نمایندگان استفاده از ابزارهای نظارتی مثل استیضاح را تابو نمی‌دانند

با هدف بررسی آخرین شنیده‌ها از بهارستان درباره احتمال مطرح‌شدن استیضاح چند تن از وزرای دولت سیزدهم در صحن، گفت‌وگویی با مجتبی یوسفی، عضو هیات‌رئیسه مجلس داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

با توجه به اینکه کمتر از یک‌سال از آغاز به کار وزرای دولت سیزدهم می‌گذرد، آیا اینکه شنیده می‌شود مطرح شدن بحث استیضاح چند تن از وزیران در مجلس به یک تابو برای هیات‌رئیسه تبدیل شده است را درست می‌دانید؟
اینکه گفته شود مطرح‌شدن بحث استیضاح وزرای دولت بین نمایندگان به یک تابو تبدیل شده، درست نیست. همان‌طور که می‌دانید سوالات نمایندگان از وزرای دولت از ابتدای شکل‌گیری کابینه به هیات‌رئیسه ارسال شده و سوالاتی نیز در کمیسیون‌های تخصصی مطرح می‌شود. طبق روال، وزرا به کمیسیون‌های تخصصی آمده و پاسخ سوالات نظارتی نمایندگان را می‌دهند. ما در مجلس به ابتکار ریاست محترم، هر سه‌شنبه جلساتی در این ‌خصوص داریم. این ابتکار تحت‌عنوان سه‌شنبه‌های نظارتی مطرح شده است که یا به بررسی گزارش‌های نظارتی کمیسیون‌های تخصصی می‌گذرد یا به استماع ارائه‌های کمیسیون‌های نظارتی مثل اصل نود درباره روند برخی اقدامات صورت‌گرفته در کشور. به این شکل که اگر کاستی یا نقصی ببینند گزارش‌هایی را آماده کرده و برای سایر نمایندگان ارائه می‌کنند. در ادامه، چنانچه کوتاهی یا قصوری دیده شود، با دعوت از وزرا آن موارد را درجهت اجرای قوانین با آنان مطرح می‌کنند. برای مثال، ما در سال گذشته جلساتی پیرامون بودجه کشور داشتیم که هم وزیر اقتصاد و هم وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به‌منظور شنیدن نکات نمایندگان در جلسات کمیسیون‌های مجلس حضور پیدا کردند. وزیر جهاد کشاورزی نیز به‌منظور گفت‌وگو درباره کالاهای اساسی درجمع نمایندگان حضور پیدا کردند. به‌طور کلی نمایندگان در سه‌شنبه‌های نظارتی در کمیسیون‌های تخصصی دغدغه‌هایشان را مطرح کرده و کاستی‌های احتمالی مشاهده‌شده را مطرح می‌کنند. یک نمونه دیگر که در انتهای سال گذشته شاهد آن بودیم جلساتی تخصصی درباره بحث مسکن است. بنابراین می‌توان گفت سوالات طبق این روال با وزرای دولت مطرح و مطالبات پیگیری می‌شود. این مساله هم که دولت تازه کارش را شروع کرده و باید یک مقدار زمان برای برخی وزرا درنظر گرفت و بعد از آن اقدام کرد، طبیعت کار است.

