رقابت دست راست مورینیو و مردی با متدهای غیرمعمول

سیامک خاجی، خبرنگار گروه ورزش: کارلوس کی‌روش بدون‌شک مشهورترین سرمربی پرتغالی است که وارد فوتبال ایران شده و درطول بیش از 8سال حضورش روی نیمکت تیم‌ملی تاثیرگذاری زیادی در فوتبال ایران از خود به‌جای گذاشت. در این سال‌ها چندین مربی دیگر از این کشور هم در لیگ ایران مشغول به‌کار بوده‌اند که شناخته‌شده‌ترین آنها نلو وینگادا، مانوئل ژوزه و تونی اولیویرا بودند. این روزها دو تیم پرطرفدار و مهم فوتبال ایران یعنی استقلال و سپاهان به‌سراغ به خدمت گرفتن دو مربی از فوتبال پرتغال رفته‌اند و قرار است ریکاردو ساپینتو و ژوزه مورایس در فصل آینده روی نیمکت این دو تیم مدعی بنشینند. استقلال که پس از قهرمانی با فرهاد مجیدی مدتی در بلاتکلیفی به‌سر می‌برد حالا با مشخص‌شدن سرمربی خود به‌صورت جدی‌تر در بازار نقل‌وانتقالات وارد می‌شود و باید دید آیا این پرتغالی 49ساله می‌تواند آنها را در راه دفاع از عنوان قهرمانی‌شان به موفقیت برساند یا نه. یکی از دو نماینده اصفهان در لیگ برتر هم به‌سراغ مورایس رفته که عمده شهرت خود را مدیون دستیاری ژوزه مورینیوی نامدار در تیم‌های اینترمیلان، رئال‌مادرید و چلسی است و حالا پس از سال‌ها مربیگری در کشورهای مختلف و تیم‌های گوناگون با قراردادی سه‌ساله راهی سپاهان شده تا شاید پس از دو فصل مربیگری محرم نویدکیا در این تیم که با دو عنوان نایب‌قهرمانی و سومی همراه بود، آنها را به ششمین قهرمانی‌شان در تاریخ لیگ برتر برساند.

رقابت پرتغالی‌ها در لیگ ایران
حضور دو مربی پرتغالی در فوتبال ایران بازتاب زیادی در رسانه‌های این کشور داشته است. سایت «آبزرویدور» پرتغال در گزارشی از حضور مواریس در اصفهان آورده است: «ژوزه مورایس، دستیار سابق مورینیو که در تیم‌های مختلفی ازجمله اینتر و رئال با این مربی نامدار کار کرده است برای فصل جدید تصمیم گرفته راهی لیگ برتر ایران شده و هدایت سپاهان را برعهده بگیرد. او با قراردادی سه‌ساله راهی ایران شده تا به‌عنوان مسئول فنی این تیم ایرانی مشغول به‌کار شود. باشگاه سپاهان رسما خبر به خدمت گرفتن این مربی 56ساله را اعلام کرد و او که سابقه حضور روی نیمکت چونبوک‌هیوندای کره‌جنوبی، آنتالا اسپور ترکیه، آاک آتن یونان و الهلال و الشباب عربستان را در کارنامه دارد این‌بار راهی دیگر کشور آسیایی شده تا مربیگری در این کشور آسیایی را که یکی از قدرت‌های فوتبال این قاره محسوب می‌شود، تجربه کند. مورایس در دورانی که به‌عنوان دستیار مورینیو مشغول به‌کار بود تجربیات زیادی را از کار درکنار این مربی بزرگ به‌دست آورد و در دورانی که هدایت تیم‌های مختلف را برعهده داشت افتخاراتی همچون دوبار قهرمانی در لیگ کره‌جنوبی در فصول2019-2018 و 2020-2019 و همچنین فتح لیگ عربستان با الهلال در فصل 2021-2020 و سوپرجام عربستان با الشباب در فصل 2015-2014 را به‌دست آورده است. البته او تنها مربی پرتغالی نیست که به‌تازگی راهی لیگ ایران شده است و در همین چند روز اخیر ریکاردو ساپینتو هم به‌عنوان سرمربی جدید تیم فوتبال استقلال که فصل قبل عنوان قهرمانی لیگ این کشور را به‌دست آورده بود انتخاب شد تا این دو هموطن در فصل جدید لیگ خلیج‌فارس به‌عنوان رقبای هم برای کسب عنوان قهرمانی در این مسابقات تلاش کنند.»
