گزارش «فرهیختگان» از نشست خبری نمایشگاه کتاب
سی‌وسومین نمایشگاه کتاب تهران بعد از دوسال که این نمایشگاه به‌صورت فیزیکی برگزار نمی‌شد، با کم شدن شیوع ویروس کرونا بالاخره این طلسم شکست و قرار است از 21 تا 31 اردیبهشت این نمایشگاه در مصلای تهران برگزار شود. نشست خبری این رویداد فرهنگی روز گذشته برگزار شد و مهم‌ترین اتفاق‌هایی را که در این نشست مطرح شد و به‌نحوی مهم‌ترین تغییرات این دوره از نمایشگاه است در این گزارش آورده‌ایم.
رکوردزنی انتشار کتاب در سال ۱۴۰۰
یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این نشست با اشاره به اینکه برپایی این دوره از نمایشگاه به‌معنای غلبه آگاهی و سلامت بر بیماری و مرگ است و نشانه دیگری از زایندگی و پویندگی فرهنگی ملت است، گفت: «در دوران همه‌گیری کرونا حوزه فرهنگ آسیب‌های فراوانی متحمل شد، اما درمجموع آمار و ارقام فرهنگی در این دوره قابل‌افتخار است. در سال گذشته ۱۱۳هزار عنوان کتاب به چاپ رسید که در نوع خود یک رکورد است و نشان از فعالیت و تلاش گروه کثیری از دست‌اندرکاران تولید و عرضه کتاب است. نمایشگاه کتاب به‌عنوان محل اصلی ارائه دستاوردهای فرهنگی ایران، نشانه‌ای از تلاش‌جمعی و علاقه گسترده ایرانیان به علم و آگاهی است. رویکرد دولت در حوزه فرهنگ ایجاد بستر برای انتشار تمام آرا و عقاید است، به‌جز موارد اندکی که محتوا دل‌آزار و خشم‌انگیز باشد، رویکرد ما انتشار تمام عقاید است. در نمایشگاه امسال نیز میزبان حضور گسترده مردم برای نمایش علاقه‌مندی آنان به حوزه کتاب و فرهنگ خواهیم بود.»
تعداد ناشران در نمایشگاه فیزیکی و مجازی
وی در ادامه گفت: «دستگاه‌های مختلفی برای برگزاری نمایشگاه همکاری خواهند داشت که از آن جمله می‌توان به مجموعه‌های مختلف وزارت ارشاد، بانک صادرات، شرکت پست، شهرداری تهران، گمرک، نیروی انتظامی، سازمان صداوسیما، رسانه‌ها و درنهایت ناشران اشاره کرد. ویژگی عمده نمایشگاه امسال تلاش برای ایجاد دسترسی عمومی جهت بازدید و خرید کتاب در سراسر کشور است، درنتیجه علاوه‌بر برگزاری نمایشگاه فیزیکی با حضور ۱۷۰۰ ناشر داخلی و ۱۷۰ ناشر خارجی در مصلای تهران، در کل کشور پایگاه فروش در قالب نمایشگاه مجازی با حضور ۲۸۰۰ ناشر برپا خواهد شد که آثار جدید ۱۰ سال گذشته خود را ارائه خواهند کرد.»
کتاب باعث سلامتی
احمدوند با بیان اینکه تلاش گسترده‌ای برای حضور پررنگ چهره‌های بین‌المللی و میهمانان اثرگذار کشورهای مختلف در نمایشگاه صورت گرفته است، گفت: «طبق شیوه‌نامه‌های اعلامی ستاد کرونا تدابیر لازم بهداشتی و پزشکی برای برگزاری نمایشگاه صورت گرفته است و از مردم نیز خواستاریم در زمان حضور رعایت حداکثری داشته باشند. شعار این دوره نمایشگاه با توجه به این رویکرد «با کتاب سلامتیم» انتخاب شده است، یعنی دانش شاخص اصلی سلامت یک جامعه است.»
لزوم ثبت کد اقتصادی برای ناشران
علی رمضانی، سخنگوی نمایشگاه در پاسخ به سوالی مبنی‌بر دلیل الزامی بودن ثبت کد اقتصادی از سوی ناشران برای حضور در نمایشگاه امسال گفت: «از اسفند سال گذشته طبق قانون تعیین‌شده، فروشنده‌ای که بنای استفاده از کارتخوان را داشته باشد باید کد اقتصادی برای موضوع مالیاتی خود داشته باشد و این امر به نمایشگاه ارتباط ندارد. بانک عامل نمایشگاه نیازمند است برای موضوعات مالیاتی، کد مالیاتی و کد اقتصادی دریافت کند. تاکنون هم خدمت‌رسانی‌های خوبی از سوی بانک صادرات صورت گرفته است و در مرکز پاسخگویی نمایشگاه ۱۵ نفر حضور پیدا کردند و پاسخگوی مشکلات ناشران بودند. تاکنون ۱۵۰۰ ناشر کارتخوان دریافت کردند و به‌مرور نیز باقی ناشران کارتخوان خود را دریافت خواهند کرد.»
