ندا اظهری، مترجم: دانشگاه‌ها در سراسر دنیا به‌عنوان مراکزی برای آموزش‌های عالی طبیعتا باید از این امکانات برخوردار باشند که آموزش‌ها را به‌طور مساوی دراختیار همه دانشجویان قرار دهند، اما این معادله گاهی دستخوش تغییراتی می‌شود و شرایط برخی دانشگاه‌ها به‌گونه‌ای پیش می‌رود که از هدف اصلی دور شده و زمینه برای تحصیل شماری از دانشجویان فراهم نمی‌شود. شواهد حکایت از آن دارد که شکاف بین تعداد دانشجویان ثروتمند و فقیر طی 12 سال گذشته به اوج خود رسیده است. به‌طورکلی، آن دسته از دانش‌آموزان انگلیسی که از وضعیت مالی بهتری برخوردارند، درمقایسه با دانش‌آموزان محروم، 18.8 درصد بیشتر وارد دانشگاه می‌شوند. میزان شهریه‌های دانشگاهی در انگلیس از زمان نخست‌وزیری دیوید کامرون حدودا سه برابر شده و این درحالی بود که دانشجویان در سال 2012 شهریه‌ای بالغ‌بر 9000 پوند می‌پرداختند.

 کاهش چشمگیر حضور محرومان در مدارس و دانشگاه‌ها

ارقام جدید نشان می‌دهد وزیر آموزش‌وپرورش انگلیس از دانشگاه‌های این کشور خواست برای ارتقای استانداردها در مدارس باید تلاش بیشتری کنند تا اطمینان حاصل شود که دانش‌آموزان با هر سابقه تحصیلی، تا پایان آن دسته از رشته‌هایی ادامه دهند که بتوانند بعد از فارغ‌التحصیلی در کاری مشغول‌به کار شوند. «میشل دونلان»، وزیر دانشگاه‌های انگلیس معتقد است تنها بررسی آن تعداد از دانشجویانی که از گروه‌های محروم وارد دانشگاه می‌شوند، برای سنجش پیشرفت آموزش‌عالی کفایت می‌کند. مدیر سیاست انجمن رهبران مدارس و کالج‌ها عنوان کرده‌اند تا پیش از این بیشتر کودکان قشر محروم جامعه وارد آموزش‌عالی و مدارس می‌شدند، اما متاسفانه این آمار طی چهار سال گذشته با کاهش چشمگیری روبه‌رو بوده است. این درحالی است که نسبت خانواده‌های مرفه همچنان درحال افزایش است؛ این شکافی است که هر روز درحال وسیع‌تر شدن است. برای حل این معضل باید تلاش‌ها را برای مشارکت در آموزش‌عالی برای برقراری برابری بیشتر افزایش داد و این نه‌تنها وظیفه دانشگاه‌ها بلکه وظیفه کل کشور است.  باید برای مقابله با شکاف‌های آموزشی موجود، با سرمایه‌گذاری بیشتر در آموزش‌های باکیفیت بالا در سال‌های ابتدایی این اطمینان را حاصل کرد که مدارس و کالج‌ها به اندازه کافی بودجه داشته و چگونگی حمایت از مدارسی که به محروم‌ترین جوامع خدمت می‌کنند، بهبود یابند. اگر دولت به‌دنبال بالا بردن کیفیت آموزشی در این کشور است، باید این اتفاق رخ دهد. باید از این موضوع اطمینان داشت که تمام افرادی که توانایی دستیابی و تمایل به ادامه تحصیلات عالی را دارند، گزینه‌های باکیفیتی داده شود که منجربه ایجاد مشاغل فارغ‌التحصیلی خوبی شده و زندگی آنها را متحول کند. وزیر دانشگاه‌های انگلیس به‌تازگی از موسسات آموزش‌عالی خواسته برای ارتقای استانداردها و اهداف موردنظر در مدارس، ازجمله ازطریق حمایت از مدارس، برگزاری اردوهای تابستانی و تعیین سفیران دانشجویی، اقدامات بیشتری را در دستورکار خود قرار دهد.

