جهانبخش به‌دنبال تاریخ‌سازی در جام تازه‌تاسیس

سیامک خاجی، خبرنگار گروه ورزش: فاینورد با علیرضا جهانبخش موفق شد در نخستین دوره رقابت‌های لیگ کنفرانس اروپا به فینال این تورنمنت صعود کرده و افتخاری بزرگ را به نام خود به ثبت برساند. این تیم هلندی که در لیگ کشورش در رتبه سوم قرار گرفته و امید زیادی برای رسیدن به آیندهوون رده‌دومی ندارد احتمالا فصل بعد را نیز در همین تورنمنت بازی خواهد کرد، مگر اینکه در فینال امسال بتواند رم ژوزه مورینیو را شکست داده و با قهرمانی در لیگ کنفرانس، جواز حضور در فصل بعد لیگ اروپا را کسب کند. جهانبخش اگرچه در دیدارهای اخیر تیمش فرصت چندانی برای بازی پیدا نکرده و در بازی برگشت نیمه‌نهایی هم از دقیقه 88 برای تیمش به میدان رفت اما حالا نامش درکنار الدور شومورودوف، مهاجم ازبکستانی رم به‌عنوان نخستین آسیایی‌هایی که برای نخستین‌بار به فینال این مسابقات راه یافته‌اند به ثبت رسیده است و مسلما یکی از آنها نخستین آسیایی قهرمان این جام لقب خواهد گرفت. جهانبخش در نخستین فصل حضورش در فاینورد شروع خوبی در این تورنمنت تازه‌تاسیس اروپایی داشت و در همان دور انتخابی 3 گل هم برای تیمش زد و نقش مهمی در رسیدن فاینورد به دور گروهی ایفا کرد. در مرحله گروهی هم با توجه به هم‌گروهی با مکابی رژیم‌صهیونیستی و معذوریتی که برای رویارویی با این حریف داشت، تنها در دو مسابقه تیمش از ابتدا در ترکیب قرار گرفت که در مصاف با یونیون برلین هم گل زد اما پس از یک مصدومیت دیگر نتوانست در این مسابقات فیکس شود.
در دور حذفی هم جهانبخش در 6 مسابقه تیمش 5 بار به‌عنوان بازیکن تعویضی به میدان رفت که درمجموع تنها 42 دقیقه در زمین حضور داشت و طبعا در این زمان کم ‌شانسی برای تاثیرگذاری روی گل‌های تیمش نداشت. با این حال اگرچه با شرایط کنونی‌اش در این تیم بعید است شانسی برای حضور در ترکیب اصلی فاینورد در فینال روز 3 خرداد داشته باشد اما نامش درکنار سایر آسیایی‌هایی که توانسته‌اند فینال تورنمنت‌های مختلف اروپایی را تجربه کنند، ثبت خواهد شد. در ادامه به بررسی بازیکنان آسیایی که فرصت حضور در دیدارهای نهایی جام‌های مختلف اروپایی را داشته‌اند، می‌پردازیم که البته در مسابقات جام برندگان جام اروپا که در فاصله سال‌های 1961 تا 1999 برگزار می‌شد هیچ بازیکنی از این قاره شانس حضور در فینال را پیدا نکرد.

علی دایی (ایران)
نخستین و تنها ایرانی که پیش از این توانسته حضور در دیدار نهایی یک تورنمنت اروپایی را تجربه کند و البته فعلا فقط اوست که شانس این را داشته که در معتبرترین مسابقات قاره سبز حضور داشته باشد، علی دایی است. فینال تاریخی 1999 لیگ قهرمانان اروپا که با برد دراماتیک منچستریونایتد در وقت‌های اضافه همراه بود نخستین‌باری بود که یک آسیایی در لیست یکی از دو تیم فینالیست قرار داشت. مونیخی‌ها تا آخرین دقیقه از حریف انگلیسی خود پیش بودند اما تدی شرینگهام (1+90) و اوله گنار سولشر (3+90) دو گل زدند تا بازی به شکلی غیرقابل‌تصور به پایان برسد. اوتمار هیتسفیلد، سرمربی آن زمان بایرن ترجیح داد تا پایان مسابقه کارستن یانکر، مهاجم نوک تیمش را در زمین نگه دارد و به همین دلیل فرصت بازی به دایی نرسید. مهاجم سرشناس ایرانی پس از این ناکامی از بایرن جدا شد و سه فصل برای هرتابرلین به میدان رفت.

