ندا اظهری، مترجم: دانشجویان بین‌المللی در دنیا سهم زیادی از تامین درآمدهای دانشگاه‌ها را به خود اختصاص می‌دهند و به همین دلیل در دوران همه‌گیری کرونا که بسیاری از کشورها با مسدود بودن مرزها مواجه بودند، شمار دانشجویان بین‌المللی به پایین‌ترین حد خود رسید. در سال 2019 در دنیا بیش از 6 میلیون دانشجوی بین‌المللی حضور داشتند که در مقایسه با 2 میلیون نفر در سال 2000 با رشد قابل‌توجهی روبه‌رو شده است. پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که درصورت تداوم رشد کشورها، آمار دانشجویان بین‌المللی تا سال 2025 به حدود 8 میلیون نفر برسد. دانشجویان بین‌المللی همواره به دنبال بهترین کشورها برای تحصیل هستند. طبق آمار سال 2019، آمریکا با 496/075/1 میلیون نفر بالاترین تعداد دانشجویان بین‌المللی را در اختیار داشت که این تعداد در سال تحصیلی 2021- 2020 با 15 درصد کاهش به 914.095 هزار نفر رسید. شمار دانشجویان بین‌المللی جدید که در دانشگاه‌های آمریکا ثبت‌نام کرده‌اند تا 45.6 درصد کاهش یافته است. چین و هند همچنان بزرگ‌ترین کشورهای ارسال دانشجویی به‌شمار می‌روند و این دو کشور در دو سال گذشته به ترتیب با افت 14.8 و13.2 درصدی روبه‌رو بوده‌اند. طبق آماری که پیش از همه‌گیری کرونا منتشر شده بود، انگلیس با بیش از 496 هزار و چین با بیش از 492 هزار دانشجوی بین‌المللی، بیشترین تعداد دانشجویان خارجی را در دنیا از آن خود کرده‌اند.

با شیوع کرونا بسیاری از این معادلات به‌هم خورد و دانشگاه‌های دنیا با چالش جذب دانشجو و کاهش درآمدهای دانشجویی روبه‌رو شدند. زمانی که وقت تصمیم‌گیری درمورد بهترین روش برای جذب دانشجوی بین‌المللی فرا می‌رسد، دانشگاه‌ها باید فراتر از کشورهایی با منابع سنتی برای جذب بروند. اما تنوع راهکارهایی که در این بین وجود دارد، نیاز به ایجاد پردیس‌هایی فراگیر دارد و مرزهای جدیدی برای جذب این گروه از دانشجویان باید مدنظر قرار گیرد. مسدود شدن مرزها، اختلال در پرواز، نوسانات ارزی، رده‌های دیپلماتیک و مداخلات دولت‌ها، همگی باعث ایجاد ابهامات درباره مقاصد تحصیلی جهانی برای دانشجویان بین‌المللی شده است و این حتی پیش از نگرانی‌های بهداشتی در همه‌گیری کووید- 19 بوده است. به‌طورکلی، پلتفرم‌های دانشجوی بین‌المللی در دنیا در 120 کشور وجود دارد که با بیش از 450 مقصد آموزش عالی برای جذب دانشجویان در سطح جهانی فعالیت می‌کنند.

17 کشور با جاذبه بالا

با توجه به اینکه اقبال دانشجویان سراسر دنیا به تحصیل در برترین کشورهای دنیا با کاهش چشمگیری به‌ویژه در دوران همه‌گیری کرونا روبه‌رو بوده، به نظر می‌رسد باید مقاصد جدیدی برای تحصیل دانشجویان بین‌المللی در نظر گرفته شود. 17 کشور از نظر دانشگاه‌های جهانی براساس عوامل کلیدی جمعیت‌شناسی و اقتصادی و نگرانی‌های دانشجویان در 7 حوزه، از پرداخت هزینه گرفته تا مقوله پذیرش برای جذب دانشجویان بین‌المللی درنظر گرفته شده‌اند. این کشورها بدون شک جزء بدیهی‌ترین کشورهایی هستند که مقصدی برای جذب دانشجویان بین‌المللی به‌شمار می‌روند. چین، هند، نیجریه و به‌طورکلی برخی از بهترین نقاط آسیا، آفریقا، آمریکای جنوبی و حاشیه اروپا جزء این 17 کشور محسوب می‌شوند. فراتر از مرزهای هندوستان، کشورهای سریلانکا، پاکستان، بنگلادش و نپال؛ فراتر از چین هم، ویتنام، سنگاپور، فیلیپین، تایلند و مالزی؛ حاشیه اروپا شامل پرتغال، لهستان، یونان و رومانی و نقاط مختلف دیگر هم شامل برزیل، ترکیه، ژاپن و غنا قرار می‌گیرند.