افزایش میزان یارانه دانشجویان و استادان
رمضانی در پاسخ به سوال «فرهیختگان» درخصوص بن خرید دانشجویان هم تصریح کرد: «تاکنون ۱۴۰ هزار نفر از دانشجویان، طلاب، اساتید و هیات‌علمی برای دریافت بن خرید ثبت‌نام کرده‌اند. بانک اطلاعاتی این افراد توسط وزارت علوم، وزارت بهداشت، دانشگاه‌های غیرانتفاعی و مرکز مدیریت حوزه ارائه شده است و اگر فردی کدملی‌اش موجود نباشد باید به این مراکز مراجعه کند. یارانه تعلق گرفته درمجموع نسبت به سال گذشته صددرصد افزایش داشته است تا بتوانیم تعداد بیشتری را مشمول دریافت یارانه کنیم، برای دانشجویان ۴۰ درصد رشد داریم که درمجموع ۳۵۰ هزار تومان دریافت می‌کنند و برای هیات‌علمی و اساتید نیز ۵۰ درصد افزایش داریم که درمجموع ۶۰۰ هزار تومان یارانه دریافت می‌کنند تا از بخش مجازی نمایشگاه کتاب تهیه کنند.»
ناشران متخلف نمایشگاه سی‌ودوم حضور ندارند
رمضانی با اشاره به اینکه ناشرانی در نمایشگاه سی‌ودوم به‌دلیل تخلف در کمیته، ابتدا رای بدوی و سپس در مرحله تجدیدنظر هم رای مجدد گرفته بودند که به‌دلیل احترام به دیگر ناشران از حضور آنها در نمایشگاه سی‌وسوم ممانعت شده است که امیدواریم پس از این محرومیت قانونی بتوانند در سال‌های آینده حضور پیدا کنند.»
40 میلیون نفر دسترسی به کتابفروشی ندارند
معاون فرهنگی وزارت ارشاد در پاسخ به این سوال که برخی ناشران در نمایشگاه امسال حضور پیدا نمی‌کنند و دلیل آن را هم حمایت از کتابفروشی‌ها عنوان کرده‌اند، گفت: «توجه به کتابفروشی‌ها مطرح شده است، اما این اعتراض هجمه به نمایشگاه نیست، باید کتابفروشی‌ها حمایت شوند تا آسیب نبینند. برگزاری نمایشگاه باید با توجه به تمام حلقه‌های تولید و عرضه صورت گیرد که مهم‌ترین آنها هم کتابفروشی‌ها هستند. بیش از ۲۰ میلیون جمعیت ما در روستاها کتابفروشی ندارند. در بسیاری از شهرهای کوچک هم کتابفروشی نداریم، یعنی نیمی از جمعیت کشور ما فاقد کتابفروشی هستند. آیا نباید برای آنان امکان دسترسی به کتاب را فراهم کنیم؟ در بسیاری از این مکان‌ها برای برپایی کتابفروشی صرفه اقتصادی وجود ندارد. کتابفروشی‌های بزرگ ممکن است از برگزاری نمایشگاه گله‌مند باشند که بحق است، اما طرح‌هایی مدنظر داریم که این خسارت را جبران کند که به‌زودی اطلاع‌رسانی خواهند شد.»
اصلاح شبکه توزیع کتاب
احمدوند گفت: «برای توزیع کتاب طرح‌هایی را در دستورکار داریم که نیازمند مقدماتی است و حتما بعد از برگزاری نمایشگاه اطلاع‌رسانی و اجرا خواهند شد. راه‌اندازی و ترسیم شبکه توزیع کتاب کار ساده‌ای نیست و با کارهای نمایشی و زودگذر نمی‌توان سراغ آنان رفت.»
وی با اشاره به شرکت نکردن برخی ناشران در نمایشگاه امسال گفت: «برخی ناشران صرفا در نمایشگاه مجازی حضور پیدا کرده‌اند و برخی هم کلا در نمایشگاه شرکت نکردند که این در تمام دوره‌ها سابقه داشته است اما این ربطی به موضوع ممیزی کتاب ندارد، زیرا سیاست جمهوری اسلامی در این خصوص ثابت است و امسال سختگیری مضاعفی نداشته‌ایم.»
چرا اللهیاری به دفتر موسیقی رفت؟
وی درخصوص تغییر پست اللهیاری در دفتر کتاب هم افزود: «بنا بر ضرورت وزارتخانه تصمیم بر این شد که وی در دفتر موسیقی حضور داشته باشد. تمایل ما بر حضور وی در دفتر کتاب بود، اما بنا به مصلحت وزارتخانه این جابه‌جایی صورت گرفت.»