پارک جی‌سونگ (کره‌جنوبی)
10 سال طول کشید تا دوباره شاهد حضور بازیکنان آسیایی در فینال لیگ قهرمانان باشیم و البته این‌بار پارک جی‌سونگ کره‌ای که در منچستریونایتد دورانی موفق را با سرالکس فرگوسن گذرانده بود، توانست نامش را به‌عنوان نخستین بازیکن این قاره که توانسته از ابتدا در دیدار نهایی این مسابقات بازی کند، ثبت کرد. جی‌سونگ در این دیدار 66 دقیقه در زمین حضور داشت اما نتوانست مانع شکست 2 بر صفر یونایتد برابر بارسلونای قدرتمند شود که در آن زمان با مسی، ژاوی و اینیستا در اوج قرار داشت و مهار مثلث تهاجمی مسی، اتوئو و آنری کاری بسیار دشوار به نظر می‌رسید. این هافبک کره‌ای درنهایت با نایب‌قهرمانی در اروپا ورزشگاه المپیک شهر رم را ترک کرد.
دوسال بعد البته آنها دوباره به فینال رسیدند و از قضا این‌بار هم باید دوباره به مصاف بارسا می‌رفتند. پارک جی‌سونگ این‌بار هم با نظر سرمربی اسکاتلندی تیم در ترکیب اصلی قرار گرفت اما این‌بار هم این ستاره‌های حریف بودند که با ارائه نمایشی مقتدرانه 3 بر یک حریف انگلیسی را شکست داده و بر بام فوتبال اروپا ایستادند. شماره 13 یونایتد در پایان فصل بعد و پس از 7 سال بازی در این تیم تصمیم گرفت فوتبالش را در باشگاهی دیگر دنبال کند و به همین دلیل راهی کوئینز پارک‌رنجرز شد.

تاکاشی اوسامی (ژاپن)
هافبک ژاپنی دیگر بازیکن آسیایی بود که توانست به همراه بایرن‌مونیخ به فینال اروپا راه پیدا کند. او در دیدار نهایی سال 2012 در فهرست 18 نفره تیمش برای رویارویی با چلسی قرار داشت، اما او هم سرنوشتی همانند دایی در انتظارش بود. بازی پس از تساوی در وقت‌های عادی و اضافه، به ضربات پنالتی کشیده شد اما یوپ هاینکس ترجیح داد از او در این مسابقه استفاده نکند و البته باواریایی‌ها این بازی را به رقیب انگلیسی باختند و او هم مثل مهاجم ایرانی بایرن با حسرت قهرمانی اروپا این باشگاه را ترک کرد. اوسامی البته به‌صورت قرضی راهی این باشگاه شده بود و پس از مدتی بازی در هوفن‌هایم، آگسبورگ و فورتونا دوسلدورف به کشورش برگشت و هم‌اکنون در گامبا اوزاکا بازی می‌کند.

سون هیونگ‌مین (کره‌جنوبی)
در تاریخ لیگ قهرمانان اروپا تنها دو بازیکن آسیایی توانسته‌اند در بازی فینال فیکس باشند و جالب اینکه هردو هم کره‌ای هستند. سون، ستاره سال‌های اخیر تاتنهام که یکی از موفق‌ترین لژیونرهای تاریخ آسیا به شمار می‌رود در سال 2019 و به همراه تیم آماده‌ای که مائوریتسیو پوچتینو هدایت آن را برعهده داشت توانست به فینال لیگ قهرمانان راه پیدا کند. او که یکی از تاثیرگذارترین بازیکنان تاتنهام بود در دیدار نهایی که در وندا متروپولیتانو مادرید برگزار می‌شد برابر لیورپول تلاش زیادی کرد تا نخستین قهرمانی تاتنهام در این تورنمنت را رقم بزند اما آنها درنهایت با دو گل به لیورپول باختند تا شاگردان کلوپ فاتح این فینال تمام‌انگلیسی باشند. سون همچنان یکی از عناصر اصلی موفقیت‌های این فصل تاتنهام به شمار می‌رود و این تیم لندنی امیدوار است با ادامه درخشش او و کین بتواند سهمیه لیگ قهرمانان فصل بعد را کسب کند.