تنوع‌بخشی می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد

به گزارش universityworldnews، ایجاد تنوع یکی از اصلی‌ترین استراتژی‌های بین‌المللی در آمریکا، استرالیا و انگلیس برای جذب هرچه بیشتر دانشجویان بین‌المللی محسوب می‌شود. اما این تنوع‌بخشی در کشورهای مختلف معانی مختلفی دارد. به این معنا که تنوع‌بخشی در آمریکا با ایجاد تنوع در استرالیا به کلی متفاوت است. به‌طورکلی، تفاوت‌هایی بین معنای اجرای تنوع‌ها برای مدارس بازرگانی، دانشگاه‌های پژوهشی و دانشگاه‌ها علمی- کاربردی در همان کشور وجود دارد. کارشناسان بر این باورند که جذب دانشجویان بین‌المللی به دو گروه متکی است؛ یکی افراد ثروتمند و دیگری کسانی که یارانه‌های زیادی را دریافت می‌کنند. همان‌طور که تا همین اواخر دانشجویان عربستان سعودی و برزیل هم چنین تجربه مشابهی را پشت‌سرگذاستند. تنوع، واژه‌ای است که می‌تواند به تنوع بخشیدن داخلی منجر شود و گاهی برای اینکه بالاترین نتیجه حاصل شود، تنوع چند فرهنگی و تنوع بین‌المللی باید با یکدیگر کار کنند. برخی کارشناسان بر این باورند که موسسات آموزش عالی تمام اوقات خود را صرف گفت‌وگو درباره تلاش برای تنوع بخشیدن به بدنه دانشجویی می‌کنند اما در این میان، کسی مسئولیتی در این قبال نمی‌پذیرد.

ایجاد تنوع در فرآیند جذب دانشجویان بین‌المللی به ظاهر ساده است اما به‌ندرت پیش می‌آید که پیرامون آموزش اعضای هیات‌علمی برای حمایت از ایجاد تنوع در جامعه بحثی شود. از آنجایی که موسسات آموزشی به نگاه مشترکی برای تنوع بخشی به بدنه دانشجویی نیاز دارند، سازمان‌ها نسبت به شرکت‌ها از آمادگی بیشتری برخوردارند و 6 فرهنگ یا بیشتر به رقابت با یکدیگر می‌پردازند که برخی از آنها درحالی‌که به دنبال واکنش به دیگر چالش‌ها هستند، خواستار مقابله با نابرابری‌های تاریخی‌اند. به نظر می‌رسد که برخی مدارس آکادمیک که برخی پردیس‌ها را هم شامل می‌شوند، در دنیایی کاملا متفاوت زندگی می‌کنند.

بازارهای جهانی رو به رشد

مرزهای آینده برای جذب دانشجویان بین‌المللی از اهمیت بالایی برخوردارند و دانشگاه‌ها باید عوامل خاصی را برحسب علاقه دانشجویان و اندازه بازار برای انتخاب کشورهایی برای اعمال تنوع برای بدنه دانشجویی و شناسایی 17 کشور به‌عنوان مقاصد جدید در نظر گیرند. داده‌های به‌دست‌‌آمده، از دسامبر 2020 تا نوامبر 2021، پلتفرمی را برای دانشجویان فراهم می‌کند که بتوانند گزینه‌های انتخابی خود را بر‌ای تحصیل در کشور موردنظر محدود کنند. یکی از معیارها برای انتخاب این است که از نظر تنوع بخشی جغرافیایی، اطمینان حاصل کنید که هیچ ملیتی بیش از 15 درصد از کل جمعیت دانشجویان بین‌المللی را دربرنگرفته باشد. البته این مقاصد جدید، فهرست جامعی نیستند و الزاما کشورها مقصد مناسب و بدون نقصی برای تمام مناطق و انواع موسسات آموزشی محسوب نمی‌شوند. مالزی و نپال جزء بازارهای انعطاف‌پذیر برای بازار جذب استرالیا به‌شمار می‌روند. ویتنام هم بازار منعطفی برای استرالیا و کانادا است. البته در این میان، هشدارهایی هم نسبت به افزایش مقاصد دانشجویان بین‌المللی در کشورهای انگلیسی زبان داده شده است به‌طوری که هند 34 درصد ثبت‌نام دانشجویان بین‌المللی در کانادا را به خود اختصاص داده و این درحالی است که آمریکا، انگلیس و استرالیا 30 درصد یا بیشتر از حجم دانشجویان چینی را شامل می‌شوند.

