ضرورت توسعه صنعت گردشگری بین ایران و پاکستان

عابد اکبری، کارشناس مسائل بین‌الملل: نزدیکی هرچه بیشتر کشورها به‌ویژه در بحث همسایگان، ماحاصل گسترش ارتباطات دوجانبه ملت‌ها و تسهیل این ارتباطات ازسوی دولت‌ها در حوزه‌های مختلفی نظیر فرهنگی، اقتصادی، علمی و سلامت است. در برهه حساس کنونی که جهان به‌لحاظ سلامت و امنیت دستخوش تحولاتی تعیین‌کننده است، ژرف‌اندیشی درخصوص ضرورت توسعه صنعت گردشگری به‌ویژه تحت چهارچوب سیاست همسایگی، بیش‌از‌پیش اهمیت می‌یابد. نه‌فقط در این مجال باید از این صنعت مهم رقابتی سخن گفت که برای تعداد زیادی از افراد در دو کشور در صنایع مختلف مانند حمل‌و‌نقل، مسافرت و هتلداری فرصت اشتغال فراهم می‌کند، بلکه باید به تغییر موقعیت ژئواستراتژیک ایران و پاکستان نیز توجه داشت که ضرورت گسترش روابط این دو را ایجاب می‌کند. تلاش‌های دوجانبه در حوزه گردشگری، متغیر مهمی در توسعه دیپلماسی این دو کشور خواهد بود و در شرایطی که منطقه با دشواری‌های بسیار ناشی از بی‌ثباتی دولت‌های شکست‌خورده مواجه است، گسترش دیپلماسی دو کشور باثبات می‌تواند سنگ‌بنای بهبود صلح داخلی و منطقه‌ای باشد.
با بروز بحران‌های محیط‌زیستی، گسترش گردشگری بین ایران و پاکستان می‌تواند به دو دولت کمک کند بدون نیاز به بهره‌برداری از منابع طبیعی و صادرات مواد اولیه، وضعیت اقتصادی کشور را بهبود ببخشند. همچنین در حوزه هنجارهای دینی، دو کشور مسلمان ایران و پاکستان می‌توانند بر مشارکت دولت، مردم و بخش خصوصی برای موفقیت گردشگری حساب کنند. البته توسعه صنعت گردشگری بین دو کشور چالش‌هایی دارد که باید ابتدا درمورد آنها تمهیدی اندیشیده شود و مهم‌ترین آنها، بحث امنیت گردشگران ایرانی در پاکستان است که از درجه مطلوبیت این مقصد برای گردشگران ایرانی می‌کاهد. گردشگران ایرانی، شناخت محدودی از تاریخ دوهزار و 500ساله‌ پاکستان دارند، اما این کشور در رتبه‌بندی‌های بالای صنعت گردشگری جهانی جای دارد و هرساله میزبان بسیاری از گردشگران، به‌ویژه از مبدأ کشورهای اروپایی است. خرابه‌های تمدن باستانی یا تپه‌های هیمالیا، تنوع زیست‌بوم، وجود چشم‌اندازهای طبیعی بسیار بکر به‌ویژه در پاکستان شمالی، معروف به پایتخت گردشگری این کشور، برای گردشگران «غیرایرانی» بسیار شناخته‌شده است. با این‌ حال، همان‌طور که گفته شد ناآرامی‌های این منطقه و اقدامات تروریستی، توسعه و رونق گردشگری پاکستان را تحت‌الشعاع قرار داده ‌است و البته این کشور در رقابت با دیگر مقصدهای گردشگری جهانی، با تمهیداتی از قبیل سهولت اخذ ویزا برای برخی کشورها، توانسته است گامی موثر در مسیر ترویج صنعت گردشگری‌اش بردارد.
لذا باید گفت سیاست گسترش صنعت گردشگری بین دو کشور باید مبتنی‌بر تقویت داشته‌ها و میل برای حصول دستاوردهای جدید باشد. ایران به‌رغم اینکه تحت تحریم قرار دارد، تلاش بسیاری برای ایجاد زیرساخت‌های لازم در جذب گردشگر از پاکستان کرده است و این مهم باید تقویت شود. در عین ‌حال، پاکستان باید بتواند خود را به‌عنوان مقصد گردشگری و سرمایه‌گذاری به مخاطب ایرانی معرفی کند. ایران تاکنون با ایجاد زیرساخت‌های رفاهی و بهداشتی لازم، گام‌های بلندی در پذیرش انبوه زائران و گردشگران پاکستانی برداشته است. هم‌اکنون شهر مشهد در شمال‌شرقی ایران، مقصد امن گردشگران زیارتی، سیاحتی و همچنین حوزه سلامت است.
تسهیل گردشگری سلامت در شرق ایران با افزایش پذیرش بیمارستانی در مشهد و جذب سرمایه‌گذاران پاکستانی به‌ویژه با ارتقای مرز میرجاوه-تفتان باید در قدم بعدی مورد توجه قرار بگیرد. ایران و پاکستان می‌توانند دروازه گذر از شرق به غرب باشند که در برنامه جاده ابریشم چین نیز اهمیت اقتصادی دوچندان می‌یابد. این همراهی و همنوایی ایران و پاکستان برای تبدیل شدن به یک گروه، هاب یا دروازه اقتصادی، در مراسم مذهبی اربعین، امتحان پس داده که در آن نه‌فقط بحث هنجارهای فرهنگی و دینی دو کشور مطرح است، بلکه به‌لحاظ اهمیت اقتصادی و پویایی جذب پرداخت‌های گردشگران در کشورهای مقصد هم اهمیت می‌یابد. این دو کشور برمبنای گفت‌وگوی جدیدی درمورد صلح منطقه‌ای، با تکیه‌بر اشتراکات‌شان و جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و مذهبی، در رقابت شدید جهانی برای جذب گردشگر، نه‌فقط می‌توانند روابط را توسعه دهند، بلکه می‌توانند همکاری کنند.