سیامک خاجی، خبرنگار گروه ورزش: پنجره نقل‌وانتقالاتی فوتبال در لیگ‌های اروپایی و همچنین در لیگ ایران به‌زودی باز خواهد شد و اگرچه باشگاه‌ها از مدت‌ها قبل فعالیت‌هایشان را برای خرید ستاره‌های مدنظر خود آغاز کرده‌اند اما هنوز رسما با بازیکنان مدنظر خود قرارداد نبسته‌اند. تابستان هرسال فرصت بسیار مناسبی است تا تیم‌ها با خریدهای بعضا گرانقیمت و پرسروصدای خود هم در رقابت با حریفان در این بازار موفق‌تر باشند و هم بتوانند با تقویت خود و رفع نقاط‌ضعف‌شان فصل بهتری را برای خود رقم بزنند. دراین میان البته استراتژی باشگاه‌ها برای حضور در بازار نقل‌وانتقالات متفاوت است و درحالی‌که برخی تیم‌های بزرگ به سراغ بازیکنان نامدار و بزرگ می‌روند، تعدادی دیگر از تیم‌ها نیز هستند که به‌جای این کار بیشتر به‌دنبال به خدمت گرفتن ستاره‌های جوان و آینده‌دار هستند تا بعدها با فروش آنها درآمد خوبی کسب کنند.
در این روزها دو تیم قرمز و آبی پایتخت با فروش بخشی از سهام خود به هواداران مبلغ قابل‌توجهی را در حساب خود دارند و حالا با نزدیک شدن به زمان آغاز نقل‌وانتقالات پیش فصل هواداران انتظار دارند که این پول برای خرید ستاره‌های بزرگ و همچنین خارجی‌های باکیفیت هزینه شود. اتفاقی که به نظر می‌رسد مدیران دو باشگاه نیز برای انجام آن بی‌میل نیستند اما آیا این سیاست نقل‌وانتقالاتی می‌تواند برای دو تیم در درازمدت مفیدفایده باشد؟ بدون‌شک هزینه‌کرد چنین مبلغی بدون دستاوردی بزرگ در آینده می‌تواند همین پشتوانه مالی سرخابی‌ها را خیلی زود از بین ببرد و دوباره دو تیم همانند سال‌های گذشته با مشکلات مالی روبه‌رو شوند. در ادامه نگاهی به استراتژی بروسیا دورتموند و منچستریونایتد دو باشگاه بزرگ اروپایی در خرید بازیکنان خواهیم داشت تا ببینیم کدام یک توانسته‌اند از سال 2000 تاکنون روند بهتری داشته باشند.

هزینه‌های بی‌ثمر
منچستریونایتد به‌عنوان یکی از باشگاه‌های بزرگ فوتبال انگلیس و اروپا یکی از باشگاه‌های موفق در نقل‌وانتقالات در اوایل قرن جدید میلادی بود و با تشخیص سرالکس فرگوسن خریدهای خوبی را انجام داد که درنهایت منجر به این شد تا این باشگاه درحال حاضر با 66 قهرمانی پرافتخارترین تیم انگلیسی و همچنین با 20 قهرمانی در لیگ برتر بالاتر از لیورپول درصدر جدول قرار دارد. یونایتد در دوران فرگی قهرمانی زیادی را کسب کرد اما پس از او اوضاع اصلا خوب پیش نرفت. یونایتد در طول این 22 سالی که از قرن جدید می‌گذرد بیش از دومیلیارد یورو برای خریدهای جدیدش هزینه کرده که بخش عمده آن مربوط به سال‌های پس از بازنشستگی فرگوسن است. گران‌ترین خرید مرد اسکاتلندی در یونایتد ریو فردیناند بود که 46 میلیون یورو برای خریدش هزینه شد و تا سال‌ها این عنوان را در اختیار داشت تا اینکه در سال 2014 آنخل دی‌ماریا با 75 میلیون یورو با این تیم قرارداد بست و در این 9 سال ستاره‌های گرانقیمت زیادی به اولدترافورد رفته‌اند اما حاصل این همه هزینه ‌تنها سه جام بوده است. نگاهی به 10 خرید گرانقیمت تاریخ یونایتد نشان می‌دهد به‌جز فردیناند، سایر نفرات در دوران پسافرگوسن خریداری شده‌اند که روند نتایج تیم در این سال‌ها نشان می‌دهد که چندان هم نتوانسته‌اند در این تیم موفق باشند. از سوی دیگر ریو فردیناند که 46 میلیون یورو برای خریدش در سال 2002 هزینه شد و در آن زمان گران‌ترین مدافع دنیا بود در طول 12 سالی که در این تیم حضور داشت، موفقیت‌های زیادی ازجمله 6 قهرمانی در لیگ برتر و یک قهرمانی اروپا را تجربه کرد و 454 بار هم در رقابت‌های مختلف با پیراهن این تیم به میدان رفت.
