این توئیت گل به خودی بود

محمدتقی فهیم، منتقد و کارشناس سینما: اگر بخواهم براساس توئیتی که از ایشان منتشر شد، قضاوت کنم؛ به نظرم، بسیار حرف خطرناکی زدند. این جنس اظهارات از بد گذشته و حرفی است که در این شرایط و اوضاع خطرناک است. جامعه امروز درگیر مسائل اجتماعی مثل مساله آبادان است و از سوی دیگر مسائل حاشیه‌ای سینما هم وجود دارد، آن وقت این مدل حرف زدن هم سینما را دچار تشتت و افتراق می‌کند.
در این وضعیت رائفی‌پور توئیتی می‌زند که به تمام کسانی که دست‌اندرکار سینما هستند، برمی‌خورد. از من که در حاشیه سینما به‌عنوان منتقد هستم که به هر حال جزء این بدنه هستم تا بقیه! خانواده‌های خیلی از آقایان و خانم‌ها در این سینما حضور دارند. بسیاری از این افراد خانواده‌های دغدغه‌مند و معتقدی هستند و همچنین خانواده‌هایی سالم و بدون حاشیه هستند. وقتی چنین حرفی بیان می‌شود یعنی همه سیبل شده‌اند. البته او دوباره توئیتی زد و بخش‌هایی را تغییر داد ولی درمجموع آن چیزی که وجود دارد این است که همه براساس آن توئیت اول قضاوت می‌کنند.
رائفی‌پور اگر جوابی را که بعدا داد ابتدا براساس آن منتشر می‌کرد که منظور من تعدادی بوده است، بهتر بود. من هم جزء کسانی هستم که نسبت به سلبریتی‌ها انتقاد دارم و دائم این را بیان می‌کنم. بنابراین هیچ‌یک از ما، سلبریتی‌ها را که میلیاردی پول می‌گیرند و یک ریال مالیات نمی‌دهند و در آن ور آب اپوزیسیون می‌شوند، قبول نداریم. اینها چیزهایی است که بالاخره وجود دارد ولی درمجموع مگر چند نفر در سینما هستند؟ فرضا 30-20 نفر باشند. من قبول دارم که حضور اندک این افراد هم تاثیرات نامطلوبی دارد اما توئیت رائفی‌پور کلی بود و همه را جمع بسته بود. پاسخی که بعدا داد را اگر همان ابتدا می‌داد، هیچ‌کسی معترض نمی‌شد. قاطبه جریان سینمایی نسبت به سلبریتی‌ها انتقاد دارند و آن توئیت بعدی تا حدودی این قضیه را تعدیل کرد. اما آن چیزی که از کمان دررفته بود همان توئیت اول است و به هدف خورده بود. باید حواس‌مان باشد که وقتی چیزی را بیان می‌کنیم تکذیب به آرشیو می‌رود و به درد بایگانی می‌خورد.
من به شخصه طرفدار قضیه «می تو» به شکل اصولی هستم چون پشت صحنه سینما دستخوش عادی‌سازی شده بود و برخی می‌گویند همه جاها این مسائل هست. من قبول دارم در خیلی از جاها این مسائل وجود دارد اما سینما فرق دارد. آنقدر عادی‌سازی شد که من جشنواره می‌رفتم به راحتی درباره این مسائل حرف زده می‌شد. در بقیه جاها اگر چنین چیزی است به راحتی درباره آن حرف نمی‌زنند. در سینما عادی شده بود. اما این بحث دیگری است و نظر من این است که کل سینما را نباید به سلبریتی‌ها ربط دارد. بحث «می ‌تو» مقوله دیگری است. اینکه چنین معضلی مطرح شد خوب است اما باید شرایطی را رعایت کرد و دقت کرد که به هر کسی اتهام نزد تا در مسیر درست و اصولی پیش برود.
من این را قبول ندارم که اظهارات ایشان ربطی به حاکمیت داشته باشد اما در منظر عموم یا حتی آنهایی که می‌خواهند از اظهاراتش سوءاستفاده کنند، او را فردی حاکمیتی می‌دانند. به این توجه کنید که این حرف‌ها در چه شرایطی زده شده است؛ در شرایطی که باید تلاش کرد فاصله‌ها کم شود، فاصله بین نخبگان و مردم عادی، فاصله بین مردم و حاکمیت، فاصله بین نمایندگان مرجع مختلف در سطح جامعه، اما صحبت‌هایشان یک گل به‌ خودی بود. ایشان در این شرایط که کشور دستخوش التهابات است، گل به خودی زده است و دشمن را جلو انداخت. به‌طور کلی به نظرم می‌رسد بحث «می ‌تو» را نباید به ورطه افراط کشاند و همه را متهم کرد و هم اینکه نباید قضیه را رها کرد و با قضیه سطحی برخورد کرد.
