یگانه عرب، خبرنگار گروه دانشگاه: محمدصادق خیاطیان، رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری در سومین روز از رویداد ملی عصر امید ضمن حضور و بازدید از نمایشگاه، گفت‌و‌گویی با شرکت‌های خلاق، ایده‌ها و استارتاپ‌های دانشگاه آزاد اسلامی داشت. او با حضور در غرفه روزنامه «فرهیختگان» ضمن ارزیابی از برگزاری نمایشگاه عصر امید، از توان و ظرفیت فناورانه دانشگاه آزاد اسلامی سخن گفت که در ادامه می‌خوانید.

نمایشگاه عصر امید دانشگاه آزاد را از نزدیک مشاهده کردید. آن را چگونه دیدید؟
برگزاری این رویدادها در سالی که به نام تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین نامگذاری شده ‌است، در فرهنگ‌سازی و ترویج موضوع دانش‌بنیان کشور و شرکت‌های این حوزه نقش بسزایی دارد. یک دهه از تصویب قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌گذرد و اخیرا هم در سال جاری پس از 10 سال اجرای این قانون، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و دولت سیزدهم گلوگاه‌ها و خلأهایی که در اجرای قانون قبلی وجود داشت را شناسایی و قانون دیگری در حوزه دانش‌بنیان به نام جهش تولید دانش‌بنیان تصویب کردند که نشان‌دهنده اهتمام دولت، مجلس و نظام جمهوری اسلامی به موضوع دانش‌بنیان در کشور است.  وقتی سابقه دانش‌بنیانی در کشور را مرور می‌کنیم، شاید سال 1389 که نخستین قانون دانش‌بنیان تصویب شد، جامعه علمی کشور آشنایی جدی با موضوع دانش‌بنیان در کشور نداشت اما با تلاش‌ها و زمینه‌سازی‌هایی که فراهم شد، دانشگاه آزاد اسلامی که شاید در دهه‌های گذشته صرفا رویکرد آموزشی و تربیت نیروی انسانی را بدون توجه به حوزه کارآفرینی دنبال می‌کرد، امروز این فرهنگ را توسعه داد. برگزاری این نمایشگاه، جلوه‌ای از اهتمام و تغییر پارادایم دانشگاه آزاد اسلامی نسبت به موضوع فناوری و نوآوری بوده است. موضوعی که نشان می‌دهد فرهنگ در کشور توسعه پیدا کرده و دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران نظام نوآوری کشور به جریان نوآوری ورود کرده و قطعا جهش بسیار بزرگی در این حوزه اتفاق خواهد افتاد.

شعار امسال با تاکید بر نقش دانش‌بنیان‌ها در تولید و اشتغال نامگذاری شده است. وضعیت این حوزه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
امروز دانش‌بنیانی در درجه نخست، شاید یک امر فرهنگی باشد و نیاز داریم که فرهنگ دانش‌بنیان در کشور توسعه پیدا کند که این اتفاق افتاده است. در درجه دوم باید به سراغ توانمندسازی صاحبان ایده می‌رفتیم تا ایده به محصول تبدیل شود؛ البته که نسبت به تجاری‌سازی محصول نیز سیاستگذاری‌های مناسبی اتفاق افتاد. در این حوزه نیز شاهد ارتقای ظرفیت بسیار جدی بودیم و اگر بخواهیم نمونه‌هایی از عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان را نام ببریم که چقدر این ظرفیت بزرگ است و چه اندازه از موضوع دانش‌بنیانی غفلت کرده بودیم، مثال ما حوزه کرونا است. عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه کرونا بسیار قابل‌تجلیل و چشم‌گیر بوده است و اگر این ظرفیت را نداشتیم، در بسیاری از محصولات و تجهیزات حوزه کرونایی دچار مشکل می‌شدیم. شرکت‌های دانش‌بنیان با حمایت‌هایی که جذب کردند، کمبودها را در حوزه‌های ماسک، مواد ضدعفونی‌کننده و حوزه‌های مربوط به فرآیند کرونا جبران کردند.

از نگاه شما، رویداد ملی عصر امید چه تاثیری در ادامه فعالیت‌های این دانشگاه خواهد داشت؟
دانشگاه آزاد اسلامی با برگزاری رویداد ملی عصر امید نشان داد که بستر و فرهنگ‌سازی مهمی در دانشگاه شکل گرفته که آن را از رویکرد صرفا آموزش‌محوری به یک دانشگاه کارآفرین و نوآور تبدیل کرده است. اکوسیستم و زیست‌بوم نوآوری در دانشگاه آزاد اسلامی قابل تقدیر است و شاهد شکل خوبی از این زیست‌بوم در حوزه نوآوری کشور هستیم. مهم‌ترین ارکان زیست‌بوم، اجرا و بازیگران آن هستند. نظام آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی به نظام نوآوری متصل شده، نهادهای مالی در حوزه فناوری شکل‌گرفته و صندوق پژوهش و فناوری و سراهای نوآوری در دانشگاه ایجاد شده که بستر مناسبی برای رشد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان است. البته بخشی از توسعه زیست‌بوم به اقتصاد کشور نیز مرتبط است؛ عمده مشکلات این شرکت‌ها، بازار است. دولت نیز تصمیم جدی برای حمایت از دانش‌بنیان‌ها در کشور دارد. دولت سیزدهم نیز در بحث قانون حمایت از دانش‌بنیان‌ها اهتمام جدی برای تصویب و اجرایی شدن آن برخلاف اینکه بار مالی سنگینی داشت، اما آن را پذیرفت تا اجرایی شود. همین‌طور بخشنامه‌ای که به اجزای مختلف دولت ارسال شد که هیچ نهادی حق ندارد اگر محصول دانش‌بنیانی در کشور تولید می‌شود، از محصول مشابه خارجی استفاده کند. این موارد، ظرفیت‌هایی است که دولت برای آماده‌سازی بستر توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در دست دارد. از طرفی دیگر شرکت‌ها باید خود را توانمند کرده، استانداردهای لازم را بگیرند و قابل رقابت با شرکت‌های خارجی باشند.

مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری تا چه اندازه از ظرفیت نخبگانی کشور در روند فعالیتی خود استفاده می‌کند؟
یکی از ماموریت‌های ما در مرکز به دستور ریاست‌جمهوری توسعه شبکه نخبگانی یعنی تمام صاحب‌نظران و صاحبان ایده‌ای است که می‌توانند کمک حال دولت باشند. تلاش داریم به‌عنوان یک مرکز اتصال بدنه نخبگان کشور را به دولت متصل کنیم. این جریان یکی از بحث‌های مهم دولت در راستای حمایت از نخبگان بوده و یکی از جلوه‌های نخبگان در شرکت‌های دانش‌بنیان است و در موضوع استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان بسیار فعال هستیم. تمام تلاش‌مان این است که ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کشور بیش از گذشته اتفاق بیفتد و بتوانیم رشد خوبی را با به‌کارگیری ظرفیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد دانش‌بنیان رقم بزنیم.