چا بوم‌کان (کره‌جنوبی)
نخستین آسیایی که در تورنمنت‌های اروپایی توانسته به فینال راه پیدا کند را باید در لیگ اروپا جست‌وجو کرد. 19 سال قبل از اینکه دایی به فینال لیگ قهرمانان برسد یک بازیکن دیگر از کره‌جنوبی توانسته بود نامش را به‌عنوان نخستین بازیکنی که در یک فینال اروپایی حضور داشته ثبت کند. چا بوم‌کان که یک مهاجم گلزن بود در سال 1980 به همراه آینتراخت فرانکفورت به فینال لیگ اروپا که در آن زمان جام یوفا نام داشت، راه پیدا کرد. آنها در فینال که آن زمان به صورت رفت‌وبرگشت برگزار می‌شد باید برابر دیگر تیم آلمانی یعنی مونشن‌گلادباخ به میدان می‌رفتند که در مسابقه رفت درحالی که این ستاره کره‌ای 90 دقیقه در ترکیب تیمش حضور داشت، بازی را 3 بر 2 واگذار کردند.
در مسابقه برگشت باز هم این مهاجم کره‌ای در ترکیب اصلی تیمش حضور داشت و این‌بار یاران او توانستند با یک گل به برتری رسیده و پس از تساوی 3-3 درمجموع دو مسابقه، جام قهرمانی را بالای سر بردند تا نام او نه‌تنها به‌عنوان نخستین آسیایی فینالیست بلکه به‌عنوان اولین بازیکن این قاره که یک جام اروپایی را به کارنامه افتخاراتش اضافه کرده، ثبت شود. این البته آخرین بازی نبود که این بازیکن حضور در فینال جام یوفا را تجربه کرد. بوم‌کان در سال 1983 و پس از 4 سال بازی برای آینتراخت راهی بایرلورکوزن، دیگر تیم آلمانی شد و 5 سال نیز برای این تیم بازی کرد.
در سال 1988 او به همراه لورکوزن هم شانس بازی در فینال را پیدا کرد و باید در دو مسابقه رفت و برگشت برابر اسپانیول به میدان می‌رفتند. این مهاجم کره‌ای در بازی رفت بدشانس بود؛ چراکه در دقیقه 18 مصدوم شد و از بازی بیرون رفت تا تیمش شکست 3 بر صفر را تجربه کند اما دو هفته بعد در آلمان او توانست دوباره در ترکیب اصلی قرار گیرد و این‌بار این لورکوزن بود که با نتیجه‌ای مشابه به برتری رسید تا کار به ضربات پنالتی کشیده شود. گل سوم لورکوزن در این مسابقه را بوم‌کان به ثمر رساند تا درنهایت تیمش با برتری در ضربات پنالتی، قهرمان اروپا شود. به این ترتیب او تنها بازیکن آسیایی تاریخ است که دو قهرمانی اروپا را در کارنامه دارد و همچنین به‌جز او تاکنون هیچ بازیکنی از این قاره نتوانسته در فینال این تورنمنت‌ها گلزنی کند.

شینجی اونو (ژاپن)
14 سال طول کشید تا دوباره یک بازیکن آسیایی بتواند به فینال این مسابقات برسد و این بار شینجی اونو، هافبک ژاپنی بود که به همراه فاینورد توانست به دیدار نهایی این مسابقات راه پیدا کند. اونو در دیدار نهایی 85 دقیقه برابر دورتموند بازی کرد و تیمش درنهایت با برتری 3 بر 2 در این مسابقه فاتح جام شد. به این ترتیب او هم نامش به‌عنوان برنده یک جام اروپایی بین لژیونرهای آسیایی ثبت شد.