یونایتد در سال 2013 و زمانی‌که فرگوسن از سمتش به‌عنوان سرمربی تیم کنار رفت، تغییراتی در سیاست‌های نقل‌وانتقالاتی خود ایجاد کرد و تلاش داشت با خرید بازیکنان گرانقیمت تیم را تقویت کرده و به کمک ستاره‌ها بتواند خود را در کورس مدعیان قهرمانی نگه دارد. روندی که چلسی سال‌ها آن را دنبال کرده بود و منچسترسیتی و تا حدی لیورپول هم در سال‌های اخیر آن را پیش گرفته‌اند. البته این تیم‌ها در به خدمت گرفتن مربیان خود نیز دقت بالایی داشتند و یکی از مهم‌ترین دلایل موفقیت آنها علاوه‌بر خرید بازیکن، حضور مربیان صاحب‌سبکی همچون کلوپ و گواردیولا بوده است.
یونایتد اما در این مدت با وجود اینکه مربیانی چون مویس، فن‌خال، مورینیو، سولشر و رالف رانگنیک را روی نیمکت خود داشت و یک‌میلیارد و 350 میلیون یورو از مجموع دومیلیارد خریدش در قرن بیست‌ویکم را در همین دوران انجام داده اما اصلا به اندازه دوران فرگوسن نتوانسته موفق باشد. آنها در این مدت 9 خرید بزرگ داشته‌اند. در رتبه نهم این فهرست نام ارون فن‌بیساکا دیده می‌شود که در سال 2019 مبلغ 55 میلیون یورو برای خریدش هزینه شد و دومین مدافع گرانقیمت باشگاه پس از مگوایر است. او در کریستال پالاس فصلی عالی را سپری کرد اما پس از حضور در یونایتد درطول سه فصل اخیر در 125 بازی به میدان رفته اما هیچ جامی را به دست نیاورده است.
در رده بعدی نام فرد برزیلی دیده می‌شود که یک‌سال قبل از مدافع راست تیم در ازای 59 میلیون یورو از شاختار دونتسک خریداری شد. این هافبک برزیلی در اوکراین افتخارات زیادی را به همراه تیمش کسب کرد اما در یونایتد با بیش از 150 بار حضور در زمین مسابقه هنوز به‌عنوانی نرسیده است.
آنتونی مارسیال نیز یکی از خریدهایی است که در دوران لوئیس فن‌خال انجام شد و این مربی هلندی درحالی که تصور می‌کرد این مهاجم فرانسوی به بازیکنی بزرگ تبدیل خواهد شد 60 میلیون یورو برای خریدش به موناکو پرداخت کرد. در این هفت سال اما مارسیال کمتر موفق شد انتظارات را برآورده کند و با وجود اینکه در زمان خودش بازیکن گرانقیمتی بود اما زدن 75 گل در حدود 260 بازی برای قرمزها آماری فوق‌العاده برای او محسوب نمی‌شود. عملکرد نه‌چندان خوب او در اولدترافورد تا آنجا پیش رفت که در ژانویه امسال باشگاه او را به سویا قرض داد تا دوباره بتواند به فرم خوبش برگردد اما در این تیم اسپانیایی هم نتوانست چندان موفق ظاهر شود.