 محدود کردن تعداد دانشجویان شکاف اجتماعی را تشدید می‌کند

یکی از وزرای سابق دانشگاهی در انگلیس عنوان کرده که دولت این کشور پیشنهادهایی برای ممنوعیت ورود دانش‌آموزان با نمرات پایین‌تر داده است. وزرای حوزه آموزش در انگلیس آماده‌اند تا تعداد درجه مدارک تحصیلی را برای جوانان کاهش دهند. «کریس میلوارد» دوره چهارساله خود را به‌عنوان نخستین مدیر دسترسی عادلانه و مشارکت در اداره دولتی امور دانشجویان پیش از کریسمس به پایان رساند و اکنون استاد دانشگاه بیرمنگام است. او معتقد است محدود کردن تعداد دانشجویان دانشگاهی، درست زمانی که تعداد جوانان 18 ساله در جمعیت این کشور رو به افزایش است، ازنظر اجتماعی شکاف بزرگی به‌شمار می‌رود. دولت‌های 20 سال اخیر انگلیس که از احزاب مختلف این کشور تشکیل شدند، به‌طور گسترده از رشد مشارکت در آموزش‌عالی حمایت کرده‌اند، اما الفاظی که امروز در این‌باره به‌کار می‌رود، بسیار متفاوت است. دولت اعلام کرده می‌خواهد به‌جای اینکه نفرات بیشتری را وارد دانشگاه کند، افزایش نفرات را صرفا در آموزش تحصیلات تکمیلی اعمال کند. «میلوارد» معتقد است اگر دولت سیاست قطع دسترسی به دانشگاه را درپیش گیرد، باید منتظر بود با مقاومت قابل‌توجهی ازسوی والدین و جوانان روبه‌رو شود که دریافت مدرک را بهترین راه برای بهبود شانس زندگی خود می‌دانند. تعداد بی‌سابقه‌ای از دانشجویان در دوران همه‌گیری کرونا تحصیلات دانشگاهی را آغاز کرده‌اند و دانشگاه‌ها معتقدند تعداد زیادی درخواست مجدد برای سال تحصیلی آینده دریافت کرده‌اند. پرسشی که در این میان مطرح می‌شود این است که آیا وزیری حاضر است وقتی نتایج سطح A منتشر می‌شود، بایستد و خطاب به این متقاضیان بگوید که جایی برای دانشگاه رفتن شما وجود ندارد؟ او این‌گونه استدلال می‌کند که دولت نمی‌تواند به‌وضوح معادله تحصیلات تکمیلی را محدود کند و انتظار داشته باشد میزان تقاضا تغییر کند، اما باید ابتدا گزینه‌های جایگزینی را پیش‌روی دانشجویان تحصیلات تکمیلی قرار دهد و از این طریق اطمینان حاصل کند که درصورت تمایل می‌توانند به دانشگاه بروند. این هشدار درمورد برنامه‌های آینده دولت انگلیس ازسوی شخصی که در قلب دستگاه‌های دولتی فعالیت می‌کند، مایه تأسف دانشگاه‌هاست. دولت هرگز به‌طور علنی بیان نکرده که قصد دارد تعداد دانشجویان را کاهش دهد؛ به‌رغم اینکه وزرا به «فرمان پوچ» تونی بلر مبنی‌بر اینکه نیمی از جوانان باید وارد دانشگاه شوند، حمله کرده‌اند.

