استاد دانشگاه صنعتی‌شریف در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
فاطمه طاری‌بخش، خبرنگار: رضا روستاآزاد، عضو هیات‌علمی دانشکده شیمی دانشگاه صنعتی‌شریف در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره وضعیت ایران در رشته بیوتکنولوژی گفت: «برنامه قطار پیشرفت در دنیا درحال حرکت است و کشورهای جهان‌سومی باید خود را به آن برسانند و طبیعتا ما نیز باید خودمان را با اتفاقی که در دنیا می‌افتد، وفق دهیم. باید بدانیم در چه حوزه‌ای و چگونه وارد شویم. طبیعتا باید به حوزه‌هایی که ارزش‌افزوده بالاتری دارند و دانش‌بنیان هستند و با قوت‌های ذاتی ما همخوانی دارد ورود کنیم و بیوتکنولوژی یکی از حوزه‌هایی است که واجد این شرایط است و ما در سلول‌های گیاهی و حیوانی، نیروهای متخصص توانایی بالایی داریم. این موارد باعث می‌شود ما بتوانیم به‌خوبی وارد قطار پیشرفت شویم. بیوتکنولوژی اعم از گیاهی، حیوانی، انسانی و صنعتی حوزه خوبی است که به‌خوبی می‌توانیم در آن فعالیت داشته باشیم.»
او اظهار داشت: «دانشگاه‌های مختلف کشور نیز در این حوزه برنامه‌هایی گذاشته‌اند اما بدون ایجاد زیرساخت‌ها توسط معاونت علمی کشور این فعالیت‌ها به نتیجه نخواهد رسید و تنها باعث هدررفت انرژی می‌شود. یکی از این زیرساخت‌ها مهندسی ژنتیک و به‌نژادی سویه‌های سلولی گیاهی و میکروبی است. متاسفانه درطول زمان افراد مختلف به بهانه توسعه زیرساخت وارد این حوزه شدند اما کاری انجام ندادند. به همین دلیل در این حوزه دیگر از لحاظ مالی هزینه‌ای نمی‌شود، بنابراین خیلی از فعالیت‌هایی که درمورد بیوتکنولوژی انجام می‌شود محکوم به شکست است؛ به این دلیل که درنهایت فعالیت‌های مهندسی و پزشکی آن صورت می‌گیرد اما گونه‌‌های سلولی مناسبی را که از طریق مهندسی ژنتیک باید ایجاد شود، نداریم.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه صنعتی‌شریف درباره ظرفیت صادرات در این حوزه در ایران گفت: «وقتی وضعیت داخلی در این حوزه خوب نباشد وضعیت صادرات نیز خوب نیست اما حوزه صادرات مقداری گول‌زننده است، مثلا بعضی از دوستان ادعا می‌کنند به خارج از کشور دارو صادر می‌کنند اما با بررسی‌ها متوجه می‌شویم تکنولوژی چنین داروهایی از خارج از کشور آمده است. پول‌های دولتی برای تجهیزات و دانش فنی خرج شده است و اگر تجهیزات و دانش فنی را از خارج وارد کنید قطعا می‌توانید در اینجا دارو تولید کرده و به خارج نیز صادر کنید. برخی صادرات اصلا معنی ندارد. برای مثال این روزها آرد و گندم را تنی 500 دلار می‌گیرند و تنی 100دلار به کارخانه ماکارونی می‌فرستند. کارخانه نیز 250 دلار محصول تولید می‌کند و مشخص است که خارج این محصول را می‌پسندند و می‌خرند. بنابراین هر تن ماکارونی که می‌خرد 250 دلار سود می‌کند. بنابراین هر صادراتی خوب نیست.»
او درمورد وضعیت دانشگاه‌ها در این رشته گفت: «بیوتکنولوژی در دانشگاه‌های متفاوتی مانند شریف، امیرکبیر، تربیت‌مدرس و علم و صنعت تدریس می‌شود. رشته آن وجود دارد و نیروهای خوبی را در این حوزه پرورش دادیم. اما این فعالیت‌ها مجموعه کامل بیوتکنولوژی را در بر نمی‌گیرد و صرفا حوزه‌های مهندسی را در بر می‌گیرد. این رشته بدون متخصصان ژنتیکی و اصلاح‌نژاد سلولی به نتیجه دانش فنی نمی‌رسد و صرفا تبدیل به مقاله می‌شود.» عضو هیات‌علمی دانشگاه صنعتی شریف به چالش‌هایی که در این حوزه وجود دارد، اشاره و خاطرنشان کرد: «نبود زیرساخت‌های لازم توسعه سویه از طریق مهندسی ژنتیک یکی از چالش‌های ما در این زمینه است. همچنین از روش‌های مختلف مهندسی ژنتیک در کشور حمایت نمی‌شود، بنابراین هر فعالیتی که انجام دهیم به مشکل برمی‌خوریم و نمی‌توانیم علم آن را به دست آوریم، مگر اینکه علم آن را وارد کنیم.»
مطالب پیشنهادی