سایت «مایس‌فوتبال» پرتغال نیز در واکنش به حضور این دو مربی در فوتبال ایران نوشت: «مورایس که زمانی به‌عنوان دست راست مورینیو در تیم‌هایش کار می‌کرد در سال‌های اخیر ترجیح داده خودش به‌عنوان سرمربی هدایت تیم‌های مختلف را برعهده داشته باشد و این‌بار راهی ایران شده تا چالش جدیدی را در لیگ این کشور تجربه کند. مقصد این مربی پرتغالی تیم سپاهان در شهر اصفهان است که فصل قبل در رده سوم رقابت‌های لیگ این کشور قرار گرفت و با به خدمت گرفتن این مربی باتجربه به‌دنبال کسب عنوانی بهتر و حتی رسیدن به مقام قهرمانی است که آخرین‌بار 8فصل پیش به آن دست پیدا کرده بودند. او با این باشگاه قراردادی سه‌ساله امضا کرده تا پروژه جدیدی را در این تیم دنبال کرده و در این مدت تیم خوبی را برای موفقیت در لیگ این کشور و همچنین رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا بسازد. جالب اینکه یکی از رقبای او در فصل آینده ریکاردو ساپینتو، مهاجم سابق تیم‌ملی پرتغال و سرمربی کنونی تیم استقلال است که به‌تازگی با قهرمان اخیر فوتبال ایران قرارداد همکاری امضا کرده است.»

انتقاد لهستانی‌ها از مربی جدید آبی‌ها
برای ساپینتو که درطول حدود یک‌دهه حضور در دنیای مربیگری در تیم‌های زیادی حضور داشته نشستن روی نیمکت باشگاه پرطرفداری چون استقلال چالشی متفاوت و احتمالا دشوار محسوب می‌شود. او در کشورهای مختلفی مربیگری کرده و در هرکدام نتایج متفاوتی به‌دست آورده است. سایت اسپورتزای بلژیک درباره حضور این مربی پرتغالی نوشت: «ریکاردو ساپینتو 49ساله موفق شد تیم جدیدی را برای مربیگری پیدا کند و این‌بار راهی ایران شده تا روی نیمکت استقلال بنشیند. یکی از موفق‌ترین دوران‌های او در تیم استانداردلیژ بلژیک بود که در فصل 2018-2017 در این باشگاه حضور داشت و موفق شد علاوه‌بر اینکه تیم را در پایان فصل در رده دوم لیگ قرار داده و به لیگ قهرمانان برساند، فاتح جام‌حذفی هم شد تا تنها قهرمانی‌اش در کسوت مربیگری را جشن بگیرد. پس از ترک لیگ بلژیک او در تیم‌هایی چون لژیاورشو، براگا، واسکودوگاما، گازیان‌تپ و موریرنسه مربیگری کرد اما نتوانست موفقیت‌هایش را در لیژ تکرار کند. او حالا به تیمی رفته که فصل قبل بدون شکست قهرمان لیگ ایران شده و در چنین شرایطی کار سختی در این تیم پیش‌رو دارد. او البته در فصل 2007-2006 و زمانی که به‌عنوان یک مهاجم بازی می‌کرد پیراهن استانداردلیژ را نیز به تن کرده بود.»
