عبدالله سهرابی، دستیار وزیر خارجه در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
رابطه با کشور قطر در کنار دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس امتیازات بسیاری می‌تواند برای ایران داشته باشد. از این منظر سفری که رئیس‌جمهور، سیدابراهیم رئیسی دوشنبه این هفته به قطر خواهد داشت، قابل‌توجه است. به همین جهت برای بررسی دستاوردهای سفر رئیس‌جمهور به قطر با عبدالله سهرابی، سفیر اسبق قطر و دستیار کنونی وزیر خارجه به گفت‌وگو پرداختم.
اقتصاد فعال قطر
از عبدالله سهرابی درباره شرایط این سفر پرسیدم. او با اشاره به شرایط حساس و مهم این سفر گفت: «چند روز آینده رئیس دولت سیزدهم برای اولین بار به منطقه خلیج‌فارس و به قطر سفر می‌کند. این سفر دارای شرایط بسیار حساس و مهمی است؛ شرایطی که منطقه دچار تغییراتی شده و همواره تنش‌هایی داشته است و درگیری‌ها و چالش‌هایی که قطر با عربستان داشت و تحریمی که شد و کمکی که ایران به آن کرد، باعث استمرار روابط قطر با ایران شد. البته یکی از شعارهای اصلی و جدی دولت چه در بحث انتخابات، چه بعد از آن، توجه به همسایگان به‌ویژه کشورهای عربی و ظرفیت تعامل با آنهاست. قابل‌توجه است که حتی ایرانیان سال‌ها قبل از انقلاب برای کار و سرمایه‌گذاری به قطر رفته‌اند چون کشور قطر در همسایگی ماست و به دلیل مناسبات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مشترک در طول تاریخ همواره در کنار ما زندگی کرده‌اند.» سهرابی با اشاره به ظرفیت‌های اقتصادی قطر مطرح کرد: «درحال حاضر کشور قطر با دستیابی به حوضچه نفتی و گازی که گاز مشترک ما هم هست، اقتصاد فعالی پیدا کرده، GDP و سرانه‌اش خیلی بالاست، جزء کشورهای رده‌اول است چون هزینه‌اش کم و درآمدش زیاد است. قطر همیشه از یک هوشمندی سیاسی برخوردار بوده است و می‌داند که در معادلات سیاسی دنیا چطور حضور پیدا کند، چه در بازی‌های سیاسی، چه در مسائل منطقه، چه در حل مناقشات کشورهایی مثل سودان، طالبان، چه در بحث جنگ 33روزه حزب‌الله و چه در جنگ 22روزه غزه تعاملات خیلی خوبی داشته است. کشور قطر دومین کشوری است که جمهوری اسلامی را بعد از انقلاب به رسمیت شناخته است، به‌طوری که همواره علاقه و اتکایش به جمهوری اسلامی به دلیل شرایط ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک جمهوری اسلامی است. اما قطر در بعضی از مقاطع تاریخی، دچار اختلال‌های سیاسی یا اشتباهات تاکتیکی شده است، در بحث حضور تکفیری‌های داعش در سوریه هم این‌طور بوده است. با این حال همواره سعی کرده با همه توان روابطش را با جمهوری اسلامی در سطح بالا و سیاسی نگه دارد.»
اجلاس اوپک گازی
میزان سرمایه‌گذاری‌هایی که در قطر و ایران به‌صورت دوجانبه انجام می‌شود، بر اقتصاد ایران تاثیر بسزایی دارد، به همین جهت از سفیر اسبق قطر درباره تاثیر و میزان سرمایه‌گذاری‌ها در قطر پرسیدم. او در پاسخ گفت: «ما می‌خواهیم به میزان روابط سیاسی، رابطه اقتصادی‌مان هم از یک سطح قابل‌قبولی برخوردار باشد. با توجه به اصلاح زیرساخت‌ها، تلاش‌هایی که در سرمایه‌گذاری‌ها و جلب سرمایه‌گذاری‌ها انجام شده است، ایرانیان هم در آنجا سرمایه‌گذاری می‌کنند. همچنین قطر همواره نسبت به کالاها و محصولات ایرانی علاقه، ذائقه و تمایل دارد اما بعد از تصمیماتی که در دهه اخیر در ارتباط با جام‌جهانی، اوپک گازی، مسائل رسانه‌ای و مسائل ورزشی گرفته شده است، توجه جدی‌ای از سوی نقاط مختلف دنیا به این کشور متمرکز شده است. اخیرا هم وزیر امورخارجه، حسین امیرعبداللهیان با هدف تحقق سیاست خارجی متوازن و دیپلماسی فعال و پویا و هوشمند به قطر سفری داشت. در این سفر با تدبیر وزیر امورخارجه ایران، موضوع اجلاس اوپک گازی پیشنهاد شد؛ که یک روز هم رئیس‌جمهور ایران در طول سفرش جلسه‌ا‌ی دوجانبه به قطر داشته باشد که این سفر دوشنبه انجام خواهد شد و یکی از نکات قابل‌توجه در این سفر، افزایش سطح روابط اقتصادی است که توقع رئیس‌جمهور ایران در این سطح کنونی نیست. درحال حاضر روابط اقتصادی ایران و قطر حدودا 140 میلیون دلار است که عمدتا از ناحیه جمهوری اسلامی کالا صادر می‌شود. بیشتر موادغذایی مانند لبنیات، برخی محصولات کشاورزی و بخشی از محصولات مصالح ساختمانی مانند سنگ و گچ و سیمان صادر می‌شود. در یک ماه گذشته، حدودا 40 هزار تن فقط گچ از کارخانه سفیدگچ ساوه به قطر صادر شده است. خصوصا با تاکید مقام‌معظم‌رهبری بر صادرات و چندبرابر شدن روابط جهانی به‌ویژه با همسایگان که در شرایط تحریم اثر مثبتی دارد.»
