد علم‌وفناوری کشور نامیدند
سارا طاهریسارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: مدت‌هاست که این موضوع در کشور مطرح میشود که دانشگاه‌‌های دیگر باید از آموزش و حتی پژوهش صرف فاصله بگیرند و به سمت حل مساله و کارآفرینی دانشجویان حرکت کنند.در این مدت هم برخی از دانشگاه‌ها موفق شده‌اند اقداماتی را صورت دهند؛ دانشگاه آزاد اسلامی هم مدتی است که قدم در این مسیر گذاشته است؛ دانشگاه آزاد اسلامی به مدت 40 سال فارغ‌‌التحصیل داشته است. بعضی آمارها حکایت می‌کنند که 60 تا 70 درصد مسئولان و کارکنان دولت، یک دوره از تحصیل خود را در دانشگاه آزاد اسلامی گذرانده‌اند و حالا بیش از یک میلیون نفر «دانشجوی زنده» در دانشگاه آزاد اسلامی مشغول به تحصیل هستند؛ توسعه منطقه‌‌ای در کشور هم موردتوجه مسئولان این دانشگاه قرار دارد و تنها دانشگاهی در دنیا محسوب میشود که دریا، کویر، معدن و جنگل دارد. مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی می‌گویند این ظرفیت باید در گام دوم دانشگاه با نگه داشتن مزایایی که در 40 سال گذشته داشته و کاهش آسیب‌های چهار دهه گذشته، در اختیار ملت قرار بگیرد. برگزاری رویداد ملی فناوری و نوآوری «عصر امید» که هشتم تا یازدهم خردادماه امسال برگزار شد را باید نقطه عطف مهم و برجسته در مدیریت و راهبری دانشگاه آزاد اسلامی برای رسیدن به این هدف دانست. بیش از 18 استاندار، 58 نماینده مجلس، صنعتگران، کارخانه‌داران و بیش از 20 هزار بازدیدکننده از نمایشگاه ملی عصر امید بازدید کردند و همه استان‌های دانشگاه آزاد اسلامی هم حضور داشتند.اطلاعات این گزارش ماحصل تلاش دبیرخانه هیات‌موسس دانشگاه آزاد اسلامی است.
دانشگاه آزاد استان اصفهان با حضور 411 هسته و واحد فناور، واحد علوم و تحقیقات با 283 هسته و استان تهران با 360 هسته، استان خراسان رضوی با 232 هسته و واحد فناور و ایده، جزء استان‌های با بیشترین محصول و ایده در نمایشگاه بودند.در استان کهگیلویه‌وبویراحمد هم با 27 هسته و پارک علم‌وفناوری دانشگاه آزاد اسلامی با 25 هسته و واحد فناور و محصول در این نمایشگاه حضور داشتند. نکته مهم این رویداد، حضور همه اجزا و ارکان دانشگاه آزاد اسلامی بود.
تسریع حرکت عمومی کشور به سمت فعالیت‌های دانش‌بنیان
رویداد عصر ملی امید در استقبال از فرمایشات رهبرمعظم‌انقلاب و شعار تعیین شده از سوی ایشان به عنوان سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال آفرین برگزار شد. درواقع می‌توان گفت توجه به حوزه دانش‌بنیان و اشتغال یک ضرورت ملی بود که دانشگاه آزاد اسلامی توانست با برگزاری این رویداد به آن پاسخ دهد. بی‌شک برگزاری نمایشگاه عصر امید را می‌توان گامی مؤثر و معنی‌دار در تسریع حرکت عمومی کشور به سمت فعالیت‌های دانش‌بنیان دانست اما آنچه در این میان اهمیت دارد، بازشناسایی توانمندی دانشگاه آزاد در حوزه فناوری و نوآوری بود. این دانشگاه پس از حدود دو سال درگیری کامل با ویروس کرونا، تلاش کرد با برگزاری چنین رویدادی در حوزه فناوری توانمندی‌های خود را در این حوزه بازشناسایی کرده و دستاوردهای خود را در معرض دید عموم و البته سرمایه‌گذاران قرار دهد. این دانشگاه با نمایش ظرفیت، امکانات، توانایی و تجارب خود در عرصه تولید دانش‌بنیان و نوآوری، جای پای محکم و زمینه حضور قوی‌تر و مؤثرتر در آینده علمی و فناورانه کشور را نوید داد.