بهترین خرید که هنوز جام نبرده
در رده ششم این فهرست نام بهترین خرید سال‌های اخیر یونایتد دیده می‌شود. برونو فرناندز پرتغالی در ژانویه سال 2020 با قراردادی به ارزش 63 میلیون یورو از اسپورتینگ لیسبون جدا شد و پیراهن منچستریونایتد را به تن کرد و در همان نیم‌فصل نخست نقش بسیار مهمی در کسب سهمیه لیگ قهرمانان توسط تیمش داشت. این هافبک باهوش و تکنیکی در اسپورتینگ دو قهرمانی لیگ و یک قهرمانی جام‌حذفی را کسب کرده بود اما از زمانی‌که به اولدترافورد نقل‌مکان کرده است با وجود اینکه بیشترین تاثیر را روی گل‌های زده تیمش داشته اما نتوانسته جامی مهم را به همراه این تیم فتح کند و البته در فینال لیگ اروپا نیز در فصل قبل ناکام ماند. با این حال فرناندز با وجود رقمی که برایش پرداخت شد، تاثیرگذاری خارق‌العاده‌ای در تیمش داشته و بدون او معلوم نبود یونایتد در این سال‌ها در چه وضعی قرار داشت.
آنخل دی‌ماریا، وینگر آرژانتینی رئال‌مادرید در این باشگاه اسپانیایی تمامی افتخارات ممکن را فتح کرد و درطول سه سالی که در برنابئو بود به‌خصوص در دهمین قهرمانی رئالی‌ها در اروپا نقشی مهم داشت. با این حال وقتی فن‌خال برای تقویت خط حمله یونایتد در سال 2014 او را در ازای 75 میلیون یورو خرید، خیلی زود متوجه شد که در انتخاب بازیکن مدنظرش اشتباه کرده است. یونایتد تا پیش از آن چنین رقمی را برای خرید بازیکن پرداخت نکرده بود اما دی‌ماریا که البته توسط فن‌خال در پست غیرتخصصی خود به بازی گرفته شد، تنها پس از یک فصل حضور در این تیم تصمیم به ترک باشگاه گرفت و به پاریس رفت.
منچستریونایتد در سال 2017 تلاش زیادی کرد تا روملو لوکاکو را به خدمت بگیرد. مهاجم بلژیکی که در چلسی موفق نبود اما پس از پیوستن به اورتون سه فصل خوب را در این باشگاه سپری کرد و در 166 بازی 87 گل زد. این روند سران یونایتد را برای خرید او متقاعد کرد اما دومن گلزن برتر فصل 2017-2016 فوتبال انگلیس در دیگر تیم بزرگ جزیره هم روزهای خوبی را سپری نکرد و نتوانست روند عالی خود در تیم سابقش را تکرار کند. لوکاکو دو فصل را در یونایتد گذراند و اگرچه 42 گل در 92 بازی زد اما در دیدارهای مهم و سرنوشت‌ساز کمتر توانست کمکی به تیمش کند و درنهایت بدون کسب حتی یک جام این تیم را به مقصد اینترمیلان ترک کرد.
جیدون سانچو یکی از اهداف اصلی سولشر در نقل‌وانتقالات دو فصل گذشته بود که بالاخره در تابستان قبل یونایتد توانست این ستاره جوان انگلیسی را از دورتموند بخرد. او که محصول آکادمی سیتی بود در سال 2017 به دورتموند رفت تا در این باشگاه که اهمیت زیادی به جوان‌ها می‌دهد پیشرفت کند. سانچو در این تیم آلمانی عناوین مختلفی ازجمله حضور در تیم منتخب فصل 2019-2018 و 2020-2019 را به دست آورد و روند گلزنی و گل‌سازی خوبی در این تیم داشت اما از زمانی‌که یونایتد 85 میلیون یورو برای خریدش پرداخت کرد هنوز نتوانسته دوران درخشانش در فوتبال آلمان را تکرار کند.
