امید تصویری است که از رویداد دانشگاه آزاد ماندگار می‌شود

مریم طیبی نظری، خبرنگار: شورای عالی انقلاب فرهنگی، اصلی‌ترین مرجع سیاستگذاری در حوزه آموزش و علم کشور به‌شمار می‌رود، نهادی که نقش تعیین‌کننده‌ای در ریل‌گذاری درست کشور برای حوزه‌های شرکت‌های دانش‌بنیان دارد. محمدحسین ساعی، عضو شورای انقلاب فرهنگی در حاشیه بازدید از نمایشگاه و رویداد عصر امید میهمان غرفه «فرهیختگان» شد و از برنامه‌های این شورا و نقش دانشگاه آزاد اسلامی در این حوزه سخن گفت.

ارزیابی شما از برگزاری رویداد عصر امید توسط دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟
 نمایشگاه اثبات‌کننده این است که چه ظرفیت‌هایی در کشور وجود دارد و چه کارهایی شده، یعنی مبتنی‌بر طرحی برای آینده نیست، بلکه حوزه بالفعل را به نمایش گذاشته است. بیانگر این مساله است که چگونه دانشگاه می‌تواند در مسیر حل مشکل کشور قرار بگیرد و از این طریق منجر به تولید ثروت و پیشرفت شود و درعین‌حال نخبگان نیز امکان کار پیدا کنند. من نمایشگاه را قابل‌توجه دیدم. نمایشگاه‌هایی که قبلا در همین عرصه برگزار شده به این وسعت نبود، اما این نمایشگاه از جهت تعداد افرادی که شرکت می‌کردند، تعداد غرفه‌های موجود از نمایشگاه‌های دیگر قابل‌تمایز است و باید به آن توجه کرد.

آنچه از این نمایشگاه در ذهن‌تان باقی‌مانده، چیست؟
امید، به نظرم عنوان بسیار دقیقی است.

  دانشگاه آزاد بستر مناسبی برای رشد دانش‌بنیان‌های فرهنگی در اختیار دارد
بخشی از فعالیت شما به حوزه‌های مختلف فرهنگی برمی‌گردد، با توجه به اینکه به نظر می‌رسد آنچنان که انتظار می‌رود دانش‌بنیان‌ها در این حوزه ورود نداشتند، نگاه شما به ظرفیت دانشگاه آزاد در این حوزه چیست؟
اشکالاتی که در حوزه‌های فرهنگی وجود دارد، برخلاف دیگر حوزه‌ها نظیر فناوری اطلاعات و پزشکی این است که زیست‌بوم این حوزه پدید نیامده است. شاید به همین  دلیل است که نمونه موفقی از صنایع خلاق در این حوزه معرفی نشد. این مساله هم عمق جغرافیایی و هم یک تنوع و تکثر جمعیتی و هم یک ایده واحد و منسجم می‌خواهد. به‌نظر می‌رسد همه این عوامل می‌تواند داخل دانشگاه آزاد شکل بگیرد، یعنی این دانشگاه با این وسعت جغرافیایی و شهر پایه بودن و تعداد زیاد نیروی انسانی که می‌تواند به خط کند، امکان اینکه بتواند در این حوزه گسترده یک ساختار واحد و هم‌افزا ایجاد و افراد را به هم معرفی کند در اختیار دارد و از این جهت می‌تواند ظرفیت خوبی داشته باشد.
 دستگاه‌های ملی باید زمینه اصلی زیست‌بوم فعالیت‌های فرهنگی و صنایع متکی بر فرهنگ را فراهم کنند. نکته مهم این است که یکی از خلاقانه‌ترین زیست‌بوم‌هایی که افراد باید در آن فعالیت کنند، همین زیست‌بوم فرهنگی است. به نظر می‌رسد که دانشگاه آزاد اسلامی، چنین ظرفیتی را دارد. درحالی‌که شاید چنین ظرفیتی در دانشگاه تهران یا هنر وجود نداشته باشد. دانشگاه آزاد می‌تواند بستر خوبی باشد.

 چه برنامه و تدارکی از سمت شورای عالی انقلاب فرهنگی برای حمایت از حوزه دانش‌بنیان به‌ویژه در عرصه فرهنگی وجود دارد؟
 فکر می‌کنم تنها جایی که به‌صورت جدی در یک‌دهه اخیر از فعالیت‌های دانش‌بنیان حمایت کرده، شورای عالی انقلاب فرهنگی است. شاید آنقدر که شورا حمایت کرده، مجلس  حمایت نکرده است، اتفاقاتی هم که در دولت‌ها دنبال شده، مبتنی بر اتفاقاتی است که ابتدا در شورا رخ داده و اگر بخواهیم منصفانه نگاه کنیم باید بگوییم شورا از لحاظ ساختار سیاسی و نهادی، در یک‌دهه اخیر در صدر مراکزی است که از حوزه دانش‌بنیان حمایت کرده است.