معرفی دستاوردهای فناورانه و نوآورانه
درحال حاضر باید به دنبال سازو کارهایی باشیم که روش تبدیل ایده به محصول را به ما یاد داده و روند تبدیل علم به ثروت را تسریع بخشد. بی‌شک راهکار ورود به دنیای کسب‌وکار امروزی فناوری است و شاه‌کلید فناوری، تجاری‌سازی و ارزش افزوده ناشی از آن است. به همین دلیل است که اقتصاد امروز جهان به شدت از وابستگی به منابع زیرزمینی و صنایع صنعتی فاصله گرفته و اقتصاد دانش‌محور و شرکت‌های دانش‌بنیان را به عنوان راهبرد اساسی خود برای رشد و توسعه اقتصادی می‌داند. دانشگاه آزاد هم با برگزاری رویداد عصر امید و با حضور حدود هزار شرکت دانش‌بنیان و فناور تلاش کرده است در این مسیر گام بردارد. قطعا باتوجه به ظرفیت‌هایی که دارد می‌تواند در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور مثمرثمر باشد. محوریت این رویداد مهم، ارائه برنامه‌های دانشگاه در گام دوم و معرفی دستاوردهای فناورانه و نوآورانه دانشگاه و پرداختن به نیاز مردم است. در این رویداد، علاوه بر ارائه دستاوردهای فناورانه دانشگاه، برنامه تحول و تعالی، اسناد آمایش استان‌ها، تحولات و مسیر آینده دانشگاه ارائه شد. شعار این رویداد بزرگ، هزار گروه پژوهشی و زیرساخت، هزار ایده و استارتاپ، هزار شرکت فناور و خلاق بوده که نشانگر حجم عظیم تلاش و برنامه‌ریزی برای این رویداد بوده است. رویداد ملی گام دوم دانشگاه فرصتی بوده تا گروه‌های راه‌یافته به این رویداد، ایده‌های فناورانه و محصولات دانش‌بنیان خود را به بزرگ‌ترین صنایع کشور، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شتاب‌دهنده‌های خصوصی و صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی جهت اخذ تسهیلات و سرمایه‌گذاری عرضه کنند.
62 درصد واحدها خود را یک استارتاپ می‌دانند
استارتاپ به پروژه‌هایی گفته میشود که در جریان آن، یک ایده خام، با کمک یک گروه منجر به تولید یک محصول شده و درنهایت زمینه برای فروش آن محصول هم فراهم میشود. در این میان اینکه یک کسب‌وکار خود را یک استارتاپ بداند یا نداند، مهم است. در پرسشنامه‌ای از افراد و مسئولان واحدها پرسیده شده بود که آیا شما یک استارتاپ- هسته فناور هستید؟ از تعداد 369 واحد، 229 واحد پاسخ مثبت داده‌اند. عددی که نشان می‌دهد62.1 درصد از واحدهای پاسخ‌دهنده خود را به عنوان یک استارتاپ می‌شناسند که نشانگر اهمیت این رویداد برای رشد آینده این کسب‌وکارهای نوپاست. البته از تعداد 369 واحد، 89 واحد نیز پاسخ منفی داده‌اند.