هری مگوایر دومین خرید گرانقیمت تاریخ یونایتد هم 87 میلیون یورو خرج روی دست باشگاه گذاشت اما از سال 2019 که از لسترسیتی جدا شد، تاکنون نتوانسته انتظارات را برآورده کند و بارها هم با انتقادهایی مواجه شده است. مگوایر حالا به یکی از نمادهای خریدهای ناموفق یونایتد در این سال‌ها تبدیل شده است. در صدر این فهرست نیز نام پل پوگبا فرانسوی دیده می‌شود که سرگذشت عجیبی در این سال‌ها داشته و پس از جدایی به‌عنوان بازیکن آزاد از یونایتد در سال 2016 در ازای 105میلیون یورو خریداری شد و این روزها با پایان مدت قراردادش با این تیم دوباره در مسیر انتقالی آزاد به یوونتوس است تا شیاطین سرخ هم از نظر مالی و هم از نظر فنی از خرید او ضرر کرده باشند. پوگبا در این سال‌ها کمتر توانست به تیمش کمک کند و بیشتر مصدوم یا نیمکت‌نشین بود.

متبحر در فروش ستاره‌های جوان
درسوی مقابل اما دورتموند در این سال‌ها سیاست متفاوتی را در پیش گرفته است. آنها به کمک استعدادیاب‌های خوب خود به‌سراغ پدیده‌ها و بازیکنان آینده‌دار فوتبال دنیا می‌روند تا با پیشرفت آنها و تبدیل‌شدن‌شان به ستاره‌های بزرگ پول خوبی به جیب بزنند. آنها با وجود رقیب قدرتمندی چون بایرن‌مونیخ در فوتبال آلمان و همچنین با توجه به اینکه در برهه‌ای حتی تا مرز ورشکستگی هم پیش رفته بودند ترجیح دادند به‌جای خرید بازیکنان بزرگ از این شیوه حداقل درآمدزایی داشته باشند و البته نیم‌نگاهی هم به موفقیت در لیگ‌های داخلی و حتی اروپایی داشتند که حاصل آن یک‌بار حضور در فینال لیگ قهرمانان در سال2013 و همچنین دو قهرمانی لیگ در سال‌های 2011 و 2012 بوده است.
در 10سال اخیر هیچ تیمی به‌جز بایرن نتوانسته بوندس‌لیگا را فتح کند و در این بازه زمانی، رقیب اصلی آنها بیشتر به‌دنبال درآمدزایی از فروش بازیکنانش بوده است. براساس آماری که از این باشگاه وجود دارد آنها از سال2000 تاکنون بیش از یک‌میلیارد یورو از خرید بازیکن درآمد داشته‌اند که جالب اینکه در همان بازه‌ای (از سال2013 تاکنون) که یونایتد خریدهای گرانقیمت خود را انجام داده، دورتموند هم بیشترین درآمد را از فروش بازیکن داشته است.
دورتموندی‌ها اگرچه در این مدت دوبار در جام‌حذفی قهرمان شدند و 6نایب‌قهرمانی در لیگ و یک فینال لیگ قهرمانان را تجربه کرده‌اند اما حداقل از نظر اقتصادی اوضاع بسیار بهتری از 10سال گذشته دارند. در فهرست 10فروش برتر آنها در تاریخ باشگاه گوندوگان (27میلیون یورو به سیتی) در رده آخر قرار دارد. این هافبک آلمانی در هر دو تیم روزهای خوبی را سپری کرده است و امسال هم در بازی هفته پایانی تیمش دو گل زد و نقش مهمی در قهرمانی سیتیزن‌ها داشت.
