ابتکار برای استمرار

اسماء اسدی‌پور، کارشناس ارشد فلسفه تعلیم و تربیت: چندی پیش برگزاری جلسه‌ای با شاخ‌های اینستاگرامی از طرف یک سازمان دولتی خبرساز شد و درباره درستی یا نادرستی این اقدام، بحث‌های متعددی شکل گرفت. اینک بعد از فروکش کردن هیجانات رسانه‌ای، خوب است از این مثال استفاده کرده، با نگاه به کلیت ماجرا به این سوال بیندیشیم که ما وقتی فرصتی برای مدیریت فضای فرهنگی کشور پیدا می‌کنیم، باید کدام فعالان و جریانات را و به چه شکلی تقویت کنیم؟ و درمقابل، کدام حرکت‌ها را و به چه طریقی به‌سمت خاموشی هدایت کنیم؟

رهبر معظم انقلاب در ارتباط تصویری اخیر با مردم آذربایجان با اشاره به قیام 29 بهمن مردم تبریز با کلیدواژه استمرار، فرمول مهمی برای شناخت و نحوه تقویت و حمایت از حرکت‌ها و جریانات اصیل و صحیح ارائه می‌کنند: «این حرکت، حرکت ابتکاری‌ای بود، حرکت مهمی بود که «استمرار» قیام نوزدهم دی قم را به همه یاد داد و نشان داد. اگر تبریز در روز بیست‌ونهم بهمن آن حرکت عظیم را انجام نمی‌داد، سنت چهلم‌گیری و استمرار مبارزه برای ملت ایران راه نمی‌افتاد و باب نمی‌شد.»

فرمول این است که چنانکه مردم تبریز قیام نوزدهم دی را به‌عنوان یک حرکت اصیل و صحیح شناختند، در وهله اول باید حرکت‌های اصیل انقلابی را تشخیص داد. اصالت یک حرکت در جوششی بودن آن از متن مردم است، اصالت داشتن از ریشه داشتن حرکت‌ها در اسلام و قرآن است. هر فعالیتی که با الهام از تفکر انقلاب انجام می‌شود، فعالیتی اصیل است. هر اقدامی که ما را در رسیدن به آینده روشن تمدن نوین اسلامی امیدوار می‌کند، اقدامی اصیل است. این مرحله اول است که کار اصیل را تشخیص بدهیم. در مرحله بعد، یعنی پس از شناسایی حرکت اصیل و صحیح، باید برای استمرار آن حرکت دست به ابتکار زد؛ چنانکه مردم تبریز ابتکار «چهلم گرفتن» را برای استمرار قیام مردم قم رقم زدند. با ابتکار برای استمرار است که می‌توان از خاموش شدن حرکت‌های اصیل و صحیح و به فراموشی سپرده شدن آنها جلوگیری کنیم. باید سعی کنیم آن حرکت‌ها را با ابتکار و نوآوری‌هایی تقویت کنیم و زنده نگه داریم.

این الگوی «ابتکار برای استمرار» را می‌توان در جای‌جای بیانیه گام دوم ازجمله در کلیدواژه مهم «نظام انقلابی» نیز مشاهده کرد: «انقلاب اسلامی پس از نظام‌سازی، به رکود و خموشی دچار نشده و نمی‌شود و میان جوشش انقلابی و نظم سیاسی و اجتماعی تضاد و ناسازگاری نمی‌بیند، بلکه از نظریه نظام انقلابی تا ابد دفاع می‌کند.» اگر دقت کنیم، «نظام» کلمه‌ای است که به تصلب و سخت شدن تمایل دارد، ولی وقتی کنار «انقلاب» و تحول قرار گیرد، یعنی برای اصول و براساس اصول و درجهت اصول دائم نوسازی و ابتکار می‌شود و اینچنین نظام نه‌تنها از خشک شدن و متوقف شدن در امان می‌ماند، بلکه دائما با طراوت و درحال حرکت است. دو مفهوم به‌ظاهر متضاد، اینچنین با خوش‌نشینی کنار هم می‌توانند رمز ماندگاری و پویایی یک حرکت باشند. به‌عبارت دیگر، وقتی با ابتکار «انقلاب و تحول» دائما درحال نوسازی و ابتکار در ساختار و کارکردهای نظام براساس اصول و آرمان‌ها هستیم، چنین نظامی هرگز دچار تصلب و رکود و خموشی نمی‌شود و «استمرار» می‌یابد.

