ندا اظهری، مترجم: افزایش فناوری‌های دیجیتال مانند اینترنت اشیا، هوش‌مصنوعی، پرینت سه‌بعدی و فناوری بلاگچین به‌طور قابل‌توجهی روی هزینه‌های تجاری و تجارت بین‌الملل تاثیر دارد. درحالی‌که تاثیر واقعی این نوآوری‌ها و بسیاری موارد دیگر هنوز تجربه نشده، این فناوری‌ها این پتانسیل را دارند که شیوه تجارت، فرد معامله‌گر و چیزی را که قرار است معامله شود، تغییر دهند. به‌عنوان مثال، همه‌گیری کرونا باعث شد نوع خرید، برقراری ارتباط و دسترسی به اطلاعات مردم به کلی تغییر کند. در آفریقا که یکی از مراکز شیوع سویه‌های جدید کرونا به شمار می‌رود، در این دوران، رشد قابل‌توجهی در بازدید از سایت‌ها ازجمله سایت‌های سرگرمی و اپلیکیشن‌های موبایلی چون فیس‌بوک، اینستاگرام و زوم اتفاق افتاد. این رویه‌ها در دوران همه‌گیری کرونا باعث شد زیرساخت‌های دیجیتال، آموزش دیجیتال و به‌ویژه اقتصاد آفریقا بیش از همیشه از اهمیت برخوردار شوند. علاوه‌بر این، تلاش برای سیاست‌هایی که مسائل مربوط به حفاظت از داده‌ها، حفاظت از مصرف‌کننده و دسترسی به اطلاعات در طیف گسترده‌ای را موردتوجه قرار می‌دهند، در ایجاد اعتماد مصرف‌کننده در داخل قاره حیاتی خواهد بود و برای پوشش بیشتر فعالیت می‌کند. برای کشورهای آفریقایی این قضیه از اهمیت بالایی برخوردار است که خود را در موقعیتی قرار دهند تا از تجارت دیجیتال و پیشرفت‌های فناوری حتی پس از همه‌گیری کووید-19 بهره ببرند.

هوش مصنوعی، فناوری بلاگچین و تجارت الکترونیک و نوآوری‌های دیگر همگی جزء نوآوری‌هایی هستند که پتانسیل بهبود زندگی و استفاده بهینه از زمان را دارند و کشورهای آفریقایی که در مسیر پیشرفت فناوری و نوآوری گام برداشته‌اند، قادر خواهند بود به این شیوه مشکلات خود را برطرف کرده و نیازهای خود را رفع کنند تا بتوانند درنهایت جایگاه ویژه‌ای در بازارهای جهانی از آن خود کنند. با گسترش پوشش پهنای باند تلفن‌همراه که میلیون‌ها نفر را از فقر نجات می‌دهد، نوآوری‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات و سایر پیشرفت‌های فناوری، چنانچه در این قاره تقویت شوند، به دلیل رشد اقتصادی، افراد بیشتری را از فقر نجات خواهند داد. بنابراین، برای تحقق این هدف، باید از سوی بخش دولتی و خصوصی سرمایه‌گذاری صورت گیرد.

 سرمایه‌گذاری 150 میلیارد یورویی برای توسعه نوآوری آفریقا

به گزارش universityworldnews، از آنجایی‌که چند وقتی است آفریقا به دنبال ایجاد تغییر در رویکردهاست، در پی راهکارهایی می‌گردد تا به کمک آنها بتواند در زمینه‌های فناورانه و نوآوری به پیشرفت قابل‌توجهی دست پیدا کند. در ششمین اجلاس اتحادیه اروپا و اتحادیه آفریقا که به‌تازگی در بروکسل برگزار شد، همکاری‌های گسترده‌ای در زمینه پژوهش و نوآوری مورد توافق قرار گرفت. برنامه جدید نوآورانه‌ای مطرح شده است که در قالب آن، دانشگاه‌ها به‌عنوان دروازه‌هایی بین قاره‌ها تلقی می‌شوند که علم را در مرکز توسعه قرار می‌دهند و الگویی تغییر شکل‌یافته را برای همکاری بر پایه شراکت‌های مساوی ایجاد می‌کنند. ماحصل این اجلاس، تعیین یک بسته سرمایه‌گذاری دست‌کم 150میلیارد یورویی بود که قرار است اقدامات مشارکتی مختلفی را در چهار حوزه با حفظ اولویت به سرانجام برساند. این چهار حوزه عبارتند از بهداشت عمومی، انرژی پاک، نوآوری و فناوری و ظرفیت‌های علمی که هرکدام مستلزم صرف هزینه‌هایی هستند تا بتوانند حرف‌هایی برای گفتن داشته باشند.

