«فرهیختگان» فعالیت‌های یک گروه جهادی دانشجویی را روایت می‌کند
فاطمه طاری‌بخش، زهرا رمضانی، گروه دانشگاه: عمرشان به اندازه انقلاب اسلامی است؛ گروه‌هایی که در همان بحبوحه نخستین روزهای پیروزی مردم، برای آبادی کشور آستین‌هایشان را بالا زدند و از آن برهه تا امروز، بنا به شرایط کشور در سنگرهای مختلف حضور داشته‌اند. گاه خط‌مقدم، سنگرشان بود؛ گاه آبادی مناطق محروم، اما هرچه زمان جلوتر آمد، شرایط کاری آنها هم متفاوت شد، به‌طوری‌که درکنار فعالیت‌های عمرانی، آموزش و ارائه خدمات پزشکی را هم دنبال می‌کردند. همزمان با همه‌گیری بیماری کرونا نیز تلاش کردند درکنار کادر درمان بمانند تا از این طریق، باری را از دوش پرستاران و پزشکان بردارند. اگر بخواهیم تعریفی ساده‌تر از گروه‌های جهادی داشته باشیم، باید بگوییم برایشان فرقی نمی‌کند امروز ایران درگیر چه چالشی شده است، بلکه هدف آنها تنها رفع‌مشکلات است و در این مسیر هم نیازی به اجازه گرفتن از ارگانی ندارند. گروه‌هایی که بعضی‌هایشان از دل دانشگاه‌ها بیرون آمده و دانشجویان را با خود همراه کرده‌اند. مزیتی که گروه‌های جهادی دانشجویی به نسبت گروه‌های دیگر دارند، این است که کارهای جهادی‌شان را با علم همراه می‌کنند و همین مهم باعث شده در بسیاری از مناطق، این گروه‌ها دست به فعالیت‌های اقتصادی بزنند. اقداماتی که تا حد زیادی می‌تواند به پایداری اقتصادی در مناطق روستایی و دورافتاده بینجامد. از همه اینها که بگذریم، مولفه اصلی گروه‌های جهادی دانشجویی این است که هیچ‌گاه علم‌شان روی زمین نمی‌ماند و حتی اگر اعضای آن فارغ‌التحصیل شوند، بازهم دانشجویان جدیدالورود و تازه‌نفس هستند که کارهای آنها را دنبال کنند.
کارمان از آموزش در مدارس ابتدایی شروع شد
جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) یکی از همان گروه‌هایی است که با وجود تازه‌نفس بودن، توانسته اثرگذاری قابل‌توجهی را در استان یزد داشته باشد. گروهی که سال 95 به‌صورت کشوری و با همت دانشجویان دانشگاه یزد پا به این مسیر گذاشت و اولین فعالیتش نیز در منطقه حسن‌آباد این استان بود، حالا اما وضعیت متفاوت شده و نه‌تنها دانشجویان دانشگاه‌های دیگر می‌توانند هم‌قدم با اعضای این گروه، در آبادسازی استان یزد حضور داشته باشند بلکه درصورت نیاز کل گروه می‌تواند از استان یزد به نقاط دیگر ایران‌مان برود. حنانه‌سادات فاطمی، مسئول خواهران جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) در این‌باره به «فرهیختگان» می‌گوید: «اولین قدم‌مان برای رفع‌محرومیت این بود که آموزش در مدارس ابتدایی منطقه حسن‌آباد را شروع کردیم، بعد از آن کارگاه قالیبافی را نیز برای زنان سرپرست خانوار استان برگزار کرده‌ایم که در زمینه فعالیت‌های اقتصادی تعریف می‌شود. از آن سال تا امروز جمعیتی که با ما در مناطق مختلف و برای محرومیت‌زدایی حضور داشته، متفاوت بوده است اما امروز 80 نفر عضو این جمعیت هستند که بخش اصلی این گروه را نیز دانشجویان دختر تشکیل می‌دهند، به‌طوری که 55 دانشجوی دختر و 25 دانشجوی پسر داریم.»