با توجه به ترکیب جدید و تحولی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی رخ داده، برنامه‌های اصلی شورا را برای حمایت از حوزه دانش‌بنیان چه می‌دانید؟
یکی از برنامه‌ها اصلاح آیین‌نامه ارتقای استادان است که در دستور کار قرار گرفته و در یکی، دوسال آینده تصویب می‌شود که یک نوع بازسازی ساختار دانشگاه و علم در کشور است. برخی موارد زیرساختی هم وجود دارد که ممکن است خیلی جزئی باشد، مثل اعطای وام یک صندوق به شرکت، اما به‌حدی زیرساختی و مهم است که بتواند در درازمدت اصلی‌ترین تاثیرها را بگذارد. همچنین این ایده وجود دارد که ارتقای هیچ‌استادی نمی‌تواند در هیچ‌سطحی اتفاق بیفتد، مگر تعداد مشخصی از مسائل کشور را بتواند حل کند. البته این هنوز مصوب نشده است، اما این ایده وجود دارد که آیین‌نامه ارتقای اساتید هیات‌علمی باید به‌گونه‌ای باشد که ارتقای مرتبه تنها با ارائه مقاله و کتاب صورت نگیرد.

  دانشگاه آزاد می‌تواند به یک دانشگاه اجتماعی توسعه‌محور تبدیل شود
این نمایشگاه به‌نوعی طلیعه دانشگاه آزاد به گام دوم خودش است، به عقیده شما افق حرکت دانشگاه در ادامه مسیر باید به چه سمت‌وسویی باشد؟
ما دانشگاه آزاد را یک دانشگاه اجتماعی می‌دانیم و دلیلش هم گستره جغرافیای و دارا بودن یک شبکه  گسترده انسانی در مناطق مختلف جغرافیایی است،  از این رو باید از  یک دانشگاهی که صرفا کار علمی و تئوریک می‌کند، خارج شود. دانشگاه آزاد ظرفیت زیادی برای تبدیل شدن به یک دانشگاه حل مساله و توسعه‌ای دارد.
متاسفانه یک تصوری از دانشگاه آزاد وجود داشته که برگرفته از برخی فسادها و اشکالات بوده که مثلا مدرک در آن خریدوفروش می‌شد و شاید از این تصورات  در ذهنیت عموم مردم بوده، اما هم اتفاقاتی که در یکی، دوسال اخیر افتاده و هم اراده و ظرفیتی که در داخل دانشگاه آزاد وجود دارد، نشان می‌دهد این دانشگاه می‌تواند به یک زیرساخت و زیست‌بوم برای توسعه کشور تبدیل شود. دانشگاه آزاد می‌تواند به یک دانشگاه اجتماعی توسعه‌محور تبدیل شود، درحالی‌که شاید هیچ‌دانشگاه دیگری در ایران از این زاویه نتواند به این حوزه ورود کند.

  عصر امید نمایشگاه‌ ظرفیت‌ها بود
سامانه پژوهش‌یار دانشگاه آزاد را یک‌بار با حضور دکتر طهرانچی دیدم و او نکاتی را از ظرفیت موجود درپایان‌نامه‌ها عنوان کرد که بسیار قابل‌توجه بود. ما هر عنوان دور از ذهنی را که می‌گفتیم، می‌دیدیم حداقل 100 تا 200 پژوهش داخل دانشگاه آزاد در آن مورد انجام شده است. این ظرفیت در هیچ‌جای دیگری دیده نمی‌شود، این نکته که دانشگاه آزاد یک دانشگاه اجتماعی است و می‌تواند به دانشگاه توسعه‌محور تبدیل شود، همان نقطه‌ای است که باعث تمایز دانشگاه آزاد با دیگر دانشگاه‌ها می‌شود.
این نمایشگاه در زمان بسیار خوبی برپا شد و این تلنگر را به همه ما دانشگاهیان و بچه‌های علاقه‌مند زد که چقدر ظرفیت در دانشگاه آزاد وجود دارد. خیلی مواقع ما آنقدر حواس‌مان به حاشیه‌ها جلب می‌شود که از آن اتفاقی که در متن جامعه می‌افتد، فاصله می‌گیریم. این نمایشگاه، نمایشگاه ظرفیت‌ها بود.