فرهیختگان روز گذشته، رافائل گروسی، مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای سومین‌بار طی ماه‌های گذشته به تهران سفر کرد، هدف از سفر سوم گروسی به تهران کاهش اختلاف‌نظرها میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر فعالیت‌های هسته‌ای ایران و برخی موضوعات پادمانی است. از همین منظر با توجه به اینکه یکی از گره‌های اصلی مذاکرات وین نیز طی روزهای اخیر بسته‌شدن پرونده‌های ایران ذیل PMD بوده است، سفر روز گذشته گروسی نسبت به دو حضور پیشین وی در تهران نیز از اهمیت بیشتری برخوردار است که در ادامه به تحلیل چرایی این اهمیت خواهیم پرداخت.

1 -پرونده‌های ایران ذیل PMD یک‌بار بعد از انعقاد توافق برجام در سال 2015 با گزارش آژانس به‌طور کامل بسته شده بودند، اما بعد از خروج آمریکا از برجام این پرونده‌ها مجددا به بهانه فعالیت‌های مخفی هسته‌ای ایران با تحریک رژیم‌صهیونیستی باز شدند تا ابزاری باشند در دست طرف‌های غربی برای ایجاد فشار مضاعف سیاسی به ایران. در ایجاد این فشار سیاسی علیه ایران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در مواردی با طرف‌های غربی کاملا همراه بود. نمونه کامل این همراهی‌ها را می‌توانیم در گزارش پادمانی چند ماه اخیر آژانس مشاهده کنیم. در این گزارش علاوه‌بر اینکه شاهد بزرگ‌نمایی مشکلات، منفی‌نگاری و ورود بیش از اندازه و غیرحرفه‌ای به جزئیات فعالیت هسته‌ای ایران بودیم، آژانس در بخشی از گزارش نیز ایران را متهم به عدم‌همکاری در زمینه در اختیار قرار دادن اطلاعات لازم برای نظارت کافی بر دو مکان هسته‌‌ای تورقوزآباد و ورامین کرده بود.

اما با همه این تفاسیر رویکرد شفاف و بی‌نقص ایران در تعاملش با آژانس و همچنین مقاومت تیم مذاکره‌کننده کشورمان در‌برابر زیاده‌خواهی‌های طرف‌های غربی باعث شد رویکرد جانبدارانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تقابل با ایران نیز تعدیل شود.

بر همین مبنا سفر روز گذشته گروسی به تهران نیز می‌تواند دارای دستاوردهای مثبتی نسبت به قبل باشد.

2 - بازماندن پرونده‌های پادمانی در آینده نیز برای ایران چالش‌آفرین خواهند بود. همان‌طور که پیش از این نیز در گزارش «فرهیختگان» به آن اشاره کردیم ممکن است طرف‌های غربی که سابقه بدعهدی آنها در جریان توافق هسته‌ای 2015 باعث شد سود ایران از برجام تقریبا هیچ باشد، در ادامه نیز با دستاویز قرار دادن پرونده‌های پادمانی ایران انتفاع کشورمان از احیای برجام را به حداقل برسانند.

 بر همین مبنا دیپلمات‌های کشورمان از ابتدای مذاکرات وین تاکنون به بسته شدن پرونده‌های پادمانی ایران به‌عنوان یکی از خطوط قرمز تخطی‌ناپذیر کشورمان تاکید داشته‌اند. علاوه‌بر تیم مذاکره‌کننده، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی نیز روز گذشته در دیدار با گروسی بار دیگر بر موضوع بسته‌شدن کامل پرونده‌های پادمانی ایران تاکید کرد، وی در این رابطه اظهار داشت: «‌در این مقطع از مذاکرات در وین و مراحل پایانی، یکی از خطوط قرمز ایران این است که موارد ادعایی برای همیشه بسته شود و مزاحمتی ایجاد نشود.»

در دیدار روز گذشته گروسی با اسلامی، مقرر شد برای بسته شدن پرونده‌های پادمانی، سازمان انرژی اتمی ایران تا اواخر خرداد‌ماه سال 1401 مدارکی که لازم است را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تبادل کند. بعد از این تاریخ، اگر در نشست شورای حکام با خواست اعضای این شورا ازجمله کشورهای 1+5 پرونده‌ها‌ی پادمانی بسته شد، ایران نیز در یک فضای تعاملی به تعهدات خود ادامه خواهد داد، اما اگر به‌واسطه دخالت طرف‌های دیگر از جمله رژیم‌صهیونیستی، این پرونده به نتیجه نرسد و آژانس نیز مانند برخی از رفتارهای مخرب پیشین خود رویکردی جانبدارانه و کاملا سیاسی در پیش بگیرد، بنابر اظهارات روز گذشته اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز اختیار دارد از ابزارهای مشروع خود استفاده کند. اگر‌چه اسلامی بیش از این درمورد ابزارهای مشروع ایران صحبت نکرد، اما به‌نظر می‌رسد ایران احتمالا قصد دارد در‌صورت دستیابی به توافق احتمالی به‌لحاظ زمانی اجرایی شدن کامل این توافق را به بعد از خرداد سال آینده یعنی زمانی که خیالش از بسته شدن پرونده‌های پادمانی راحت شده است، موکول کند تا اگر در این میان طرف‌های غربی و آژانس ذره‌ای از تعهدات خود تخطی کردند، ایران نیز مانند شرایط کنونی به فعالیت‌های هسته‌ای خود بدون محدودیت برجامی ادامه دهد.

در همین رابطه مطالب زیر را بخوانید:

طرف غربی و آمریکایی باید برای بستن پرونده PMD قطعنامه صادر کنند (لینک)

طبق تجربه‌ برجام، حضور گروسی در تهران یعنی توافق نزدیک است (لینک)