بیش از 42 درصد واحدها در مرحله تاسیس
بی‌شک استارتاپ‌ها برای شروع فعالیت‌شان لزوما نیازی به ثبت شرکت ندارند؛ درواقع استارتاپ‌ها از هر نقطه و با هر تعداد بنیان‌گذاری می‌تواتند فعالیت خود را آغاز کنند اما پس از مدتی که مرحله ایده‌پردازی، یافتن شریک انجام و نمونه اولیه هم تولید شد، باید کسب‌وکارهای استارتاپی به اصطلاح قانونمند شود تا شکل رسمی‌تری به خود بگیرد. در چنین شرایطی یک استارتاپ باید شرکت خود را ثبت کند. در پرسشنامه‌ای که از افراد و واحدها پرسیده شده بود آیا شرکت یا همان واحد فناور تاسیس کرده‌اید یا خیر از 369 واحد، 156 واحد پاسخ بله داده‌اند. درواقع می‌توان گفت 42.3 درصد از این واحدها شرکت خود را ثبت کرده‌اند. هرچند از 369 واحد 71 واحد پاسخی نداده و 100 واحد نیز پاسخ‌شان منفی بوده است. از این میان 42 واحد نیز درحال تاسیس شرکت خود بوده‌اند. اعدادی که نشان می‌دهد بیش از 11 درصد از واحدها درحال تاسیس شرکت هستند.
51 درصد واحدهای فناور در مراکز رشد مستقرند
اینکه واحدهای فناور در مراکز رشد و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی مستقر هستند یا نه نیز مهم است. در پیمایشی که انجام شده از 369 واحد، 191 واحد فناور در مرکز رشد و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی مستقر هستند. عددی که نشان‌دهنده استقرار بیش از 51 درصدی واحدهای فناور در مراکز رشد است. در این میان 31 واحد نیز در پارک‌های علم‌وفناوری مستقر بوده و 96 واحد نیز در شرکت‌های خصوصی مستقر هستند. بنابراین می‌توان گفت بیش از 8 درصد از واحدهای فناور در پارک‌های علم‌وفناوری و حدود 10 درصد نیز در شرکت‌های خصوصی مستقر هستند.
شکل‌گیری 48 درصد واحدهای فناور بعد از کرونا
از آنجایی که هدف از راه اندازی یک استارتاپ پیدا کردن مدل کسب‌وکار است نمی‌تواند عمر آن طولانی باشد زیرا یا پس از گذشت چند سال به موفقیت می‌رسد و یا بودجه آن تمام میشود و شکست می‌خورد. بنابراین زمان تاسیس یک استارتاپ مهم است زیرا نشان می‌دهد ایده استارتاپی در یک مدت زمان مشخص به بار نشسته است یا خیر. در پرسشنامه‌ای از واحدهای فناور پرسیده شده که قبل از سال 98 تاسیس شده‌اند یا بعد از آن؟ از 369 واحد فناور 174 واحد بعد از سال 98 و 143 واحد قبل از سال 98 تاسیس شده‌اند. با این اوصاف می‌توان گفت 47.2 درصد از واحدهای فناور بعد از سال 98 و 38.8 درصد آنها قبل از سال 98 تاسیس شده‌اند. هر چند 52 واحد یعنی 14 درصد نیز به این سوال پاسخی نداده‌اند. اینکه نزدیک به 48 درصد از واحدهای فناور اعلام کرده‌اند بعد از سال 98 تاسیس شده‌اند نشان‌دهنده اهمیت چنین رویدادهایی برای شناسایی و رشد آنهاست.
21درصد واحدها دانش‌بنیان بودند
دانش‌بنیان بودن یا نبودن واحدها نیز مهم است؛ در این رویداد آن‌طور که مشخص شده است 21درصد از واحدها دانش‌بنیان بوده‌اند. به‌عبارت بهتر از 369 واحد، 79 واحد اعلام کرده‌اند که دانش‌بنیان هستند. عددی که نشان‌دهنده 21درصدی دانش‌بنیان بودن شرکت‌ها و واحدهاست. البته 261 واحد یعنی 70درصد نیز دانش‌بنیان نبوده‌‌اند.