پشت‌صحنه سینما و این روابط سال‌ها بود که بیان می‌شد. این یعنی قضیه خیلی حاد است. باز هم می‌گویم که این بخش را قبول دارم که این مشکلات وجود داشته است اما جمع بستن آن به کلیت سینما، یک مساله دیگر است. در همین سینما فردی مثل شورجه، شمقدری، حاتمی‌کیا و خیلی‌های دیگر کار می‌کنند و همه اینها خانواده دارند، زندگی دارند. اینجا با غرب تفاوت دارد و این‌طور نشده که فضای زندگی ما در سینما مثل برخی کشورها باشد. برای همین می‌گویم که توئیت‌هایی از این دست به نوعی منهدم کردن تلاش‌های افرادی است که به دنبال اصلاح اوضاع هستند. آن توئیت این تلاش‌ها را به باد می‌دهد. ما دیدیم که جریانی از دل مردم علیه جشنواره‌هایی مثل کن به وجود آمده و واکنش‌ها درست و منطقی بود اما این توئیت کار را خراب کرد. موقعیت و جایگاه ایشان حساس است. هم نزد هواداران و هم نزد دشمنان جایگاه حساسی دارد و نباید این‌طور سخن گفته می‌شد. اگر بدون توجه به این جایگاه بخواهید چیزی را پرتاب کنید همچون زهر خطرناکی است. خطری که حتی مقامات بالادستی را هم وارد بحران می‌کند، یعنی بسیاری این روزها به این سمت رفته بودند تا مسئولان رده بالای کشور را درگیر این امر کنند. این ایجاد بحران است.
تردیدی نیست که سینما مهم‌ترین رسانه است و رسانه قدرتمندی است. یک فیلم می‌تواند تاثیرات بسیار زیادی در سطح جامعه بگذارد کمااینکه فیلمی در آن طرف نمایش داده شده که عنکبوت مقدس بود و می‌بینیم چه واکنش‌هایی را به همراه داشت. در تاریخ سینمای جهان هم نمونه‌های زیادی داریم که نشان می‌دهد یک اثر سینمایی چقدر مهم است و می‌تواند جو عمومی را نسبت به یک پدیده تغییر دهد.
باز هم تاکید می‌کنم که هم حمله کردن بی‌محابا به کلیت سینما خطرناک است و هم بی‌تفاوت بودن به برخی از پدیده‌های داخل سینما خطرناک است. خیلی از افراد در این سال‌ها این اتفاقات را می‌شنیدند و بی‌تفاوت بودند.
حمله بی‌محابا به کلیت سینما یعنی یک رسانه مهم را از دست می‌دهیم که در سال‌های گذشته فیلم‌های زیادی را برای جامعه ایران ساخته است. هم سینماگران را از دست می‌دهیم که در موقعیت مهمی هستند و علاوه‌بر آثار، حفظ حرمت و شخصیت آنها اهمیت دارد. از سوی دیگر بحث مذهبیون سینماست. به هر حال در سینمای بعد از انقلاب بچه‌های مذهبی در این سینما فعال هستند و در آن کار می‌کنند. درست است که صدای آنها درنیامده و چیزی نمی‌گویند ولی بالاخره کلی‌گویی‌ها و جمع بستن‌ها می‌تواند بچه‌های مذهبی را دل‌چرکین کند. ممکن است چیزی نگویند اما من از بچه‌های مذهبی افرادی را می‌شناسم که وقتی این توئیت را دیدند برآشفته شدند. کسانی که نظرات ایشان را گاهی در شبکه‌های مجازی منتشر می‌کردند و علاقه داشتند و پای صحبت‌های ایشان می‌رفتند، اما آنها هم دلخور شدند. این قشر نگران فضای نامطلوب پشت صحنه سینماست ولی اینکه همه را به یک چوب برانیم و بگوییم هر کسی این کار را نکرده خود را معرفی کند، خیلی غم‌انگیز بود و برخی را ناراحت کرد. باز هم می‌گویم که توئیت بعدی آقای رائفی‌پور مقداری قضیه را تعدیل کرد اما در بحث اینکه وقتی فرد مهمی حرفی می‌زند باید این دقت را داشته باشد و شرایط را بسنجد.

در این رابطه بیشتر بخوانید:

پاس گل ساده‌انگاران به جریان انحرافی سینما (لینک)

توهین و هتاکی بن‌بست گفت‌وگو است (لینک)

رائفی‌پور نه متخصص سینماست نه متولی آن (لینک)

چرا می‌خواهند سینما را نابود کنند (لینک)