سرمایه‌گذاری در حوزه دریا
سهرابی معتقد است یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های قطر خطوط هوایی قطر در ایران است. او دراین‌باره گفت: «شاید از نگاه بعضی اقتصاددان‌ها، کشور قطر دارای ظرفیت محدودی باشد، اما ما به‌عنوان کارشناس منطقه این مساله را قبول نداریم. دو مورد از ظرفیت‌ها و جایگاه خوب قطر، اصلاح زیرساخت‌ها و خطوط هوایی قطر مانند شرکت هواپیمایی ایرویز است. درحال حاضر قطر، 34 پرواز از سه نقطه جمهوری اسلامی ایران، شیراز و تهران و مشهد دارد. به‌تازگی بندر بزرگ حمد راه‌اندازی شده و سرمایه‌گذاری‌های زیادی را در حوزه دریا به وجود آورده است. به نظر من یکی از موضوعاتی که می‌شود در این سفر موردتوجه جدی قرار بگیرد، ری اکسپورت(صادرات مجدد از قطر) است، یعنی محصولات ایرانی از طریق قطر به سایر کشورها صادر بشود. کما اینکه الآن خیلی از محصولات به عمان می‌رود و از عمان وارد قطر می‌شود و بالعکس. حتی کالاهای ما به عمان می‌رود و از عمان به امارات می‌رود. بالاخره پتانسیل‌های فراوانی جمهوری اسلامی دارد که اینها مغفول مانده است و دولت سیزدهم می‌خواهد این پتانسیل‌های مغفول‌مانده در بخش خصوصی را احیا کند. همچنین با توجه به اینکه استانداردهای قطر بالاست، تجار قطر بعضی از محصولات ما را نمی‌پذیرند، چون در قالب استانداردها گنجانده نمی‌شود و این باعث توقف در روند صادرات است که ما از دست‌اندرکاران وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت، سازمان توسعه و تجارت و دوستانی که زحمت می‌کشند توقع داریم، کمک کنند تا مدلی صحیح برای صادرات تعریف کنیم. ما نمی‌توانیم برای همه کشورها یک مدل صادرات تعریف کنیم زیرا به‌طور طبیعی شرایط هر کشور و استانداردهایش متفاوت است.»
ظرفیت گردشگری قطر
با اینکه زمان زیادی به برگزاری جام‌جهانی نمانده اما استفاده از فرصت میزبانی قطر می‌تواند تاثیرات اقتصادی قابل‌توجهی در ایران داشته باشد. دستیار وزیر خارجه استفاده از ظرفیت میزبانی قطر در جام‌جهانی را یکی از فرصت‌های خوب دانست و گفت: «زمان زیادی به برگزاری جام‌جهانی نمانده است، یک ماه که از سرتاسر جهان تماشاچی و بیننده می‌آید، جمهوری اسلامی می‌تواند آنجا نقش داشته باشد. همه اینها در دستورکار است و به همین دلیل وزیر میراث فرهنگی و گردشگری، سیدعزت‌الله ضرغامی هم در این سفر همراه رئیس‌جمهور است و امیدواریم دولت سیزدهم با توجه به زیرساخت‌های خوب و علاقه‌ای که اعراب به مناطق دیدنی ایران به‌ویژه استان فارس، جزیره زیبای کیش و جزیره قشم دارند، بتوانند در قالب توافقات دوجانبه فرصت‌سازی بکنند. الآن در این زمینه بیش از 110 میلیارد دلار در قطر سرمایه‌گذاری شده است اما کفاف نخواهد داد. پیشنهادهای فنی و تخصصی وجود دارد که مثلا گردشگرها و توریسم‌هایی که برای تماشای بازی‌های جام‌جهانی به قطر می‌آیند، به کیش و قشم هدایت شوند. به‌طوری‌که بقیه اوقات‌شان را در جزیره کیش، جزیره قشم و استان فارس بگذرانند. هم جاذبه‌ها و زیرساخت‌ها را ببینند و هم استفاده کنند و از لحاظ اقتصادی هم ایران بهره ببرد. خلاصه در یک کلام، میزبانی قطر یک فرصت طلایی است. برای همه مسئولانی که دغدغه، علاقه و پتانسیل دارند تا این پیشنهادها را در قالب کارگروه‌ها سامان‌دهی کنند و با هدایت وزارت امور خارجه و هدایت ویژه رئیس‌جمهوری -که به همسایگان توجه ویژه دارد- از این شرایط حداکثر بهره‌برداری را داشته باشند.»