فراخوانی برای شبکه‌هایی از دانشگاه‌ها در آفریقا و اروپا شامل اتحاد دانشگاه‌های پژوهشی آفریقا و انجمن صنفی دانشگاه‌های اروپایی پژوهش‌محور صادر شده مبنی‌بر اینکه اتحادیه‌های منطقه‌ای ظرفیت‌های پژوهش و نوآوری و به‌ویژه توسعه مراکز برتر پژوهشی را در آفریقا در اولویت خود قرار دهند. جان پالمووسکی، دبیرکل انجمن صنفی دانشگاه‌های اروپایی اعلام کرده است شناسایی دانشگاه‌ها به‌عنوان دروازه بین دو قاره آفریقا و اروپا، مسئولیت به‌کارگیری از این سرمایه‌گذاری عظیم را بر دوش دانشگاه‌هایی قرار می‌دهد که تشریک‌مساعی را دنبال کرده و این همکاری آنها به‌نفع جامعه تمام می‌شود. به‌عبارتی این امر به دولت آفریقا در بازسازی تصویر همکاری میان دانشمندان، دانشجویان و موسسات آموزشی کمک می‌کند. به این واسطه، دانشگاه‌ها فرصت بزرگی پیدا کرده‌اند تا از این طریق، چالش‌های علمی، اجتماعی و اقتصادی را از جنبه همکاری‌های واقعی موردتوجه قرار داده و دنبال کنند. در استفاده از سرمایه‌گذاری‌هایی که قرار است در حوزه توسعه نوآوری در آفریقا هزینه شود، تاکید بر آن است که این هزینه‌ها به‌طور عاقلانه‌ای انجام شود.

رهبران اتحادیه اروپا و اتحادیه آفریقا برای رسیدن به این دیدمشترک به‌منظور دستیابی به مشارکتی تازه برای ساخت آینده‌ای مشترک به‌عنوان همسایه و شریک دست به کار شده‌اند و این می‌تواند سنگ‌بنای همکاری‌های استراتژیک بیشتری در آینده باشد تا هردو با همکاری هم بتوانند به رشد و بالندگی دست یابند. همانطور که گفته شد، بسته‌های سرمایه‌گذاری در حوزه‌های بهداشت و آموزش جزء مهم‌ترین حوزه‌ها به شمار می‌روند. در حوزه آموزش، همکاری دانشگاه‌های اروپایی و آفریقایی حمایت لازم را برای ایجاد همکاری‌های علمی بین محققان فراهم می‌کند تا علاوه‌بر به اشتراک‌گذاری فناوری و متخصصان فعال در این حوزه شامل برنامه‌های مشترک نوآورانه اتحادیه اروپا و آفریقا، بتوانند با کمک یکدیگر به توسعه و بسط دانش بپردازند. قرار است در برنامه‌هایی که به‌دنبال این اجلاس مدنظر قرار می‌گیرد، دو قاره به‌واسطه برنامه «راسموس» در راستای تقویت تبادل شهروندان، داوطلبان و دانشجویان جوان قدم بردارند و مشارکت بین دانشگاه‌ها به‌منظور توسعه درک متقابل و تقویت برتری‌ها گسترش یابد. فرصت‌هایی برای آموزش حرفه‌ای شغلی و پرورش این حرفه‌ها ارائه شده که به یادگیری شکاف‌های ایجادشده بر اثر همه‌گیری کمک می‌کند.

 حوزه‌های علمی و روابط اتحادیه‌های اروپا و آفریقا

جلسه وزرای امور خارجه اروپا و آفریقا در سال گذشته بیانگر لزوم آمادگی آفریقا درمقابل همه‌گیری و اثرات اقتصادی آن در میان دیگر حوزه‌ها و نیاز به افزایش آموزش و مهارت‌های پژوهشی و نوآورانه در آفریقاست. اهمیت رشد و توسعه حوزه‌های علمی و نوآوری در برابر همکاری اتحادیه‌های اروپا و آفریقا پیش‌تر هم در عمل خود را نشان داده بود. طرح Africa Initiative «افق اروپا» بودجه‌ای دوساله بالغ بر 350 میلیون یورو را برای پژوهش‌ها و نوآوری‌های مشترک با آفریقا و همکاری با قاره سیاه در اولویت طرح «اراسموس» و جابه‌جایی‌های آکادمیک قرار داده است. این طرح نوآورانه، حرکت رو به رشدی را پیش‌روی علم قرار می‌دهد. در همین زمان، وجود سند تحول واقعی رویکردهای قابل‌ملاحظه است. رویکرد این برنامه درازمدت بوده و بر اجرای برابری تاکید می‌کند، مانند نیاز به برگرداندن اوضاع فرارمغزهای دانشمندان آفریقایی و تمرکز روی بهبود زیرساخت‌های پژوهشی. این روش، شامل رویکرد جامعی برای دستیابی به زیرساخت‌ها در هر دو قاره و تسهیل تحرکات در هر دو مسیر است.