هنوز هم در حسن‌آباد یزد فعال هستیم
علی‌رغم اینکه حالا این گروه جهادی عمری پنج‌ساله دارد، اما قرار نیست از منطقه حسن‌آباد که اولین نقطه حرکت این گروه جهادی است، برود؛ موضوعی که مسئول خواهران جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) درباره‌اش می‌گوید: «امروز هم حوزه فعالیت این گروه جهادی رفع معضلات و پیشگیری از معضلات اجتماعی در حاشیه حسن‌آباد است. طرح اجتماعی – آموزشی‌مان نیز که بنا داریم طی دو یا سه سال آینده برای جمعیت هدف نوجوانان به اجرا دربیاوریم نیز به‌عنوان برنامه بلندمدت‌مان به حساب می‌آید که طبیعتا در این نقطه از استان هم اجرایی خواهد شد.»
حسنا و مهرا دوگانه آموزشی جمعیت امام‌حسن(ع) در مناطق حاشیه‌نشین
طرح اجتماعی به نام طرح مهرا (بانوی مهر) و حسنا همان دو طرح اجتماعی – آموزشی است که برای اجرای آن برنامه‌ریزی‌های زیادی صورت گرفته و آموزش‌های لازم به اعضای گروه نیز در راستای اجرای هرچه موثرتر آن ارائه شده است. او درباره چگونگی اجرای این دو طرح ادامه می‌دهد: «طرح مهرا (بانوی مهر) که ذیل برنامه‌های هویت‌بخشی تعریف می‌شود، در مرحله شناسایی است. درواقع خواهران جهادی در جمع قشر آسیب‌پذیر که همان دختران نوجوان حاشیه‌نشین هستند، می‌روند تا بتوانند برنامه‌های تعریف‌شده را به مرحله اجرا برسانند. همچنین بنا داریم در مدارس نیز حاضر شویم و از این طریق دخترانی که از حیث هویتی دچار آسیب هستند را شناسایی کنیم و بعد به مراکز مربوطه ارجاع دهیم. طرح حسنا هم که قرار است زمینه را فراهم کند تا کتاب‌های غیردرسی و کمک‌درسی دراختیار نوجوانان مناطق مختلف یزد قرار گیرد، کتابخانه‌ای که ویژگی‌های خاصی هم دارد و می‌تواند به الگویی برای دیگر استان‌ها تبدیل شود.» فاطمی می‌گوید: «با توجه به تحقیقات میدانی انجام‌گرفته در سطح شهر یزد متوجه شدیم کتابخانه تخصصی برای نوجوانان وجود ندارد، از این‌رو تلاش داریم با راه‌اندازی کتابخانه تخصصی، هم کتاب‌های درسی و هم غیردرسی را داشته باشیم. درکنار آن، هدف این است که کارگاه مهارت‌آموزی را با استفاده از ظرفیت دانشجویان فنی، برای جامعه هدف‌مان برگزار کنیم؛ هم‌اکنون نیز درحال رایزنی برای جمع‌آوری کمک‌های مالی به‌منظور راه‌اندازی این کتابخانه هستیم.»