تعامل رسانه‌های قطر با ایران
شاید یکی از حوزه‌هایی که کمتر در این‌گونه سفرها به آن توجه شود، تعامل رسانه‌ای دو کشور است. الجزیره به‌عنوان رسانه کشور قطر، تاکنون مواضع مختلفی نسبت به ایران و مسائل آن داشته است به‌طوری‌که گاهی با شیطنت‌های خبری، چالش‌های رسانه‌ای برای ایران به وجود آورده است. در همین راستا سهرابی در پاسخ به این سوال که برنامه دولت سیزدهم برای تعامل رسانه‌ای با قطر برای جلوگیری از ایجاد چالش خبری برای ایران چیست، گفت: «همیشه دوستان قطری ادعا می‌کنند که شبکه الجزیره مستقل است و قرار است کار رسانه‌ای انجام دهد. اما طبیعی است حمایت، هدایت و سرمایه‌گذاری این رسانه‌ها از جانب خود قطری‌هاست. برخی مواقع، الجزیره دچار این چالش شده است و حتی در بحث بیداری اسلامی، نقشی اساسی در به‌هم زدن اوضاع مصر و تونس بازی کرد، به‌گونه‌ای که برای شعله‌ور شدن جریان بیداری اسلامی به نفع خودشان تلاش کردند. اما در جای دیگر شما ملاحظه می‌کنید مثلا در جنگ 33 روزه لبنان یا جنگ 22 روزه غزه، این رسانه‌های قطری با جریان مقاومت همراه شدند. این یک تاکتیک است که در کشور قطر وجود دارد. 10 سال پیش، زمانی که من به‌عنوان سفیر جمهوری اسلامی در آنجا مسئولیت داشتم، همواره مناقشات و مذاکرات تعامل رسانه‌ای در دستورکار ما بود. اما دو بحث اینجا وجود دارد؛ اینکه رسانه مستقل است و بعضی مواقع یک کارهایی می‌کند و اینها باید پایگاه و بلندگویی برای اظهارنظرهای مختلف باشند، اما این مسائل هم گاهی وجود دارد. البته ما یک توافقنامه هم با قطری‌ها داریم ولی متاسفانه نمی‌دانم به چه دلیلی به آن پرداخته نشده است، چون ما کلی تلاش کردیم و نتوانستیم دفتر صداوسیمای ایران را در آنجا راه بیندازیم، حتی الآن مکان مشخص هم دارد و پیشنهاد وزارت خارجه ایران به برنامه‌ریزان و کارشناسان این بود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مهدی اسماعیلی هم رئیس‌جمهور را در سفر قطر همراهی کند. یا حداقل رئیس صداوسیما، پیمان جبلی می‌تواند در این سفر حضور پیدا کند. جبلی با توجه به تخصص و علاقه‌ای که دارد، سفیر جمهوری اسلامی در تونس بوده و در این زمینه کار کرده و باتجربه است، می‌توانست در این سفر نقش موثری داشته باشد. بالاخره از حوزه رسانه هم اگر یک نفر در سطح تصمیم‌گیر در این سفر رئیس‌جمهور را همراهی بکند، خوب است تا از این فرصت تعامل با قطر، نهایت بهره برای جمهوری اسلامی و ارتقای سطح روابط در تامین امنیت منطقه حساس خلیج‌فارس -که دشمنان کمی هم نداریم- انجام شود.»
دیدارهای جانبی در حاشیه اجلاس اوپک گازی
در پایان این دستیار وزیر امورخارجه با اشاره به ماهیت و چگونگی شکل‌گیری اجلاس سران اوپک، به دیدارهای جانبی رئیس‌جمهور در این سفر پرداخت و بیان کرد: «مبدع و طراح اجلاس اوپک گازی، شخص مقام‌معظم‌رهبری بود. در دیداری که پوتین، رئیس‌جمهور روسیه با مقام‌معظم‌رهبری داشت، رهبری پیشنهاد می‌دهند که خوب است ما کشورهای صادرکننده نفت که سازمانی به نام اوپک داریم، برای گاز هم چنین تدبیری داشته باشیم. بلافاصله بعد از این سخن رهبری، اوپک گازی طراحی می‌شود. قرار بود دبیرخانه اوپک گازی در ایران راه‌اندازی شود، اما در دولت‌های قبل در جمهوری اسلامی در یک معامله و توافق سیاسی این دبیرخانه با مسئولیت و پذیرش سازمان کنفرانس غیرمتعهدها با قطری‌ها مبادله شد و دبیرخانه اوپک گازی به قطر منتقل شد. این ششمین اجلاس است که دارد برگزار می‌شود و طبیعی است که در طول برگزاری اجلاس، حتما ملاقات‌های دوجانبه با برخی از سران کشورها خواهند داشت. علاوه‌براین، در طول سفر، تجار ایرانی ساکن در قطر یا ایرانیان مقیم قطر، برنامه‌هایی دیگری نیز برای رئیس‌جمهور تدارک دیده‌اند.»
مطالب پیشنهادی
