آینده طرح صیانت به زبان ساده
سلام آقا
سلام داداش
آقا من یک سوالی داشتم، کسی میدونه این ماجرای طرح صیانت دقیقا چی به چیه؟
بعد این همه مدت، تازه بگیم چی به چیه؟ تا حالا کجا بودی رفیق!
ببین داداش، ماجرا از این قراره که مجلس، البته نه مجلس فعلی، مجلس قبلی، برای قانونگذاری تو فضای مجازی، طرحی‌رو تدوین می‌کنه که به هر دلیلی، به سرانجام نمی‌رسونتش و دوره اون مجلس هم تموم میشه و سال 98 مجلس جدید یعنی مجلس یازدهم روی کار میاد. اون طرح داشت خاک می‌خورد که کم‌کم دغدغه نمایندگان فعلی مجلس هم شد اینکه بیان و برای فضای مجازی قانونگذاری کنن، مساله‌ای که خب غیرطبیعی هم نیست و فکر نمی‌کنم کسی مخالفش باشه. اما چیزی‌که توقع می‌رفت با چیزی‌که به عنوان طرح از مجلس خارج شد، فاصله‌اش از زمین بود تا آسمون. یعنی فکر می‌کردیم غرض از صیانت، محافظت از ما دربرابر تهدیدها و استفاده بهتر و ایمن‌تر از پلتفرم‌های مختلفه، منتها چیزی که اعلام شد، جز محدودیت و ممنوعیت، عایدی دیگه‌ای برای مردم نداشت و همین باعث شد تا فضای اجتماعی به طرز عجیبی ملتهب بشه.
درسته، ولی خب مردم حق هم داشتن دیگه، خیلی‌ها این روزا معیشت‌شون از این مسیر تامین میشه، تو این اوضاع بیکاری و وضعیت بد اقتصادی خیلی‌ها خرج خودشون و خونوادشو‌ن‌رو از همین پلتفرم‌های مورد غضب برخی مسئولین درمیارن و نمیشه با یک‌سری تصمیمات یهویی و یک‌شبه جلوش رو گرفت و با زندگی و آینده مردم بازی کرد.
دقیقا درسته، یکی از اصلی‌ترین مقاومت‌ها جلوی این طرح توسط کسایی بود که خودشون قرار بود منتفعین از اون باشن. یعنی طراحان طرح ادعا می‌کردن و می‌کنن که این طرح قراره به اقتصاد مجازی و فضای کسب‌وکار سامون بده، ولی عملا اتفاقی که می‌افته درست برعکس چیزیه که اعلام و عنوان میشه. جالب‌تر اینکه مسئولین می‌دونن که چقدر مردم چشم امید دوختن به این پلتفرم‌ها و دارن باهاش زندگیشون رو میچرخونن. همین چند وقت پیش یک پایگاه معتبر آماری‌رو اعلام کرده بود که من یک تیکه از اون گزارش‌رو همین جا کپی می‌کنم. «براساس گزارش 2019 آنکتاد که میزان آمادگی اقتصادها را برای پشتیبانی از خریدهای آنلاین اندازه‌گیری می‌کند، ایران در میان ۱۵۲ کشوری که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته‌اند، رتبه ۴۲ را از نظر آمادگی استفاده از مزایای تجارت الکترونیک در سال ۲۰۱۹ و بالاتر از کشور‌هایی مانند قطر و عربستان سعودی داشته است.» سوای این آمار مرکز توسعه تجارت الکترونیکی (زیرمجموعه وزارت صمت) درباره نقش قابل‌توجه شبکه‌های اجتماعی در تجارت الکترونیک هم بخونید. «براساس اطلاعات ارائه‌شده از سوی این نهاد دولتی، بین واحدهای تجارت الکترونیکی 81درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی علاوه‌بر وب‌سایت از شبکه‌های اجتماعی به‌منظور ارائه کالا یا خدمات خود استفاده می‌کنند، 28درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی علاوه‌بر وب‌سایت از اپلیکیشن موبایل استفاده می‌کنند، همچنین 46درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی علاوه‌بر وب‌سایت از پیام‌رسان‌ها به‌منظور ارائه کالا یا خدمات خود بهره می‌برند. این یعنی هرگونه تصمیم عجولانه برای قطع فعالیت و دسترسی به این ابزارهای ارتباطی می‌تواند مخاطرات زیادی برای مردم و فعالان اقتصادی داشته باشد. برای نمونه، طبق گزارش نیمه اول سال 1399 مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، در سال گذشته پنج‌میلیون نفر در حوزه تجارت الکترونیکی فعال بوده‌اند که این تعداد معادل 21درصد شاغلان کشور است. از سوی دیگر، بخش قابل‌توجهی از فعالان این حوزه، زنان خانه‌دار، بی‌سرپرست، مشاغل خانگی و مواردی از این دست هستند.»