کیم دونگ جین (کره‌جنوبی)
این مدافع کره‌ای هم در سال 2008 به همراه زنیت سن‌پترزبورگ و درحالی که دیک ادووکات، مربی نامدار هلندی هدایت تیم را برعهده داشت به فینال لیگ اروپا راه یافت اما تنها از دقیقه 3+90 فرصت حضور در این بازی را پیدا کرد تا در همین دقایق کم هم سهمی در قهرمانی تیمش در این مسابقات داشته باشد. زنیت در این دیدار با دو گل گلاسگو رنجرز اسکاتلند را مغلوب کرد.

هیروکی ساکای (ژاپن)
آخرین آسیایی حاضر در فینال لیگ اروپا هم هیروکی ساکای است که در سال 2018 به همراه مارسی به دیدار نهایی رسید اما برابر اتلتیکومادرید فرصت بازی به این مدافع ژاپنی نرسید و تیمش این بازی را 3 بر صفر باخت.

بازیکنان استرالیایی
استرالیا مدت‌ها به‌عنوان بخش مهمی از قاره اقیانوسیه شناخته می‌شد اما حالا مدتی است به جمع تیم‌های آسیایی اضافه شده است. با این حال تعدادی از بازیکنان این کشور در سال‌های دور و اکثرا زمانی‌که این کشور همچنان جزء اقیانوسیه محسوب می‌شد در فینال‌های اروپایی حاضر شدند. در لیگ قهرمانان نخستین‌بار در سال 2005 بود که هری کیول، ستاره فوتبال این کشور به همراه لیورپول در فینال تاریخی استانبول فرصت بازی پیدا کرد اما تنها پس از 23 دقیقه به‌دلیل مصدومیت تعویض شد اما درنهایت قهرمانی در این مسابقات را جشن گرفت. دو سال بعد او باز هم به همراه این تیم به فینال رسید اما این‌بار میلان بود که برنده این مصاف شد و کیول از دقیقه 59 راهی زمین شد. البته روی نیمکت روسونری هم زلکو کالاچ، گلر هموطن او نیز حضور داشت. در سال 2013 نیز میچل لانگبرگ، گلر ذخیره دورتموند در فینال لیگ قهرمانان بود که درنهایت بازی را 2 بر یک به بایرن‌مونیخ باختند.
در لیگ اروپا نیز نخستین‌بار ند زلیچ، مدافع استرالیایی در سال 1993 به همراه دورتموند به فینال رسید که درنهایت بازی را 3 بر صفر به یوونتوس باختند. تنها دستاورد او در این مسابقه کارت زردی بود که در دقیقه 60 گرفت و نتوانست مانع شکست سنگین تیمش در این فینال مهم شود. در سال 2006 مارک شواتزر، مارک ویدوکا و برد جونز، سه استرالیایی میدلزبورو بودند که در فینال شکست برابر سویا اسپانیا را تجربه کردند. شوارتزر و ویدوکا در ترکیب اصلی قرار داشتند که مهاجم ملی‌پوش و نامدار استرالیایی در دقیقه 85 از بازی بیرون رفت اما جونز، گلر ذخیره تیم انگلیسی فرصتی برای بازی پیدا نکرد. این دیدار نهایت با برتری قاطع و 4 بر صفر حریف به پایان رسید.
شوارتزر 4 سال بعد و این‌بار با فولام به فینال رسید اما این‌بار هم تیمش باخت و این گلر استرالیایی از فتح جام بازماند. او که در زمان این مسابقه 38 ساله بود نمایش خوبی برابر اتلتیکومادرید داشت و توانست با واکنش‌های خوبش بازی را به وقت اضافه بکشاند اما درنهایت این تیم اسپانیایی بود که یک گل دیگر زد و بازی را 2 بر یک برد.