اجرای پویش یلدای مهر با همراهی گروه‌های جهادی فعال
درکنار همه این فعالیت‌ها، نباید فراموش کرد دوسالی می‌شود کرونا دردسرهای زیادی برای مردم در حوزه‌های مختلف ایجاد کرده؛ مشکلاتی که باعث شده گروه‌های جهادی هم مسیر فعالیت‌شان را تغییر داده و از حضور میدانی در مناطق مختلف، به بیمارستان و مراکز بهداشتی و درمانی حرکت کنند. گروه جهادی امام‌حسن(ع) نیز از همان روزهایی که وضعیت کرونا در کشور بحرانی شد، در بیمارستان شهید صدوقی حاضر شدند تا بتوانند باری را از روی دوش مدافعان سلامت بردارند. اما این همه ماجرا نیست؛ چراکه به گفته فاطمی، علی‌رغم وجود بیماری، هیچ کاری نیمه‌تمام رها نشده است. مساله مهم درباره فعالیت‌های گروه جهادی، میزان تاثیرگذاری فعالیت‌هایشان است؛ مولفه‌ای که مسئول خواهران جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) درباره‌اش می‌گوید: «جمعیت دانشجویی امام‌حسن طرح‌های زیادی را اجرایی کرده که اثرگذاری قابل‌توجهی داشته است. مثلا در راستای اعتمادسازی بین افراد محل فعالیتی انجام گرفت. در آذرماه به بهانه یلدا و شهادت سردار سلیمانی و ایام فاطمیه فعالیت‌های گسترده‌ای انجام شد. با همکاری گروه‌های جهادی دانشکده حضرت رقیه(س) و دانشکده علوم پزشکی شهید صدوقی، دانشگاه علم و هنر یزد و دانشگاه سراسری یزد و دانشگاه شهید مطهری، پویش یلدای مهر را در سطح استان اجرا کردند.»او ادامه می‌دهد: «همچنین با شناسایی‌ای که جمعیت امام‌حسن از مناطق حاشیه‌نشین استان داشت، متوجه فقر محتوای پروتئینی در بسته‌های غذایی افراد کم‌درآمد شد. به همین دلیل طی مشورت با افرادی در حوزه تغذیه اقلام ماهی، گوشت قرمز و مرغ را در 114 بسته تهیه کرد. این بسته‌ها در محلات حاشیه‌نشین و با کمک گروه‌های جهادی توزیع شد. پویش «مهریاری» نیز یکی از فعالیت‌های این گروه جهادی است؛ فراخوانی که هدفش جمع‌آوری کمک برای تامین کتاب‌های کمک‌درسی دانش‌آموزان کم‌بضاعت بود. پویشی که توانست 450 تا 500 جلد کتاب کمک‌درسی را خریداری کند و از ابتدای مهر امسال دراختیار دانش‌آموزان قرار گرفت. البته تمام فعالیت‌های این گروه برای مهرماه به اینجا ختم نشد.» فاطمی در توضیح بیشتر این مساله می‌گوید: «تهیه و بسته‌بندی بسته‌های لوازم‌التحریر برای دانش‌آموزان حاشیه شهر را انجام دادیم. این مورد تحت‌عنوان همان «پویش مهریاری» انجام شد. طی ارتباطی که با دانش‌آموزان داشتیم، متوجه شدیم زمانی که مدارس به‌تازگی حضوری شده بود، بسیاری از دانش‌آموزان ما اشتیاقی به مدرسه رفتن نداشتند و بعد از صحبتی که با خانواده آنها داشتیم، متوجه شدیم دلیل‌شان نداشتن کفش است. بعد از آن با کمک خیرین جمعیت امام‌حسن تعدادی بن کفش از مغازه‌های محلی تهیه کردیم و دراختیار خانواده‌ها گذاشتیم که بعد از آن دانش‌آموزان به مدرسه برگشتند. قطعا گروه‌های جهادی هم نیازمند پشتیبانی مالی هستند، مولفه‌ای که باعث شده هر گروه تلاش کند شبکه‌ای از خیرین را گرد خود جمع کند تا از این طریق در مواقع ضرور، بتواند در کمترین زمان کارها را به پیش ببرد. مساله‌ای که شامل حال گروه جهادی امام حسن(ع) هم شده است.» فاطمی درباره این بخش توضیح می‌دهد: «هزینه‌هایی که برای اجرای طرح‌هایی مانند حسنی و مهرا و... شده و می‌شود، تنها از طریق کمک‌های مردمی و خیرین تامین شده است. از سوی دیگر باید بگویم متاسفانه هیچ حمایت مالی به این جمعیت از طرف جهاد دانشگاهی صورت نمی‌گیرد و بعد از حذف بودجه مرتبط با گروه‌های جهادی، ما از طریق کمک‌های مردمی به کارمان ادامه می‌دهیم. سال قبل قرار بر این بود که پنج تا هفت میلیون تومان به گروه‌های جهادی در طول یک‌سال تعلق بگیرد، اما متاسفانه این بودجه نه‌تنها تعلق نگرفت بلکه به‌صورت کامل حذف شد و درنهایت تبدیل به معضل مهمی برای گروه‌های جهادی دانشجویی شد.»