واقعا می‌دونن اینا رو ولی دارن اینطور تصمیم‌گیری می‌کنن؟
همون‌طوری که گفتم این ماجرای طرح صیانت سابقه نسبتا طولانی داره و همیشه دغدغه مجلس‌های مختلف بوده که یک‌جوری برای فضای مجازی قانونگذاری کنن. ماحصل این دغدغه، ابتدای مسیر شد طرحی موسوم به طرح صیانت، اما همون هجمه‌ها و ایرادات بی‌شماری که بهش وارد بود و مطالبات اجتماعی گسترده‌ای که پیروش شکل گرفت باعث شد مدام و چندباره ویرایش بشه و هربار هم یا یک اسمی براش می‌ذاشتن یا برمبنای تاریخ آخرین ویراست بهش ارجاع می‌دادن. مثلا طرح صیانت، طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی، نسخه 24تیر، نسخه دی‌ماه، بهمن‌ماه و این آخری هم طرح «نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی!» به اینکه چنین موضوع و مساله مهمی، چرا باید این‌قدر سطحی و ناپخته بهش نگاه بشه و برای ساماندهیش طرحی رو بنویسن که صدبار تغییر کنه کاری نداریم، اما خب اینکه مردم، کارشناسان و رسانه‌ها باید بدونن که چه چیزی با چه جزئیاتی و در چه روند و ساختاری درحال تعیین سرنوشت آینده اون‌هاست، مساله مهمیه که طبق معمول مسئولان هیچ توجهی به اون نداشتن و با رابطه و هزار ترفند و اصرار طرح مورد بررسی به رسانه‌ها می‌رسید و هیچ‌وقت مردم هم نفهمیدند چیزی که مجلس روی اون تصمیم‌گیری می‌کنه، کدوم یکی از چندین طرح صیانته. هرچند این خیلی موضوع مهمی نیست و نبود، چون با یک نگاه فنی می‌شد فهمید، فرق بین نسخه اول طرح صیانت با نسخه نهایی، مثل فرق بین پراید 131، 132، 141 و... است.
این ماجراها ادامه پیدا کرد تا اونجایی که نه‌تنها کسایی که قرار بود منتفع این طرح باشن اعتراض کردن، مثل کارشناس‌ها، مثل فعالان اقتصادی و مثل عموم مردم، که حتی خود مرکز پژوهش‌های مجلس هم صداش در اومد، یک متن بلندبالا نوشت و از اساس آخرین نسخه طرح رو هم رد کرد و همین شد مقدمه جدال بین مجلس و مرکز پژوهش‌ها. البته ایرادات مرکز، ایرادات جدی بود و انتظار هم این بود که مجلس تغییر رویه‌ای بده (بخشی از این ایرادها رو برات کپی می‌کنم و میفرستم) اما خب نتیجه عکس این شد و نماینده‌ها بی‌توجه به اعتراضات و مطالبات عمومی و تخصصی، طرح مورد نظر خودشون رو تصویب کردن. البته اینجا این‌رو بگم، چون بالاتر یادم رفت. انتظار این بود که طرح تو صحن مجلس بررسی و تصویب بشه، منتها چون حساسیت بالایی داشت، نماینده‌ها رای دادن که ذیل اصل85 قانون اساسی بره تو یک کمیسیون مشترک و بعد از بررسی رای‌گیری بشه و... . تو این بین البته یک‌بار هم رئیس مجلس کلا طرح موردنظر کمیسیون مشترک که اکثر قریب به اتفاق اون‌ها از موافقان طرح بودن رو به مرکز پژوهش‌ها برگشت زد و اون نامه مرکز بعد از این اتفاق بود. به هر صورت این طرح عجیب و ناپخته دو روز پیش تو اون کمیسیون با اون فرم و شکل و لحظات عجیب تصویب شد که البته این آخر راه نبود. قبل از اینکه توضیح بدم دو روز پیش دقیقا چی شد و روزهای بعدی چی میشه (که احتمالا تو هم کنجکاوی که بدونی) بذار بعضی از ایرادات و البته اصلاحاتی که مجلس روی طرح نهایی اعمال کرده و نکرده و مرکز پژوهش‌ها و کارشناس‌ها پیداش کردن رو برات بفرستم.