طرفداران تیم لهستانی لژیاورشو اما ظاهرا خاطرات خوبی از این مربی ندارند و به همین دلیل است که سایت اسپورت لهستان به‌خوبی از روزهای حضور او در ورشو یاد نمی‌کند و در واکنش به حضورش در فوتبال ایران آورده است: «ریکاردو ساپینتو را بسیاری از فوتبال‌دوستان لهستانی با دوران حضورش روی نیمکت لژیاورشو به‌خاطر دارند. زمانی که ساپینتو هدایت این تیم را برعهده داشت نتوانست نتایج خوبی به‌همراه تیمش کسب کند و از طرف دیگر این مربی 49ساله با افراد زیادی در اینجا درگیر شد و مشکل پیدا کرد. متدهای مربیگری او هم کمی عجیب و غیرمعمول بود و سایر تیم‌هایی که او در آنجا مربیگری کرده هم به‌سختی توانستند با او ادامه دهند. این مرد پرتغالی برای فصل جدید راهی فوتبال ایران شده و قرار است با قراردادی یک‌ساله هدایت تیم استقلال را برعهده بگیرد. او قرار است جانشین فرهاد مجیدی روی نیمکت این تیم شود که محبوبیت بسیار زیادی بین هواداران این باشگاه دارد و پس از قهرمانی به‌همراه این تیم قراردادش را فسخ کرد و جدا شد. ساپینتو در این سال‌ها در کشورهای زیادی حضور داشته و ایران مقصدی تازه برای او محسوب می‌شود. لهستان، پرتغال، صربستان، یونان، برزیل و عربستان‌سعودی پیش از این میزبان ساپینتو بوده‌اند و حالا او راهی یکی دیگر از کشورهای آسیایی شده است. عمر مربیگری ساپینتو در لهستان و تیم لژیاورشو به یک فصل هم نکشید و البته با وجود همین حضور کوتاه‌مدت هم نمی‌توان دورانش را به‌راحتی فراموش کرد. این مرد پرتغالی از آگوست2018 تا آوریل2019 روی نیمکت این تیم می‌نشست و این باشگاه پرطرفدار در پایتخت لهستان در 28بازی خود تنها 16برد به‌دست آورد و با 6تساوی و 6شکست درنهایت نتوانست عنوان قهرمانی لیگ را کسب کند. آخرین تیمی که ساپینتو در آن مربیگری کرده موریرنسه پرتغال بوده که فصل پیش به‌همراه این تیم نتایج بسیار بدی گرفت و نهایتا در پلی‌آف بقا در لیگ برتر درمجموع دو مسابقه به چاوس باختند تا به دسته پایین‌تر سقوط کنند.»

تجربه ارزشمند از دستیاری آقای خاص
مورایس برخلاف هموطنش که در دوران بازی یکی از مهاجمان سرشناس تیم ملی این کشور بود و در تیم‌های مختلف بازی کرده است در زمان بازی موفقیت چندانی به‌دست نیاورد و خیلی زود و در 26 سالگی فهمید که بهتر است فوتبال بازی کردن را کنار بگذارد و وارد دنیای مربیگری شود. مورایس راهی کلا‌س‌های مربیگری شد تا زیروبم این رشته را کاملا فراگیرد و حدود 8 سال طول کشید تا بتواند نخستین قراردادش به‌عنوان سرمربی یک تیم فوتبال را امضا کند. تیم دوم بنفیکا نخستین مقصد این مربی جوان بود که دو فصل روی نیمکت این تیم نشست و سپس در تیم‌های استوریل پرتغال، وستفالیا و درسدنر آلمان مدتی مشغول به‌ کار شد تا اینکه با پیشنهاد ژوزه مورینیو -که البته در آن زمان یک مربی جوان و کم‌تجربه بود- به کادر فنی پورتو اضافه شد تا به‌عنوان یکی از دستیاران این مربی پرتغالی مشغول به کار شود.
پورتو در آن فصل یکی از بهترین نمایش‌های خود در تاریخش را ارائه داد و توانست در حضور بزرگان فوتبال قاره عنوان قهرمانی در اروپا را کسب کند. این موفقیتی تاریخی برای مورینیو و مورایس بود و باعث شد سرمربی پرتغالی به‌عنوان سرمربی جدید چلسی انگلیس منصوب شود. با این حال دستیار آقای خاص ترجیح داد مسیری دیگر را دنبال کند و در باشگاه‌هایی چون آکادمیکو ویسئو، سانتا کلارا پرتغال، آسیریسکا سوئد و الفیصلی و الحزم عربستان مشغول به کار شود. مورایس که کم‌کم به حضور در خاورمیانه عادت کرده بود دورانی چندان طولانی را در عربستان سپری نکرد و در الفیصلی پس از شکست 5 بر یک برابر الاتحاد از سمتش برکنار شد اما در ادامه هدایت تیم ملی فوتبال یمن را برعهده گرفت که در آنجا هم زیاد دوام نیاورد. اسپرنس تونس مقصد بعدی این مربی پرتغالی بود که پس از 12 بازی از این تیم هم جدا شد تا دوباره همکاری با مورینیو را تجربه کند. آقای خاص این بار راهی فوتبال ایتالیا شده بود تا اینترمیلان را به یکی از تاریخی‌ترین موفقیت‌هایش که فتح سه‌گانه در فصل 2010-2009 بود، برساند و مورایس هم درکنار مورینیو در این دستاورد مهم شریک شد.