برخی نمایندگان جسته‌گریخته در مصاحبه با رسانه‌ها گفته‌اند امضاهای لازم جهت کلیدخوردن فرآیند استیضاح دو تن از وزیران جمع‌آوری و به هیات‌رئیسه ارسال شده است اما در اعلام وصول آن تاخیر به‌ وجود آمده است، آیا این را تایید می‌کنید که تاخیر در اعلام وصول، با هدف درنظر گرفتن مهلت بیشتر برای وزرای دولت از سوی هیات‌رئیسه صورت گرفته است؟
همان‌طور که پیش‌تر هم عرض کردم، سوالات طبق روال از سوی نمایندگان مطرح و جمع‌آوری می‌شود، همچنان استیضاح هم حق نماینده است، خب باید این نکته را درنظر داشت که برای اعلام‌وصول، لازم است فرآیندی طی شود و این مساله، روند خاص خود را دارد. مثلا الان شاهد هستیم که تعداد سوالات در برخی کمیسیون‌ها زیاد شده است و دلیلش هم آن است که ما تقریبا بیش از دوماه و اگر بخواهیم مسائل کمیسیون تلفیق را هم حساب کنیم، قریب سه ماه، درگیر بررسی لایحه بودجه 1401 بودیم. به ‌تبع آن، در رسیدگی به سوالات نمایندگان به‌قدری تاخیر ایجاد می‌شود یا موضوعاتی از این جهت که موجب می‌شود موارد با تاخیر پیگیری شود. اما باید توجه داشت هم سوال و هم استیضاح، حق نماینده است، بنابراین، اگر هم نمایندگان از این حق خود استفاده می‌کنند، باید طی فرآیند خاص خود در دستورکار مجلس قرار بگیرد. درنتیجه، اینکه گفته شود اعلام وصولی صورت نمی‌گیرد تا چند ماهی بیشتر از عمر دولت بگذرد مطلب درستی نیست؛ نظارت حق نمایندگان است.

بسیاری از کارشناسان معتقدند مجلس در مواجهه با وزرای دولت، نه‌چندان درست است که بدون دادن مهلت کافی، به استیضاح و برکناری وزیر فکر کند و نه این درست است که به‌دلیل همسو بودن در برخی زمینه‌ها، قید استفاده از ابزارهای نظارتی‌اش را بزند و هرگونه سوال یا استیضاح را برای خود تابو بداند؛ نظر شما دراین‌باره چیست؟
نحوه مواجهه مجلس با چنین مساله‌ای به‌طور کلی به این شرح است: ما نه با اقدام شتاب‌زده در این‌باره موافق هستیم و نه اینکه حق نماینده در مباحث نظارتی نادیده گرفته شود را درست می‌دانیم. ما معتقدیم پیگیری مطالبات مردم توسط نمایندگان خود بخشی از راه‌حل است و چنانچه نماینده یا نمایندگانی در مواجهه با وزرای دولت سوالی مطرح کرده یا از ابزارهای نظارتی مثل تحقیق، تفحص و درخواست استیضاح استفاده می‌کنند، با این هدف است که بتوانند مطالبات مردم را به‌طور جدی‌تر دنبال کنند، عمدتا از این جهت این‌گونه اقدام می‌شود که از طریق آن ابزارهای نظارتی، خواسته‌های مردم را محقق کنند. بنابراین باید یک تعادل طرفینی درچنین مواردی وجود داشته باشد. یعنی هم وزرای محترم درخصوص بحث دغدغه‌های نمایندگان توجه کافی را داشته باشند و هم این تعادل از سوی نمایندگان رعایت شود. همان‌طور که می‌دانیم نمایندگان مجلس، نماینده مردم هستند، هر هفته در حوزه انتخابیه خود حاضر می‌شوند و درطول سال نیز به‌طور مرتب در آنجا حضور پیدا کرده و درکنار مردم مسائل مربوط به مصوبات، چه در حوزه تقنینی و چه در حوزه اجرا را از نزدیک لمس کرده و می‌بینند. همچنین کوتاهی‌ها، کم‌کاری‌های احتمالی یا اشکالاتی که به‌هر دلیل در آن مناطق وجود دارد را از نزدیک و بدون ‌واسطه می‌بینند و درجهت حل آنان، مطالبه خود از مسئولان را مطرح می‌کنند که بخشی از این مطالبات، با استفاده از ابزارهای نظارتی است و باید مجددا بر این نکته تاکید داشت که تابویی در استفاده از آن ابزارها از سوی نمایندگان وجود ندارد. البته نکته دیگر دراین ‌خصوص آن است که از طرفی باید توجه داشت، هر دولتی بخواهد درجهت حل این مطالبات اقدام کند باید زمان کافی را نیز داشته باشد. درنهایت، با در نظرگرفتن تمام شرایط، مجلس می‌تواند از ابزاهای نظارتی خود در مواجهه با دولت استفاده کند و هیچ مشکلی هم در این‌ باره ‌وجود ندارد.

در این رابطه بیشتر بخوانید:

اما و اگرهای ترمیم کابینه (لینک)