طرح فاقد الگوی جامع حکمرانی / دارای تناقض‌های درونی زیاد / مغایرت‌های متعدد حقوقی / امنیت سرمایه‌گذاری را به مخاطره می‌اندازد / ایجاد محدودیت‌های متعدد برای کسب‌وکارهای مجازی / ایجاد سردرگمی برای اخذ مجوز کسب‌وکار مجازی / پیش‌بینی‌ناپذیرکردن محیط کسب‌وکار / امکان تنظیم‌گری را فراهم نمی‌کند / تعدد نهادهای مسئول و عدم‌پاسخگویی در آینده / کاهش شدید سرمایه اجتماعی / ایجاد نارضایتی‌های شدید اجتماعی / تهدید امنیت روانی / فیلتر پلتفرم‌های پرمخاطب بدون معرفی نسخه باکیفیت جایگزین / تهدید پلتفرم‌های نوپا و کسب‌وکارهای خرد
نری بخوابی‌ها دارم این همه برات فسفر می‌سوزونم. اینا همه چیزهایی بود که تا اینجا اتفاق افتاد، از اینجا به بعد ماجرا جذاب‌ترم هست. من دیروز برای روزنامه با یکی از کارشناس‌های حوزه فناوری گفت‌وگو کردم و نکته‌های خیلی مهمی گفت که اینجا برات تیترهاش رو کپی می‌کنم و بعد میریم سراغ اصل مطلب. «طرح صیانت، محدودیت‌های درونی را هم به محدودیت‌های بیرونی موجود، اضافه می‌کند. طرح صیانت با توسعه استفاده مردم از ابزارهای دورزننده، محدودیت‌ها را از روی زمین به زیرزمین می‌برد. بسیاری از موجودات این طرح اساسا قابلیت اجرا ندارد. هنوز این طرح اجرایی نشده بسیاری از نخبگان فضای آی‌تی از کشور رفتند! فضا طوری شده که انگار شورای عالی فضای مجازی، مرکز ملی فضای مجازی و وزارت ارتباطات تعطیل شده‌اند. آنقدر همه‌چیز عجیب و سریع اتفاق افتاد که با هیچ منطقی نمی‌توان آن را تحلیل کرد. فرض کنید طرح هم تصویب شود. این ابزار عملیاتی آن کجاست؟ کسانی که در دولت نشسته‌اند هنوز نفهمیده‌اند وزارت آی‌سی‌تی اصلا کجا هست؟ اگر این طرح اجرا شود قطعا در شورای حقوق بشر سازمان ملل به آن رسیدگی می‌شود. به‌نظرم با کاهش سرعت اینترنت در این چند وقت می‌خواهند ببینند آستانه تحمل افراد چقدر است. با اجرای این طرح کسب‌وکارهای خرد کمرشان شکسته خواهد شد.»