حضور ۳۲ کشور در بخش بین‌الملل
رمضانی با اشاره به بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب گفت: «۳۲ کشور در نمایشگاه امسال حضور خواهند داشت که در دو بخش ناشران خارجی و بخش بین‌الملل شاهد حضور آنها خواهیم بود. میهمانان و گروه‌های دوستی بسیاری نیز از این کشورها شامل سوئیس، هند، هنگ‌کنگ، ترکیه، ایتالیا، فرانسه، چین، کره جنوبی، بوسنی، انگلستان، هلند، استرالیا، آمریکا، آلمان، سوریه، لبنان، افغانستان، عراق، کویت، عمان، بحرین، مصر، مکزیک، صربستان و... حضور خواهند داشت که مجموعا ۱۷۰ ناشر خارجی آثار خود را عرضه خواهند کرد. ۲۵ میهمان خارجی نیز در نمایشگاه امسال حضور پیدا می‌کنند که تعدادی از آنها روسای نمایشگاه‌های کتاب دیگر کشورها خواهند بود و نشست‌هایی نیز بنا داریم در سرای ملل برگزار کنیم.»
قطر به‌جای ترکیه
در سال 1398 که آخرین نمایشگاه کتاب برگزار شد، قرار بر این بود که کشور ترکیه در سال 1399 به‌عنوان میهمان ویژه نمایشگاه انتخاب شود، اما کرونا باعث کنسل شدن همه‌چیز شد. حالا و در آستانه برگزاری نمایشگاه به‌یک‌باره میهمان ویژه نمایشگاه کشور قطر اعلام می‌شود، درحالی‌که به گفته فعالان حوزه کتاب ترکیه آنها آمادگی داشته‌اند که به‌عنوان میهمان ویژه در این نمایشگاه حضور داشته باشند.»
رمضانی درمورد این موضوع در این نشست گفت: «میهمان ویژه نمایشگاه امسال میزبان جام‌جهانی فوتبال کشور قطر است که بناست به معرفی ظرفیت‌های خود و همچنین ظرفیت‌های فرهنگی بپردازد که امکان تبادل دستاوردهای آن در جام‌جهانی وجود دارد.»
احمدوند درخصوص انتخاب کشور قطر به‌عنوان میهمان ویژه نمایشگاه امسال گفت: «در سال‌های گذشته مذاکراتی با کشور ترکیه و دیگر کشورها صورت گرفته بود اما تصمیم قطعی اتخاذ نشده بود. امسال کشور قطر به‌دلیل ۵۰ ساله شدن نمایشگاه کتاب آن کشور و همچنین برگزاری جام‌جهانی فوتبال شرایط خوبی را در اختیار داشت که از سوی شورای سیاستگذاری نمایشگاه به‌عنوان میهمان ویژه انتخاب شد. کشور ترکیه از لحاظ فرهنگی ارتباطات خوبی با کشورمان دارد که قطعا در سال‌های آینده به‌عنوان میهمان نمایشگاه حضور خواهد داشت.»
برگزاری نمایشگاه پرهزینه است!
احمدوند در پاسخ به سوالی مبنی‌بر انتقاد ناشران از همکاری‌های شرکت پست گفت: «این انتقادها صحت ندارد. ناشران در نظرخواهی خود از خدمات شرکت پست در نمایشگاه مجازی دوم رضایت‌مندی حداکثری داشتند. میزان جابه‌جایی‌های بسته‌ها، زمان ارسال آنها و تعداد بسته‌های معیوب نشان از عملکرد خوب پست در دوره دوم نمایشگاه مجازی دارد. البته در نمایشگاه دوره نخست مشکلاتی وجود داشته که مرتفع شده است، برای محل برگزاری نمایشگاه امسال نیز نظرسنجی‌ای از ناشران و کتابخوان‌ها صورت گرفته که نظر حداکثر آنها برگزاری در مصلی بود.»
وی درخصوص ردیف بودجه برگزاری نمایشگاه نیز گفت: «برگزاری نمایشگاه کتاب رویداد پرهزینه‌ای است که دولت را متقبل هزینه جدی می‌کند و طبعا بخش خصوصی نمی‌تواند آن را تقبل کند، زیرا امکان درآمدزایی واقعی در نمایشگاه وجود ندارد، بنابراین نمایشگاه با حمایت دولت برگزار می‌شود. ابعاد برگزارش نمایشگاه بسیار وسیع است که طبعا هزینه‌های قابل‌توجهی هم دارد، اما نسبت به برکات نمایشگاه اندک است. تقریبا در آخرین دوره نمایشگاه کتاب ۳۰ میلیارد تومان هزینه شد که امسال با افزایش هزینه‌ها و گرانی، افزایش هزینه‌ها را خواهیم داشت، اما عدد نهایی را بعد از برگزاری نمایشگاه اعلام می‌کنیم.»