عبدو دیالو در سال2019 و درحالی که تنها یک فصل در دورتموند بازی کرد درازای 32میلیون یورو به پاری‌سن‌ژرمن فروخته شد که در همین مدت کم آنها چهارمیلیون یورو سود کردند. نفر بعدی در این فهرست متس هوملز است که در سال2016 بایرن‌مونیخ برای خریدش 35میلیون یورو پرداخت کرد تا مدافع سابق خود را که هفت‌سال پیش چهار میلیون یورو به رقیب فروخته بود، پس بگیرد. زنبورها از فروش این بازیکن سود خوبی نصیب‌شان شد. ماریو گوتزه، محصول آکادمی دورتموند در سال2013 با قراردادی 37میلیون یورویی به بایرن رفت تا یکی دیگر از ستاره‌های این تیم هم با مبلغی خوب از این باشگاه جدا شود.
منچستریونایتد در سال2016 حاضر شد برای به خدمت گرفتن هنریک مخیتاریان 42میلیون یورو بپردازد درحالی که تیم آلمانی برای خرید او از شاختاردونتسک 27میلیون یورو هزینه کرده بود. در رده پنجم این فهرست هم نام پیرامریک اوبامیانگ دیده می‌شود که خرید این مهاجم گلزن در سال2018 نزدیک به 64میلیون یورو برای آرسنال هزینه به‌دنبال داشت و باشگاه از انتقال او 50میلیون یورو سود کرد. کریستین پولشیچ هم دیگر محصول آکادمی دورتموند بود که او هم راهی تیمی لیگ برتری شد و دورتموند از فروش او به چلسی 64میلیون یورو درآمد داشت.
اگرچه خرید ارلینگ هالند درمجموع هزینه‌های زیادی را روی دست سیتی می‌گذارد اما آنها برای به خدمت گرفتن این ستاره نروژی که انتقالش همین چند روز پیش قطعی شد 75میلیون یورو به دورتومند می‌پردازند تا او سومین فروش گران تاریخ باشگاه شود. این درحالی است که زردها همین دو فصل‌ونیم پیش تنها 20میلیون یورو برای خریدش پرداخت کردند. دومین بازیکن در این فهرست هم جیدون سانچو است و همان‌طور که اشاره شد منچستریونایتد برای خرید او سال قبل 85میلیون یورو پرداخت درحالی که در سال2017 تنها ۵. ۲۰ میلیون یورو برای خریدش هزینه شد.
در صدر این فهرست هم عثمان دمبله، وینگر فرانسوی سابق این تیم قرار دارد که در سال2017 بارسلونا حاضر شد برای به خدمت گرفتن او مبلغ نجومی 140میلیون یورو را هزینه کند تا یکی از پرسودترین معامله‌های تاریخ فوتبال شکل بگیرد. دورتموندی‌ها یک‌سال قبل از آن فقط 35میلیون یورو برای خریدش به رن فرانسه داده بودند و در همین مدت کم سود سرشاری از جابه‌جایی این ستاره فرانسوی داشتند. البته این فهرست در سال‌های آتی و شاید در همین تابستان دچار تغییر شود؛ چراکه دورتموندی‌ها در تیم کنونی خود هم بازیکنان مستعد زیادی ازجمله جود بلینگهام، جیو رینا، موکوکو و زاگادو را دراختیار دارند که احتمالا به‌زودی با مبالغ هنگفتی راهی باشگاه‌های بزرگ خواهند شد.
مقایسه این دو باشگاه نشان می‌دهد منچستریونایتد با وجود خریدهای بسیار و صرف هزینه‌های هنگفت نتوانسته موفقیت خاصی در این سال‌ها داشته باشد و شاید اگر همانند دورتموند به‌سراغ پرورش استعدادهای جوان می‌رفت، دستاورد بهتری در این مدت نصیبش می‌شد.