فراتر از هند: در این منطقه، 4 کشور در جذب دانشجویان بین‌المللی دخیل هستند. در میان دانشجویان سریلانکایی که در خارج از کشور تحصیل می‌کنند، برقراری اجتماعات سریلانکایی در کانادا، فرانسه، هند، استرالیا و خاورمیانه و نبود دانشگاه‌های مناسب در کشورهای مبدأ جزء عواملی هستند که به دانشجویان برای ترک کشور خود و تحصیل در خارج از کشور فشار وارد می‌کنند. در این میان، فنلاند، کانادا و ایتالیا سریع‌ترین درصد رشد را در میزان جذب دانشجویان بین‌المللی به خود اختصاص داده‌اند. ایتالیا در مقایسه با پاکستان و نپال دانشجویان بیشتری جذب می‌کنند اما این دو کشور با توجه به همسایه بودن با چین، کشش زیادی را برای دانشجویان نپالی ایجاد کرده‌اند که به جای تحصیل در دانشگاه‌های هند، خواستار تحصیل در کشوری نزدیک به وطن خود هستند. چین نیز دانشجویان زیادی را از پاکستان به خود جذب می‌کند و ایتالیا و انگلیس نیز از معروفیت بالایی برخوردارند. جمهوری چک و پرتغال هم در کنار آمریکا بزرگ‌ترین رشد را در جذب دانشجویان بین‌المللی در میان دانشجویان بنگلادشی داشته‌اند.

فراتر از چین: در این منطقه، تایلند و ویتنام بیشترین رشد را برای جذب دانشجویان تمام‌وقت خارجی داشته‌اند. حساسیت قیمت شهریه دانشگاه‌ها هم معیار مهمی برای دانشجویان کشورهای دیگر محسوب می‌شود و معمولا از هر 5 دانشجو، یک دانشجو به دنبال واحدهایی است که شهریه‌ای در پی نداشته باشند. دانشجویان سنگاپوری به گزینه‌های تحصیلی برای تحصیل در آمریکای شمالی و اروپایی مانند نروژ و ایتالیا می‌اندیشند. اما دانشگاه‌های سنگاپور باتوجه به اینکه این جزیره جزء سریع‌ترین مقاصد دانشجویی در دنیا نسبت به فیلیپین، مالزی و تایلند است، به دنبال جذب دانشجوی بین‌المللی از مناطق دورتر هستند.

حاشیه اروپا: چهار کشور اروپایی جزء مهم‌ترین کشورهایی هستند که می‌توانند برترین کشورهای جذب‌کننده دانشجویان بین‌المللی باشند. دانشگاه‌های انگلیس نیازهای خود را به‌طورکامل برآورده می‌کنند اما تغییر موضع انگلیس بعد از خروج از برگزیت، به انتخاب مقاصد دیگری چون پرتغال، لهستان، رومانی و یونان می‌اندیشند. دانشجویان پرتغالی از زمان برگزیت بیشتر به دنبال مقاصد اروپایی هستند و ایرلند و ایتالیا نیز گزینه‌های بالقوه و جایگزینی برای تحصیل در انگلیس به‌شمار می‌روند. آلمان، هلند، لهستان و رومانی نیز به‌عنوان کشورهای اروپایی، گزینه‌های خوبی برای دانشجویان بین‌المللی به‌شمار می‌روند. اما لهستان با نرخ کمتر از 2 درصد، سهم کمتری در جابه‌جایی دانشجویان بین‌المللی دارد. در نقطه مقابل، لهستان بیشترین نرخ جابه‌جایی را بین چهار کشور حاشیه‌ای اروپایی دارد و دانشجویان خارجی نیز تمایل بیشتری به تحصیل در مجارستان، ایتالیا و ایرلند از خود نشان می‌دهند. در این میان، یونان بالاترین میزان ثبت‌نام دانشجویان بین‌المللی زن را دارد اما ژاپن ‌عنوان سریع‌ترین رشد مقاصد جذب دانشجوی بین‌المللی دارد.

کاهش 90 درصدی جذب در دانشگاه‌های انگلیس

به گزارش تایمز، برخی دانشگاه‌های انگلیس بعد از خروج از برگزیت، به‌طور کامل افت شدید جذب دانشجویان بین‌المللی را از اتحادیه اروپا تجربه کردند. پذیرش دانشجویان اتحادیه اروپا در ده‌ها موسسه آموزشی تا بیش از دوسوم کاهش داشته است، درحالی‌که شمار کمی از آنها در جذب دانشجو در سال 2020 با کاهش 100 درصدی مواجه شدند. به‌نظر می‌رسد بسیاری از دانشگاه‌ها با تقویت پذیرش دانشجویان انگلیسی مقطع کارشناسی، روند کاهش جذب را تجربه کرده‌اند، اما ترکیب جذب انگلیس و اتحادیه اروپا تا بیش از یک‌پنجم در 10 موسسه کاهش یافته است. برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارد که کل پذیرش از اتحادیه اروپا تا نصف کاهش یافته است.