76 درصد واحدها از سرمایه خود استفاده کرده‌اند
اگر بودجه کافی برای راه‌اندازی یا رشد یک استارتاپ نباشد باید به‌دنبال سرمایه‌گذاری بود که حاضر باشد روی ایده استارتاپ سرمایه‌گذاری کند. در گام اول پیدا کردن یک سرمایه‌گذار شاید سخت باشد اما افراد می‌توانند از حداقل سرمایه و منابع مالی خود استارتاپ را جلو ببرند و اولین نسخه محصول را تولید کنند. در پرسشنامه آمده بود که جذب سرمایه انجام داده‌اید یا خودتان به‌صورت مستقل فعالیت می‌کنید؟ 282واحد یعنی حدود 76درصد گفته‌اند از سرمایه خودشان استفاده کرده‌اند. البته این واحدها نیازمند این هستند که سرمایه‌گذاران فردی یا حقوقی مانند بانک‌ها و موسسات مالی را به کمک بطلبند تا در آینده با مشکلی مواجه نشوند. اتفاقی که با رویداد عصر امید محقق شد و این رویداد توانست حلقه سرمایه‌گذار را تامین کند. در این میان 28واحد نیز جذب سرمایه داشته‌اند.
89 درصد استارتاپ‌ها مستقل هستند
بودجه راه‌اندازی استارتاپ‌ها معمولا کم است اما اگر ایده خوبی داشته باشند، مورد حمایت قرار می‌گیرند. ممکن است برخی کسب‌وکارها، احتیاجی به جذب سرمایه اولیه نداشته باشند اما شاید بخواهند مقداری سرمایه برای تبلیغات و برندینگ استارتاپ هزینه کنند. در هر صورت در مرحله تولید انبوه، جذب سرمایه کافی ضروری است. وضعیت استارتاپ‌ها به‌لحاظ جذب سرمایه نشان می‌دهد بیش از 89درصد از استارتاپ‌ها هنوز سرمایه‌ای جذب نکرده‌اند و به‌صورت مستقل امور مالی خود را پیش می‌برند. البته 10درصد استارتاپ‌ها هم جذب سرمایه داشته‌اند.
74درصد واحدها تولید محصول داشته‌اند
برای به واقعیت پیوستن ایده باید یک نمونه اولیه از آن طراحی و ساخته شود؛ بسیاری از افرادی که می‌خواهند یک استارتاپ راه‌اندازی کنند در همین مرحله دست از کار می‌کشند. معمولا نمونه اولیه، قسمتی از فرآیند تحقیق و توسعه است. اما بیش از 74درصد از واحدهای مشارکت‌کننده در رویداد عصر امید اعلام کرده‌اند که به محصول دست پیدا کرده‌اند. براساس پرسشی که از 369 واحد شده است 275 واحد گفته‌اند که محصول تولید کرده‌اند و نشان‌دهنده 74درصدی تولید محصول است. همچنین 74 واحد یعنی 20درصد نیز هنوز محصولی تولید نکرده‌اند.
80 درصد استارتاپ‌ها به تولید محصول رسیدهاند
حالا سوال اینجاست که آیا شرکت‌ها و استارتاپ‌ها به نمونه اولیه‌ای از محصول دست پیدا کرده‌اند یا خیر؟ این سوال از آن جهت مهم است که می‌تواند میزان پیشرفت یک استارتاپ را نشان دهد. بنابراین وضعیت استارتاپ‌ها به لحاظ تولید محصول مهم است؛ در رویداد ملی عصر امید وضعیت استارتاپ‌ها به لحاظ تولید محصول به این‌صورت است که از 220 استارتاپ، 177 استارتاپ تولید محصول داشته‌اند. یعنی 80درصد از پاسخگویان گفته‌اند به تولید محصول رسیدهاند اما 42 استارتاپ نیز پیش از تولید بوده‌اند.
60 درصد استارتاپ‌ها پس از سال 98 تاسیس شده‌اند
اگر یک استارتاپ قبل از سال 98 تاسیس شده باشد اما هنوز محصولی تولید نکرده باشد و یا به تولید انبوه نرسیده باشد یعنی این استارتاپ با مشکلاتی مواجه است اما اگر یک استارتاپ بعد از سال 98 تاسیس شده باشد یعنی هنوز فرصت برای به بار نشستن دارد. براساس پرسشنامه وضعیت استارتاپ‌ها برحسب زمان تاسیس نشان می‌دهد که 122 استارتاپ بعد از سال 98 تاسیس شده‌اند؛ عددی که نشان‌دهنده 59.5 درصد است. همچنین 83 استارتاپ یعنی 40 درصد نیز قبل از سال 98 تاسیس شده‌اند. در این میان تمام استارتاپ‌هایی که چه قبل از سال 98 تاسیس شده باشند و چه بعد از آن 205 استارتاپ یعنی 73 درصد است. درضمن دیگر شرکت‌هایی که قبل از سال 98 تاسیس شده‌اند نیز 40 شرکت یعنی برابر با 54.8 درصد و شرکت‌هایی که بعد از سال 98 تاسیس شده‌اند 33 شرکت یعنی 45.2 درصد است.