وی افزود: «امسال دو نمایشگاه توأمان را برگزار خواهیم کرد که برگزاری نمایشگاه مجازی هزینه‌های خاص خود را دارد که طبیعی است دولت برای ترویج فرهنگ کتابخوانی همه امکانات را به دوش خواهد گرفت.»
به‌دنبال واسپاری نمایشی نمایشگاه کتاب نیستیم
احمدوند درخصوص واسپاری نمایشگاه به انجمن‌ها و تشکل‌های حوزه نشر هم گفت: «در این دوره همکاری و مشارکت خوبی در امر سیاستگذاری و برپایی نمایشگاه با این مجموعه‌ها داریم، اما برگزاری کامل از سوی آنها امکان‌پذیر نیست و ما به‌دنبال واسپاری نمایشی نیستیم که خود تصدی‌گری پنهان کنیم. انجمن‌ها و تشکل‌های حوزه نشر باید تقویت شوند تا در سال آینده بخش‌های جدی حوزه نشر برعهده آنان قرار گیرد.»
معاون فرهنگی وزارت ارشاد تصریح کرد: «تمایل داشتیم نمایشگاه حضوری امسال جنبه فروشگاهی نداشته باشد، اما این شعاری است که در مرحله اجرا کسی پای آن نمی‌ایستد. به این دلیل که اقتصاد نشر در سال‌های اخیر دچار آسیب شده است و توقع این بود این امکان اقتصادی از ناشران سلب نشود، اما در سال‌های آینده با توجه به برگزاری توأمان نمایشگاه مجازی این ظرفیت وجود خواهد داشت.»
اختصاص ۹۰ هزار مترمربع فضا برای استقرار ناشران
رمضانی، سخنگوی نمایشگاه در بخش پایانی این نشست اظهار داشت: «اولین‌بار است که تمام ناشران در فضای مسقف مصلی حضور خواهند داشت و مجموعا بیش از ۹۰ هزار مترمربع فضا برای استقرار ناشران در بخش‌های مختلف دراختیار داریم. بناست ستاد خبری نمایشگاه پیش از برگزاری رسمی از رسانه‌ها برای بازدید از فضای نمایشگاه دعوت به عمل آورد. از سه‌شنبه گذشته نیز غرفه‌های خودساخته دراختیار ناشران قرار گرفته و همزمان نمایشگاه مجازی و حضوری یکی از ویژگی‌های نمایشگاه امسال است که امکان خرید هم به‌صورت حضوری و هم مجازی فراهم است. تخصیص یارانه‌های بیشتر برای افراد از دیگر ویژگی‌های امسال است. برای اهل‌قلم به لحاظ تعدادی ۱۰ درصد و به لحاظ ریالی ۴۰درصد افزایش یارانه را شاهد هستیم که امکان خرید در فضای مجازی نمایشگاه را خواهند داشت.»
حضور احتمالی رئیس‌جمهور در افتتاحیه
وی با اشاره به اینکه افتتاحیه نمایشگاه ۲۰ اردیبهشت‌ماه از ساعت ۱۷ در مصلای تهران و با حضور احتمالی رئیس‌جمهور خواهد بود، گفت: «در فضای فیزیکی از ساعت ۱۰ تا ۲۰ پذیرای مردم خواهیم بود و در نمایشگاه مجازی نیز 24ساعته پذیرای اهالی کتاب خواهیم بود. از فردا ۱۸ اردیبهشت‌ماه سایت نمایشگاه مجازی برای جست‌وجو و انتخاب کتاب فعال می‌شود، همچنین امسال یارانه وزارت ارشاد برای شرکت پست هم افزایش پیدا کرده است. در آخرین دوره فضای مجازی بسته‌های تا ۵۰ هزار تومان رایگان ارسال می‌شد، اما در نمایشگاه فعلی تا بسته‌های ۷۰ هزار تومان برای ناشران هم رایگان خواهد بود. بالاتر از این رقم و حجم دو کیلوگرم شامل تخفیفاتی برای ناشران است. ارسال بسته‌های پستی برای خریداران کاملا رایگان است.»
رمضانی با بیان اینکه با توجه به رکوردشکنی عناوین کتاب در سال گذشته امسال شاهد نمایشگاه پراثری خواهیم بود، خاطرنشان کرد: «مجموعه دست‌اندرکاران نمایشگاه باید دو دز واکسن تزریق کرده باشند و مردم نیز در زمان حضور در نمایشگاه حتما باید ماسک داشته باشند و فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنند.»
مطالب پیشنهادی