گلایه‌های جهادی‌ها از روند کند صدور مجوز فعالیت‌ها
علی‌رغم اینکه گروه‌های دانشجویی جهادی برایشان فرقی نمی‌کند برای رفع کدام چالش وارد عمل شوند، اما به نظر می‌رسد این گروه‌ها نیز برای گرفتن مجوزهای لازم با چالش‌هایی روبه‌رو هستند؛ مشکلاتی که هرچند نمی‌تواند سد راه فعالیت این گروه‌ها شود، اما قطعا بخشی از انرژی و زمان آنها را هدر می‌دهد. فاطمی می‌گوید: «مطمئن باشید وقتی کارتان به هر نهاد و سازمانی که بیفتد، یعنی قرار نیست به‌راحتی به هدف‌تان برسید! متاسفانه اگر بخواهیم وارد بسیج دانش‌آموزی شویم کارمان را موکول می‌کنند به راهی که بی‌راهه است. شاید به همین خاطر است که خیلی از گروه‌های جهادی دنبال مجوز گرفتن نمی‌روند و کار را شروع می‌کنند. متاسفانه یکی از دلایلی که در این موضوع وجود دارد این است که هویت‌بخشی به گروه‌های جهادی انجام نشده است.» او در توضیح بیشتر این مهم تصریح می‌کند: «به عبارت دیگر ما وارد آموزش و پرورش می‌شویم و می‌خواهیم یا با ما همکاری کنند یا ما را به رسمیت بشناسند، درحالی که قطعا فعالیت‌های ما کمکی به این وزارتخانه است و ما می‌توانیم برای دانش‌آموزان‌شان کلاس فوق‌العاده برگزار کرده یا خانواده دانش‌آموزانی که نیازمند هستند را تحت‌پوشش قرار دهیم، اما در عمل می‌بینیم آنها اصلا ما را به رسمیت نمی‌شناسند که بخواهند همکاری‌های لازم را با ما داشته باشند. همین مهم درباره دیگر سازمان‌ها هم صدق می‌کند و در یک کلام گرفتن مجوز برای انجام فعالیت‌ها کار بسیار دشواری است.»
نقش پررنگ دختران جهادگر در فعالیت‌ها
در 6 ماه اخیر زنان عضو این گروه، حضور پررنگ‌تری داشته‌اند، اما این بدان معنی نیست که بخش مردان این گروه نقش کمرنگی در پیشبرد برنامه‌ها داشته باشد. فاطمی معتقد است: «این گروه، پروژه اقتصادی و جشن‌های مختلف داشته و پویش‌های بزرگی برگزار می‌کند. یکی از این پویش‌ها در تولد امام‌حسن(ع) برگزار می‌شود و برنامه‌های بزرگی داریم و عمده فعالیت آن با مردان است و فعالیت‌های عید غدیر نیز این‌طور است. پروژه‌های عمرانی تماما از طریق برادران انجام می‌شود. برای مثال در حسن‌آباد زنی بود که همسرش فوت شده بود و تحت‌پوشش کمیته امداد بودند، به ما معرفی شدند و برادران سقف خانه آنها را تعمیر کردند. در کارگروه اقتصادی که تحت نظارت برادران است از این دست فعالیت‌ها انجام می‌شود.»