کاربست این فرمول چنین است که وقتی حرکتی تحولی از دل مردم و با الهام از تفکر انقلابی شکل می‌گیرد، باید با ابتکار، استمرارش را تضمین کرد تا در جان ملت تثبیت شود. در سال‌های گذشته نمونه‌هایی داشته‌ایم که به یک حرکت جوششی از مردم، با ابتکار استمرار بخشیده‌ایم. به‌عنوان نمونه بعد از شهادت حاج‌قاسم عزیز از همان هفته اول شب‌های جمعه ساعت ۱:۲۰ به‌وقت حاج قاسم نام گرفت و این ابتکار باعث شد یاد حاج‌قاسم و پدرکشتگی ما با آمریکا هر شب‌جمعه یادآوری شود. یا بعد از شیوع کرونا و اعلام اینکه مبارزه با کرونا جهاد است، خیل عظیمی از افراد جهادی با الهام‌گیری از حرکت کمک‌رسانی پشت جبهه‌ها در دفاع مقدس، به‌سمت مراکز درمانی و بیمارستان‌ها و غسالخانه‌ها سرازیر شدند و تعداد کثیری از هیات‌های مذهبی و بسیج محلات فعالیت‌های مناسبتی خود را به آماده‌سازی تغذیه سالم برای بیمارستان‌ها و کمک‌رسانی به افراد سالمندی که جرات خروج از منزل را نداشتند، تغییر دادند. این فرهنگ را از زمان دفاع مقدس یاد گرفته بودیم و با ابتکار جوانان آن را زنده کردیم و استمرار دادیم. یا ابتکار اعتکاف در ایام‌البیض که یادآور توقف سه‌روزه فاطمه بنت‌اسد در خانه خداست و سنت حسنه‌ای است که در انقلاب ما شکل گرفت و با استمرارش امروز به رفتاری تثبیت‌شده تبدیل شده است. مثال‌ها زیاد است.

اینک که جریان انقلابی دولت و مجلس را به‌دست گرفته است، باید ابزارهای قدرتمند حاکمیتی را در خدمت ایده «ابتکار برای استمرار» قرار داد. دستگاه‌های رسمی فرهنگی باید با استفاده از همین الگو حرکت‌های انقلابی و جوششی و اصیل مردم را شناسایی کنند و با حمایت از آنها، فضا دادن به آنها و تقویت آنها به تکثیر و پایدار شدن‌شان کمک کنند و دقیقا عکس همین رفتار را با حرکت‌هایی که ریشه در اصول ما ندارند، داشته باشند. باتوجه به این فرمول، نشستی که با دعوت از شاخ‌های اینستاگرامی برای ترویج ازدواج برگزار شد، نادرست بود، چون نوعی ابتکار بود که منجربه استمرار و تقویت حرکت اینها می‌شد. این افراد خود قربانی و در خدمت فرهنگ مضمحل غربی هستند و از این خدمت گریزی ندارند. اینها جریاناتی وارداتی و غیراصیلند؛ لذا نباید در استمرار حرکت به آنها کمک رساند یا احیانا در فکر تقویت آنها بود. امثال همین دعوت‌های جمعی از آنها خود هویت‌بخشی و مرجعیت‌بخشی به آنهاست؛ ضمن اینکه زمینه تشکیلاتی عمل‌کردن‌شان در آینده است. یعنی ما شرایط اتصال اینها را به هم و هم‌افزایی درجهت غلطی که ایستاده‌اند را مهیا می‌کنیم، بدون اینکه کمترین اثری روی آنها داشته باشیم. درواقع، دستگاه مسئول در شناسایی حرکتی که باید استمرار یابد، اشتباه کرد و آنچه را نباید، تقویت کرد.

حضرت آقا می‌فرمایند: «استمرار یک حرکت، کلید پیروزی آن حرکت است؛ اگر چنانچه حرکتی آغاز بشود و نتواند استمرار پیدا کند، نتواند گام‌های بعدی را مرتب بعد از گام اول بردارد، این حرکت عقیم خواهد ماند، باطل خواهد شد، بی‌اثر خواهد شد.» این کلید را برای هر حرکتی استفاده کنیم، به نتیجه خواهد رسید. باید مراقب بود که هر تصمیم و اقدام ما کدام جریانات را تقویت و کدام حرکت‌ها را تضعیف می‌کند. ضمن اینکه همیشه برای استمرار از فکرهای مبتکر ایده بگیریم؛ ابتکاری برای استمرار.