فصل رویایی اینترمیلان سبب شد پیشنهاد مربیگری در رئال‌مادرید به مورینیو برسد و او این بار هم دستیارش را با خود به اسپانیا برد تا حضور در لالیگا را تجربه کند. مورایس سه‌فصل درکنار مورینیو در این تیم بزرگ اسپانیایی کار کرد و تجربیات زیادی از حضور درکنار ستاره‌‌های بزرگ فوتبال جهان ازجمله کاسیاس، راموس، رونالدو و کاکا به‌دست آورد. با پایان دوران مورینیو در برنابئو، او دوباره با پیشنهاد چلسی برای نشستن روی نیمکت این تیم وسوسه شد و درنهایت مورایس را هم با خود به این باشگاه انگلیسی برد تا تجربه‌ای جدید و متفاوت را داشته باشد. این کادر پرتغالی درحالی راهی استنفورد‌بریج شده بودند که چلسی به‌تازگی قهرمان اروپا شده بود و انتظارات از آنها بسیار بالا بود. چلسی در دور گروهی لیگ قهرمانان نتوانست به مرحله حذفی برسد و راهی لیگ اروپا شد که در آن تورنمنت درنهایت جام قهرمانی را بالای سر برد. ناکامی در دو فینال جام‌جهانی باشگاه‌ها و سوپرجام اروپا و همچنین کسب رتبه سوم در لیگ باعث شد مورایس در پایان فصل بدون توفیق چندانی به فکر جدایی از چلسی و مورینیو بیفتد و ترجیح داد به‌عنوان نفر اول در تیم‌های دیگر مشغول به کار شد.

موفقیت در آسیا
او که پیشنهاد خوبی از الشباب عربستان دریافت کرده بود، شروع خوبی هم در این تیم داشت و با برتری برابر النصر در سوپرجام، تیمش را قهرمان کرد. با این حال مورایس خیلی زود از این تیم جدا شد و در نیم‌فصل همان سال برای دومین دوره هدایت اسپرنس تونیس را برعهده گرفت. در نیم‌فصل او به‌خوبی توانست تیم را در کورس قهرمانی نگه دارد اما درنهایت با وجود اینکه شاگردانش 11 برد، 2 تساوی و 2 شکست به‌دست آوردند، رتبه‌ای بهتر از سومی در لیگ را به‌دست نیاوردند. انتخاب او در پایان آن فصل بازگشت به کادر فنی چلسی بود تا دوباره به‌عنوان دستیار مورینیو در این تیم مشغول به کار شود اما در نیم‌فصل آقای خاص برای دومین‌بار از چلسی اخراج شد و مورایس هم این باشگاه را ترک کرد. چند روز بعد خبر حضورش در آنتالیااسپور ترکیه منتشر شد و هدایت این تیم را برعهده گرفت. درطول نیم‌فصل مورایس تیمش را به رده نهم رساند اما با شروع فصل جدید اوضاع برایش خوب پیش نرفت و تنها پس از 6 هفته که با 4 باخت و 2 تساوی همراه بود از سمتش برکنار شد. آاک آتن مقصد بعدی این مربی پرتغالی بود اما پس از 14 بازی که شامل 3 برد، 8 تساوی و 3 شکست بود از این تیم هم کنار رفت تا حدود یک‌سال بدون تیم بماند.
بارنزلی در لیگ چمپیونشیپ انگلیس و کارپاتی اوکراین تیم‌های بعدی او بودند که در هرکدام بیش از نیم‌فصل دوام نیاورد و البته با بارنزلی به دسته یک سقوط کرد. با ترک اوکراین راهی آسیا شد تا طولانی‌ترین دوره مربیگری‌اش در یک تیم را در جئونبوک هیوندایی کره‌جنوبی تجربه کند که بسیار هم موفقیت‌آمیز بود و با دو قهرمانی لیگ و یک جام حذفی همراه بود. او پس از ترک این تیم کره‌ای ترجیح داد به کار در آسیا ادامه دهد و این بار برای 5 بازی انتهای فصل به عربستان رفت تا به الهلال برای کسب عنوان قهرمانی لیگ کمک کند. 4 برد و یک تساوی حاصل کار او در این تیم بود و حالا یک‌سال پس از ترک الهلال دوباره به قاره کهن برگشته تا شاید با سپاهان بتواند موفقیت‌های اخیرش در آسیا را ادامه دهد.