 زوایای برنامه نوآورانه مشترک

طرح نوآورانه دو اتحادیه اروپا و آفریقا که موردتایید مقامات ارشد هر دو اتحادیه قرار گرفته، تقویت همکاری‌های پژوهشی بین‌قاره‌ها را به‌عنوان یک اولویت کلیدی توصیف می‌کند؛ چراکه نوآوری و پژوهش به افزایش رشد اقتصادی پایدار و فراگیر و ایجاد شغل کمک می‌کند و درنتیجه فقر و نابرابری را کاهش می‌دهد. در این میان، وزرای دو قاره به قابلیت رشد بی‌نظیر اکوسیستم‌های نوآورانه در آفریقا و اروپا اشاره کرده‌اند که به سرعت درحال گسترش و توسعه‌ هستند. استراتژی‌ها را باید به سمت‌وسوی ایجاد یا تقویت اکوسیستم‌های نوآورانه سوق داد تا کاربردی‌تر و هدفمندتر عمل کنند. الگوی جدید همکاری‌های نوآورانه و پژوهشی مستلزم ایجاد تاثیرات ملموس در زمینه تحقیقاتی است که در آن سرمایه‌گذاری‌های مشترک انجام شده است. این همکاری، شامل موسسات اتحادیه اروپا و آفریقا و نیز کشورها و طیفی از ذی‌نفعان مانند بخش خصوصی و موسسات آموزش عالی و پژوهشی می‌شود. به‌طورکلی، خروجی این طرح‌ها به‌منظور برقراری وضعیت بهتر اقتصادی در هردو قاره اجرایی می‌شوند.

این برنامه، اقداماتی ویژه و کوتاه‌مدت (طی سه سال)، میان‌مدت (سه تا 6 سال) و بلندمدت (6 تا 10 سال) را برای چهار حوزه اولویت‌دار همکاری پیشنهاد می‌کند که حوزه‌های سلامت عمومی، انرژی پاک، نوآوری و فناوری و ظرفیت‌های علمی را در بر می‌گیرد. در کوتاه‌مدت، در حوزه آموزش، قرار است حمایت‌هایی از همکاری‌های نوآورنه و پژوهشی بین سازمان‌های پژوهشی اتحادیه‌های اروپا و آفریقا صورت گیرد. علاوه‌بر این قرار است حمایت‌هایی هم از مراکز فناوری یا نوآوری، شبکه‌ها، شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد انجام شود تا به این واسطه بتوانند سرمایه‌های انسانی را گسترش داده و مهارت‌های لازم را برای انتقال فناوری موثر و کارآفرینی ایجاد کنند. همچنین اقدامات کوتاه‌مدت دیگری هم حول محور تقویت همکاری‌ها بین موسسات آموزش عالی اتحادیه‌های اروپا و آفریقا و مراکز و سازمان‌های پژوهشی و نیز بهبود شفافیت و شناسایی صلاحیت‌های آموزش عالی و ارتباط بین دروس دانشگاهی و تقویت توسعه آموزش دیجیتال با عملکرد بالا و مهارت‌های سیستم‌های ارتقای مهارت‌ها مطرح شده است. اقداماتی که قرار است در کوتاه‌مدت در دستورکار قرار گیرند، تقویت پیوند بین دولت و کسب‌وکارها، برنامه‌های مشترک نوآوری‌ها و پژوهش‌ها در حوزه سلامت و نیز همکاری علوم و نوآوری‌های فضایی با هدف درک و مقابله با تغییرات آب‌وهوایی است.