منم چیزایی که فهمیدم از ماجرا، خیلی کمتر از اینا نبود، اما موافقای طرح یک‌جوری حمله می‌کنن و از بالا به همه‌چیز نگاه می‌کنن که آدم واقعا به خودش شک می‌کنه. حالا من‌بعد چی میشه داداش؟
اول اینکه ایشالا خدا عاقبتمون رو بخیر کنه، بعد هم اینکه ببین، اتفاقی که پریروز افتاد، یعنی اون جلسه عجیب و غریب، اون رای‌گیری و تصویب و تمام ماجراهای اون اتاق، همش غیرقانونی بود و معاون قوانین مجلس نامه نوشت و این رو اعلام کرد و این یعنی عملا هر تصمیمی که توی اون جلسه گرفته شد، بلاوجه و موضوعه! شاید سوالت این باشه که این یعنی چی و چه اتفاقی بعد از این می‌افته، باید بهت بگم که قبل از اینکه به بعدش فکر کنیم، بذار درباره خود واقعه و بی‌قانونی‌ای که صورت گرفته حرف بزنیم، لابه‌لاش مسیر آینده رو هم بهت توضیح می‌دم که چیه و چه‌جوریه. طبق ماده 183 قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی: «جلسات مجلس برای رسیدگی به بودجه سالانه باید بلاانقطاع در کلیه ایام هفته غیر از جمعه و تعطیلات رسمی، حداقل روزی چهار ساعت منعقد شود و تا موقعی که شور و مذاکره پایان نیافته و رای مجلس اخذ نشده است از دستور خارج نمی‌شود و هیچ لایحه یا طرح دیگر‌ی نمی‌تواند مطرح باشد مگر لایحه یک یا چنددوازدهم بودجه درصورت ضرورت. تبصره- اگر مطالب فوری و فوتی اعم از طرح‌ها و لوایح دوفوریتی و غیره پیش آید که به تشخیص مجلس تاخیر آن موجب زیان جبران‌‌ناپذیری باشد، در این صورت برای طرح و تصویب آن زمان مشخصی معین می‌شود.» یعنی مجلسی‌ها و اعضای کمیسیون مشترک اساسا از لحاظ قانونی حق تصویب هیچ طرحی رو مادامی که تکلیف بودجه روشن نشده ندارن ولی خب یا بی اطلاع یا از هول حلیم، این اشتباه‌رو کردن.
سوای این اعضای کمیسیون مشترک برای یک طرح و آیین‌نامه دیگه دور هم جمع شده بودن و چیز دیگه‌ای رو تصویب کردن و از اونجایی که این کمیسیون برای یک مساله خاص ایجاد شده بود و کمیسیون ثابت نبوده، دومین بی‌قانونی هم صورت گرفت.ش
چقد پیچیده شد، اما فهمیدم، پس با این تفاسیر، طرح فعلا رو هواست. آره؟
اینکه الان رو هواست خیلی توفیری به حال ما نمی‌کنه، این طرح با این مختصات و جزئیات شبیه یک بمب ساعتیه که تا خنثی نشه ترس منفجرشدنش هست. اما الان دو تا مسیر وجود داره؛ یکی از مسیرها اینه که همون طرحی که کمیسیون مشترک براش تشکیل شد به رای گذاشته بشه و دوم هم اینکه نماینده‌ها ناظر به تبصره 2 ماده 167 که می‌گه: «چنانچه 15 نفر از نمایندگان تقاضای لغو رسیدگی طرح یا لایحه طبق اصل هشتادو‌پنجم (۸۵) قانون اساسی را تا قبل از تایید شورای نگهبان از مجلس داشته باشند این تقاضا در همان جلسه اعلام و در جلسه بعد طبق ماده (۱۶۵) آیین‌نامه داخلی مطرح می‌شود و درصورت تصویب این تقاضا، رسیدگی به لایحه یا طرح طبق آیین‌نامه داخلی ادامه می‌یابد.» پای طرح رو برای بررسی و تدوین به صحن علنی باز کنن. اینم بهت بگم که هردوی اینها وقتی وجاهت قانونی دارن که بررسی بودجه به پایان رسیده باشه.
دمت‌گرم داداش
مخلص
مطالب پیشنهادی