23درصد از واحدهای فناور به تولید انبوه رسیدهاند
فرآیند تجاری‌سازی ایده و محصول، پیچیده و نیازمند محیط مناسب و البته سرمایه کافی است. در رویداد ملی عصر امید وضعیت شرکت‌ها و استارتاپ‌ها به لحاظ رسیدن به تولید انبوه به این‌صورت است که از جمع 369 واحد، 87 واحد فناور اعلام کرده‌اند به مرحله تولید انبوه و تجاری‌سازی محصول رسیدهاند. به‌عبارت بهتر بیش از 23درصد از واحدهای فناور که در رویداد عصر امید بوده‌اند به مرحله تولید انبوه و تجاری‌سازی رسیدهاند. البته 237 واحد فناور یعنی 64 واحد به تولید انبوه نرسیده‌اند.
25 درصد استارتاپ‌ها به تولید انبوه رسیدهاند
تجاری‌سازی محصول استارتاپ‌ها نیز مهم است. سوال اینجاست کدام واحدهایی که در رویداد ملی عصر امید خود را استارتاپ معرفی کرده بودند به تولید انبوه رسیدهاند یا خیر. 74.4درصد از واحدهایی که خود را استارتاپ معرفی کرده بودند، اعلام کرده‌اند به تولید انبوه نرسیده‌اند و بیش از 25درصد نیز به تولید انبوه رسیدهاند. درواقع از 215استارتاپی که در این رویداد حضور داشته‌اند 55استارتاپ به تولید انبوه رسیده و 160واحد تولید انبوه نداشته‌اند.
سرمایه مورد نیاز استارتاپ‌ها برای تولید چقدر است؟
حالا سوال اینجاست که میزان سرمایه مورد نیاز شرکت‌ها/استارتاپ‌ها برای تولید انبوه چقدر است. یک واحد فناور موفق، ترکیبی از یک ایده خوب، محیط و سرمایه‌گذاری مناسب و کافی است. بر همین اساس 64درصد از تمام واحدهای فناور و 74درصد از واحدهایی که خود را استارتاپ معرفی کرده‌اند، گفته‌اند به تولید انبوه و تجاری‌سازی محصول نرسیده‌اند و نیازمند سرمایه هستند. حدود 27درصد از این واحدها، سرمایه‌ای تا 500میلیون تومان لازم دارند و 17درصد نیز به سرمایه‌ای تا یک‌میلیارد تومان برای تجاری‌سازی محصول خود نیاز دارند. 30درصد از واحدهای فناور نیز گفته‌اند به سرمایه‌ای بیش از یک‌میلیارد نیاز دارند.
عصر امید برای 80 درصد از واحدهای فناور مفید بود
سوال دیگری که می‌تواند اینجا مطرح باشد این است که برگزاری رویداد ملی عصر امید برای پیشرفت کسب‌وکار مفید بوده است یا خیر؟ در پاسخ به این سوال 80درصد از واحدهای فناور اعلام کرده‌اند رویداد عصر امید برای آینده کسب‌وکار آنها اثربخش بوده است. به‌عبارت بهتر، از 294واحد اعلام کرده‌اند که این رویداد برای آنها مفید بوده است. عددی که نشان‌دهنده حدود 80درصد از واحدها بوده است.