 تصمیم دولت نیمی از جوانان انگلیس را از دانشگاه محروم می‌کند؟

پادرمیانی ملوارد قوی‌ترین اشاره‌ای است که حکایت از چشم‌انداز جدی این پیشنهادها دارد. او در مقاله‌ای که به‌تازگی منتشر کرده، به این نکته اشاره کرده است که کاهش دسترسی جوانان به دانشگاه و عدم امکان اخذ مدرک دانشگاهی، پیامد بدی برای ما در بخش آموزش‌عالی به‌دنبال خواهد داشت. اعلام کاهش رسمی تعداد دانشجویانی که واجد شرایط ورود به دانشگاه هستند، فشار زیادی را به آموزش‌عالی وارد خواهد کرد. انتظار می‌رود دولت، برنامه‌هایی را برای به حداقل رساندن آستانه کاهش دانشجویان ورودی به دانشگاه‌ها با اعمال نمرات سطح A یا گواهی عمومی آموزش متوسطه به‌منظور محدود کردن دسترسی به وام‌های دانشجویی اعمال کند که هدف آن سوق دادن افراد به کالج‌های آموزشی است که دیگر واجد شرایط برای ورود نیستند. میلوارد قاطعانه عنوان می‌کند که این امر به‌طور ناعادلانه‌ای درها را به‌روی فقیرترین جوانان این کشور می‌بندد و راهی را برای ورود آنها به دانشگاه‌ها پیش‌رویشان نمی‌گذارد. به‌گفته او، دولت نباید مانع دسترسی دانشجویان خاص به وام‌های دانشجویی شود؛ چراکه این امر، جریمه‌ای ظالمانه برای آنها محسوب می‌شود.

 48  درصد دانشجویان واجد شرایط دریافت وام نیستند

روسای دانشگاه‌ها بر این باورند که در آینده وام تنها به دانشجویانی تعلق می‌گیرد که حداقل سطح 4 را در ریاضیات و انگلیسی در گواهی عمومی آموزش متوسطه دریافت کرده باشند. تجزیه و تحلیل داده‌های نتایج این گواهی عمومی وزارت آموزش که پیش از کریسمس اعلام شده بود، نشان داد که براساس این طرح، 48 درصد دانشجویان محروم و کم‌درآمد در انگلیس واجد شرایط دریافت وام دانشجویی نیستند و این آمار می‌تواند جو بدی را در جامعه انگلیس رقم بزند. گمان می‌رود پیشنهاد محدود کردن وام‌ها توسط خزانه‌داری این کشور اعلام شده است. فشار مالی اعمال‌شده ازسوی نخست‌وزیر انگلیس درقالب حق جدید برای گرفتن وام برای دوره چهارساله آموزش‌عالی ازجمله دوره‌های کوتاه‌مدت از سال 2025 است که انتظار می‌رود بدهی وام‌های پرداخت‌نشده دانشجویی را بیش از پیش افزایش دهد. معاونان دانشگاهی و کارشناسان تحرکات اجتماعی نسبت‌به این چشم‌انداز ابراز نگرانی کرده‌اند. یکی از این کارشناسان بر این باور است که کاهش تعداد درجه مدارک تحصیلی به‌طور نامتناسبی به دانشجویان محروم و فقیر آسیب وارد می‌کند. اگرچه بهبود فرصت‌ها برای جوانانی که وارد دانشگاه نمی‌شوند شرایط مساعدی را فراهم می‌آورد، اما این کار نباید به قیمت موفقیت‌های سخت کسب‌شده در ثبت‌نام تعداد بیشتری از دانشجویان محروم در آموزش‌عالی تمام شود.

 کاهش تعداد دانشجویان و نگرانی‌ از آینده اقتصادی انگلیس

مدیر اجرایی گروه معاونان دانشگاه‌های انگلیس می‌گوید: «کاهش تعداد دانشجویانی که وارد دانشگاه می‌شوند، آسیبی جدی را برای این کشور به‌دنبال خواهد داشت. اقتصاد آینده به احتمال زیاد به افرادی ماهر و کارکشته نیاز دارد، بنابراین کاهش تعداد دانشجویان، زمانی که به افراد ماهر نیاز داریم می‌تواند شوک بزرگی برای اقتصاد آینده این کشور به‌همراه داشته باشد. افراد معمولا خواستار آن هستند که فرزندان‌شان وارد دانشگاه شوند و این کاهش ورودی‌ها می‌تواند جو سنگینی را در جامعه ایجاد کند. برخی دیگر از کارشناسان بر این باورند که اگر دولت انگلیس خواستار اقتصادی دانش‌بنیان است، تمام شواهد بیانگر آن است که این کشور به افراد واجد شرایط بیشتری نیاز خواهد داشت. این احتمال وجود دارد درصورتی‌که وزارت آموزش انگلیس وام‌های کمتری را به جوانان 18 ساله برای جبران وام‌ها ارائه کند، وام‌های جدید مادام‌العمر نخست‌وزیر به بدهی وام‌های فعلی دانشجویی اضافه شود. به‌نظر می‌رسد کاهش هزینه‌های شهریه‌ای که سال گذشته به‌عنوان یک گزینه مطرح شده بود، کمتر موردتوجه قرار گرفته و انتظار می‌رود وزرا شرایط بازپرداخت‌ها را تغییر دهند، به‌طوری که در جدیدترین اطلاعیه منتشرشده، قرار است بازپرداخت‌ها تا آستانه 4.6 درصد افزایش یابد.»