برخی دانشگاه‌های انگلیس تلاش کرده‌اند با ارائه بورسیه یا دیگر موارد ‌انگیزشی، تمایل دانشجویان بین‌المللی را به تحصیل در این کشور افزایش دهند. اما داده‌ها نشان می‌دهد تمام دانشگاه‌های بزرگ در این کشور به‌طور مجاز در پذیرش اتحادیه اروپا با کاهش روبه‌رو شده‌اند. تنها دو دانشگاه در ایرلند شمالی با رشد پذیرش از اتحادیه اروپا مواجه شده‌اند. در میان دانشگاه‌های بزرگ، دانشگاه «کانونتری» بزرگ‌‌ترین کاهش دانشجوی بین‌المللی را تجربه کرده است، به‌طوری‌که در سال 2020 با افت 29 درصدی مواجه شدند و تعداد دانشجویان اتحادیه اروپا تا 600 دانشجو کاهش داشت. پیشنهادهای جذب دانشجوی بین‌المللی از 15.7 درصد در سال 2020 به 3/3 درصد در سال 2021 رسید.

تغییر قانون ویزا در آمریکا

قانون مهاجرت در آمریکا و جابه‌جایی دانشجویان بین‌المللی جزء مواردی است که می‌تواند شمار جذب دانشجو در این کشور را افزایش دهد که معمولا توسط سیاستگذاران و دانشگاه‌ها وضع می‌شود. حدود یک میلیون دانشجوی بین‌المللی در آمریکا مشغول تحصیل هستند، اما بسیاری از آنها هویتی ناشناخته دارند. چیزی که در این میان تغییر نکرده، این است که درحالی‌که دانشجویان بین‌المللی مهاجر نیستند، آنها سیاست‌هایی را مرتبط با مهاجرت تجربه می‌کنند. حتی تغییرات کوچک و تغییر در سیاست مهاجرتی آمریکا پیامدهای بزرگی را برای دانشجویان دارد؛ چراکه آنها تحت‌تاثیر تغییراتی قرار می‌گیرند که هیچ کنترلی روی آنها ندارند. سیاست مهاجرت آمریکا که روی دانشجویان بین‌المللی و کارگران خارجی تاثیر می‌گذارد، می‌تواند ضربه‌ای به این قشر وارد کند.

طبق قانون سال 1998، دوسوم دانشجویان دکتری بین‌المللی که مدرک خود را اخذ کرده بودند، می‌توانستند در درازمدت در آمریکا ماندگار شوند. دو دهه بعد، 75 درصد تمام دانشجویان دکتری بین‌المللی همچنان در این کشور حضور داشتند که 88 درصد آنها را دانشجویان هندی تشکیل می‌دادند، این درحالی است که در سال‌های اخیر، بسیاری از دانشجویان چینی و هندی این کشور را ترک کرده‌ و از پتانسیل جذب کشورهای آسیایی استفاده کرده‌اند.

در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، سیاست‌های جذب دانشجویان بین‌المللی موردحمله قرار گرفت، اما حالا در دوران ریاست‌جمهوری بایدن، سیاست‌ها به‌گونه‌ای پیش می‌رود که امید به بازگشت دوباره دانشجویان بین‌المللی افزایش یافته است. ترمیم آسیبی که ترامپ به بدنه آموزش‌عالی آمریکا وارد کرده، سال‌ها به‌طول می‌انجامد. بایدن در ماه ژانویه اعلام کرد اصلاحاتی را برای دوره OPT (آموزش عملی اختیاری) درنظر گرفته است که طبق آن، تعداد بیشتری از دانشجویان بین‌المللی اجازه پیدا می‌کنند در رشته‌های مرتبط با STEM تحصیل کرده و تا سه سال بعد از فارغ‌التحصیلی در این کشور باقی بمانند. اما هنوز هم چالش‌هایی وجود دارد. از دیگر اصلاحاتی که در دستورکار دولت بایدن وجود دارد، اختصاص ویزای دانشجویی F1 است که یک ویزای تک‌منظوره است و به دانشجویان تا سن 17 سال امکان می‌دهد درباره آینده خود برنامه‌ریزی کنند.