صداوسیما برنامه‌ای را به گروه‌های جهادی اختصاص دهد
مسئول خواهران جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) درباره تاثیر رسانه در فعالیت‌های جهادی هم می‌گوید: «در حوزه رسانه نیاز به کمک داریم. به این خاطر که برای مثال در جمعیت امام‌حسن کارگروه رسانه نهایت تلاش خود را می‌کند که اخبار به‌روز‌رسانی شوند و فعالیت‌ها بازتاب خوبی داشته باشند. اما خارج از این فضا برای به گوش عموم مردم رساندن ضعف داریم. حتی اگر صداوسیما برنامه‌ای برای صحبت با این گروه‌های جهادی داشته باشد، خیلی خوب است. زمان زیادی است که این اتفاق در صداوسیما نیفتاده است، حداقل در شهر یزد که این‌طور است.» طبیعی است اگر نهادهای دولتی هم‌راستا با گروه‌های جهادی شوند، نه‌تنها آنها می‌توانند اثرگذاری بیشتری داشته باشند، بلکه با سازماندهی دقیق‌شان می‌توان سرعت بیشتری به انجام فعالیت‌های جهادی داد، اما در عمل به نظر نمی‌رسد این مهم محقق شود. فاطمی می‌گوید: «قاعدتا ظرفیتی که دولت در اختیار دارد، بسیار موثر است؛ اما مساله اصلی این است که بتوانیم از آنها به درستی استفاده کنیم. به‌طور مثال نیازمند آن هستیم که در کارگروه اقتصادی یا طرح آسیب‌های اجتماعی، بتوانیم مجوزهای لازم را از دولت بگیریم یا به‌صورت مستمر در مدارس حضور داشته باشیم. همچنین برای کارگروه حسنا که طرح تربیتی – آموزشی بوده و اجرای آن جزء نیازمندی‌های شهر یزد است، نیازمند حمایت‌های مالی برای خرید ساختمان یا زمینی برای احداث کتابخانه هستیم. با وجود اینکه بودجه‌هایی که استانداری اعلام می‌کند بودجه‌های کلانی در سطح اجتماعی بوده و برای احداث فرهنگسرا یا کانون پرورش فکری مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما چنین بودجه‌ای برای احداث کتابخانه در اختیارمان قرار نمی‌گیرد.
لزوم حمایت مالی از گروه‌های جهادی با سابقه و معتبر
این عضو گروه جهادی معتقد است: «اگر قسمتی از این بودجه به صورت خیلی محدود در اختیار جهادگران قرار بگیرد و در اختیار گروهی قرار بگیرد که عقبه و پیشینه درست و معتبری داشته باشد، بسیار تاثیرگذار خواهد بود. این بودجه‌ها همچنین می‌تواند در اختیار گروه‌هایی قرار بگیرد که حداقل پنج سال فعالیت مستمر در حاشیه شهر داشته و با مسائل و معضلات اجتماعی آنجا آشنا باشند. این درحالی است که چنین گروه‌هایی هزینه‌ای نیز برای فعالیت‌هایشان نمی‌گیرند اما از این ظرفیت استفاده نمی‌شود.»
نوروز 1401 هم در مناطق محروم هستیم
با همه این مشکلات اما قرار نیست این گروه جهادی مانند دیگر هم‌قطارانش ذره‌ای از مسیرش عقب بنشیند؛ چراکه از امروز برنامه‌ریزی‌ها برای نوروز 1401 و سال آینده شروع شده است. فاطمی صحبت‌هایش را با برنامه‌های جدید به پایان می‌رساند و می‌گوید: «امسال فاز دوم شناسایی تخصصی یکی از مناطق حاشیه شهر یزد را داشتیم که انجام گرفت. البته اعضای جمعیت امام‌حسن(ع) در اردوهای هجرت که مربوط به آبادسازی روستاهای محروم بوده و در ایام نوروز و تابستان هر سال برگزار می‌شود نیز حضور فعال داشته و این اتفاق برای نوروز 1401 هم خواهد افتاد.»
مطالب پیشنهادی