یکی از اولویت‌های میان‌مدت در این طرح، افزایش تعداد محققان و مبتکران خواهد بود که بتوانند آزادانه در میان دو حوزه جابه‌جا شوند و درعین‌حال، خطرات ناشی از فرار استعدادها را با ترویج مدارک تحصیلی تکمیلی مشترک بین دانشگاه‌های اتحادیه آفریقا و اروپا محدود کرده و از جابه‌جایی فراگیر دانشجویان، محققان و کارکنان حمایت کنند. در حوزه نوآوری و فناوری، اقدامات درازمدتی در دست انجام است که شامل حمایت جامع و دسترسی مقرون به‌صرفه در زیرساخت‌های پژوهش و نوآوری در کلاس جهانی در اروپا و آفریقا و اطمینان از این نکته است که زیرساخت‌های دیجیتال از انتشار دانش حمایت می‌کنند. موسسات پیشرفته مطالعاتی، طبق این طرح بر این اساس ایجاد خواهند شد که از محققان اروپایی و آفریقایی که با یکدیگر کار می‌کنند، حمایت کرده و این کمک بتواند مانند پلی ارتباطی بین پژوهش و نوآوری بین اروپا و آفریقا عمل کند. این اقدامات مدرن‌سازی شده و سیستم‌های آموزش عالی و پژوهشی را در هردو قاره تقویت خواهد کرد که باید بر پایه برتری، کیفیت بالا، فراگیر بودن، آزاد بودن، شفافیت و مزیت‌های آن استوار باشد. به‌طورکلی، ازجمله اهداف برنامه‌های میان‌مدت هم انتقال فناوری در حوزه سلامت و همکاری دو قاره به‌منظور توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در قاره آفریقاست.

در این میان، برنامه‌های بلندمدتی نیز مطرح شده‌اند که دستورکار مراکز جدید تعالی مشترک را پیش‌بینی می‌کنند. این برنامه، شباهت‌هایی را در بر می‌گیرند که توسط نهادهای دانشگاهی پژوهشی از هر دو قاره ارائه شده‌اند. هنوز جزئیات بیشتری از دستورکار نوآوری مشترک انتظار می‌رود اما به نظر می‌رسد استقبال خوبی از پیشنهادهای ارائه شده، به عمل‌ آید. این دستورکار همچنین آفریقا را با سیستم Open Science Cloud اروپا متصل می‌کند که منبع آنلاینی است که به محققان اروپایی امکان انتشار، جست‌وجو و استفاده دوباره از داده‌ها، ابزارها و خدمات را می‌دهد.

 چشم‌اندازی روشن پیش‌روی طرح مشترک

به گزارش researchprofessionalnews، یکی از محورهای دستورکار، توسعه موسسات مطالعاتی پیشرفته در راستای مراکز عالی آفریقایی است که توسط مراکزی ازجمله بانک جهانی حمایت می‌شوند و محققان اروپایی و آفریقایی را گرد هم آورده و برنامه‌هایی را برای مقاطع تحصیلات تکمیلی و فوق‌دکتری ایجاد یا خلق می‌کند. به‌طور خلاصه می‌توان گفت برنامه نوآورانه مشترک اتحادیه‌های اروپا و آفریقا که طرح آن به‌تازگی ارائه شده، در چشم‌اندازی که ارائه داده بسیار قدرتمند است و تجزیه و تحلیل‌های واضحی از آن وجود دارد و قابلیت‌های بسیار کاربردی هم برای آن تصور شده است. این یک سند راهگشاست؛ چراکه برای مثال، اتحادیه اروپا درحال تعدیل بلندپروازی‌های خود برای حاکمیت علمی با ارائه پیشنهادهایی برای مشارکت و اشتراک واقعی است. اروپا متعهد شده است که از جذب غیرقانونی استعدادها از قاره سیاه خودداری کرده و درعوض، راه‌هایی را برای ایجاد این فرصت در درازمدت به‌نفع دو طرف اروپا و آفریقا شناسایی کند.

دبیرکل اتحادیه دانشگاه‌های پژوهشی آفریقا این طرح مشترک را به‌نوعی «توسعه مثبت» خطاب کرده و معتقد است که این طرح، دانشگاه‌ها را در مرکزیت همکاری‌های دو قاره آفریقا و اروپا قرار می‌دهد. هرچه دانشگاه‌ها در آفریقا قوی‌تر، فعال‌تر و با منابع بهتری عمل کنند، این کار به‌نفع پیشرفت منطقه تمام می‌شود. این طرح‌های پیشنهادی نه‌تنها صرفا برای دانشگاه‌ها حائزاهمیت هستند، بلکه برای آن گروهی که دانشگاه‌ها را در دستیابی به تحولات اجتماعات آفریقایی، دستیابی به ظرفیت‌های مشترک برای توجه به چالش‌های اجتماعی در اروپا و آفریقا و برقراری ارتباط بین اتحادیه‌های اروپا و آفریقا کمک می‌کنند، از اهمیت بالایی برخوردار است.