حضور استارتاپ‌ها در کدام حوزه پرشورتر بود
در اینجا موضوع فعالیت شرکت‌ها و استارتاپ‌ها نیز مهم است؛ از 369 واحد، 70 واحد مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم‌افزارهای رایانه‌ای و دیجیتال است، یعنی 19درصد. همچنین موضوع فعالیت 53واحد ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته و فناورانه است. عددی که نشان‌دهنده بیش از 14درصدی ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته است. همچنین موضوع فعالیت 19واحد سخت‌افزارهای برق و الکترونیک، لیزر و فوتونیک است. موضوع فعالیت 33واحد مواد و محصولات پیشرفته مبتنی‌بر فناوری شیمیایی و 22واحد نیز دارو و فرآورده‌های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان و فراسودمندهاست. موضوع فعالیت 6واحد خدمات تجاری‌سازی و موضوع فعالیت 65واحد کشاورزی، دام پروری، فناوری زیستی و صنایع غذایی و تبدیلی است. در این نمودار موضوع فعالیت شرکت‌ها و استارتاپ‌ها مشخص شده است.
هرواحد فناور چند نیروی انسانی دارد؟
تعداد نیروی انسانی فعال در هر واحد فناور، شرکت یا استارتاپ‌ها نیز در این رویداد موردتوجه قرار گرفته است. پرسشی که از واحدهای فناور انجام شد، نشان‌دهنده این است که از 369 واحد فناور، 127 واحد زیر پنج نفر نیروی انسانی داشته‌اند. عددی که نشان‌دهنده 34.4 درصد است. همچنین 96 واحد فناور دارای نیروی انسانی بین 5 تا 10 نفر بوده‌اند؛ یعنی سهم 26درصدی. در این میان برخی واحدهای فناور نیز بین 10 تا 20 نیروی انسانی داشته‌اند که 41 واحد دارای این تعداد از نیروی انسانی بوده‌اند. عددی که نشان‌دهنده سهم 11 درصدی است. برخی واحدهای فناور نیز 20 نفر به بالا نیروی انسانی داشته‌اند که 23 واحد فناور بوده است، یعنی سهم 6.2 درصدی از نیروهای انسانی را به خود اختصاص داده‌اند.
عصر امید چگونه ماندگار میشود؟
تحقق رویدادهای پیش‌روی دانشگاه آزاد اسلامی، نیازمند یک‌سری اتفاقات و اقدامات است. به‌طور مثال تاسیس دبیرخانه دائمی رویدادهای نوآوری و فناوری یا برگزاری رویداد ملی عصر امید به‌صورت سالانه یا دوسالانه یکی از پیشنهادهای مطرح شده است.
همچنین برگزاری رویدادهای خاص و متمرکز بر علوم مختلف و طراحی و تدوین نظام نوآوری دانشگاه آزاد درجهت تکمیل چرخه پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی نیز ازجمله اقداماتی است که می‌تواند انجام شود. توجه به علوم انسانی و صنایع خلاق و فرهنگی از طریق بازتعریف مفهوم نوآوری و اتصال برنامه پژوهشی دانشگاه‌ها با مراکز رشد و نوآوری و پارک‌های علم‌وفناوری از دیگر اقدامات و برنامه‌هایی است که می‌توان برای تحقق رویدادهای آینده موردتوجه قرار داد.
استفاده از ساختار شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی در سراسر کشور، توجه به تمامی ذینفعان چرخه علم، فناوری و بازار و نهادهای مرتبط دولتی در رویدادهای آتی و توجه بیشتر به نقش استان‌ها در توسعه شبکه علم‌وفناوری و کارآفرینی نیز می‌تواند ازجمله پیشنهادها باشد. البته تامین اعتبار و سرمایه نوآوری برای شرکت‌های دانش‌بنیان، برنامه‌ریزی برای ایجاد فضای تعاملی‌تر بین ذینفعان متنوع در رویداد عصر امید در آینده و تهیه پروفایل شرکت‌ها و استارتاپ‌ها و بارگذاری آن در پورتال رویداد و تشکیل پایگاه داده نیز از پیشنهادهایی است که می‌توان به آن توجه کرد. حضور مربیان (منتورها) باتجربه و متخصص برای جذب ایده‌های نو نیز یکی‌دیگر از اقدامات برای تحقق رویدادهای پیش‌رو است.
مطالب پیشنهادی