معوقات وام‌ها به 140 میلیارد پوند رسید

معاونان دانشگاهی بر این باورند که دولت آماده است تا دوره‌های جدید دانشگاهی را به‌عنوان ابزاری برای مهار افزایش بدهی وام‌های دانشجویی معرفی کند، این درحالی است که وام‌های معوقه دانشگاه‌های انگلیس در سال گذشته به 140 میلیارد پوند رسید. با این اوصاف، شواهد حاکی‌از آن است که حدود 48 درصد از تمام دانشجویان محروم در انگلیس واجد شرایط دریافت وام دانشجویی برای پرداخت هزینه‌های شهریه‌ای سالانه 9250 هزار پوند دانشگاه‌ها نیستند. این سیاست باعث ایجاد نابرابری بین ثروتمند و فقیر، شمال و جنوب و سیاه و سفید در انگلیس می‌شود. ارقام دولتی نشان می‌دهد 52 درصد جوانان محروم انگلیس در زبان انگلیسی و ریاضیات گواهی عمومی با نمره 4 را دریافت می‌کنند؛ این درحالی است که میانگین آمار ملی در این کشور 71 درصد است، بنابراین طبق اطلاعیه دولت انگلیس، حدود نیمی از دانشجویان انگلیسی قادر به گرفتن وام دانشجویی نبوده و این دقیقا به‌معنای نابرابری است نه افزایش سطح وام‌ها. طبق آمار ارائه‌شده، 54 درصد دانش‌آموزان حاضر در Great Grimsby در حوزه پارلمان انگلیس واجد شرایط دریافت وام‌های دانشجویی هستند، درحالی‌که این آمار برای منطقه «لیدز» مرکزی 50 درصد، برای ناتینگهام شمالی و دو منطقه دیگر 49 درصد و شفیلد، برایتساید و هیلزبرو 47 درصد اعلام شده است. درمقایسه با این آمار، در منطقه جنوبی انگلیس تنها 12 درصد از دانش‌آموزان در منطقه هیچین و هارپندن، 14 درصد در سنت آلبانز و 15 درصد در لندن و وست‌مینستر و چند منطقه دیگر می‌توانند از خدمات وام بهره‌مند شوند. بنابراین سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا والدین دانش‌آموزانی که در یکی از مناطق محروم شمال انگلیس زندگی می‌کنند، می‌پذیرند که فرزندشان به‌دلیل محروم بودن از تحصیلات دانشگاهی محروم بماند؟ این امر دولت انگلیس را با چالشی جدی روبه‌رو خواهد کرد. حداقل شرط ورود به دانشگاه نشان‌دهنده رفع نگرانی دولت درمورد گسترش مشارکت آموزش‌عالی است. آنها مدعی شده‌اند که می‌توانند با این راهکار شکاف‌های اجتماعی موجود در جوانان این کشور را برطرف کنند. دولت انگلیس که اهداف مدنظر را تقویت کرده و فرصت‌هایی را برای افراد محروم جامعه انگلیس ایجاد کرده است، در سال گذشته رکوردی از دانشجویان محروم ورودی به دانشگاه‌ها را ثبت کرد. دولت این کشور مدعی است خود را متعهد می‌داند که فرصت‌هایی را پیش‌روی جوانان این کشور ایجاد کند تا هر جوانی بتواند از قابلیت‌های خود به‌نحو احسن استفاده کند.