در ایران آرشیو منسجمی وجود ندارد

پژمان مظاهری‌پور، مستندساز و کارگردان «ایران باستان» درباره جنس و فرم مجموعه‌های آرشیوی که تولید می‌کند، گفت: «معمولا مستنداتی که من تولید می‌کنم با آرشیو طرف است، زیرا بحث تاریخ و باستان‌شناسی است و متریال کارم را آرشیو تشکیل می‌دهد. تقریبا می‌توانم بگویم حداقل 20درصد از هر کار مرا را آرشیو تشکیل می‌دهد. همیشه هم از روابط شخصی‌ای که دارم، استفاده می‌کنم. آرشیو منسجمی که موضوعی باشد و بدانیم هر چیزی را از کجا باید پیدا کنیم، وجود ندارد و از آنجا که دسترسی به آنها رایگان است آشفتگی بیشتری دارند و بسیار به هم ریخته هستند و اگر مبلغی برای آن درنظر بگیرند و حقوق هم بگذارند، به نظر می‌رسد ما متریالی داریم که می‌توانیم با یکدیگر مبادله کنیم، مثل همه جای دنیا.»

وی در ادامه درباره نبود آرشیوهای منظم گفت: «نبود آرشیوهای منسجم مشکل ایجاد می‌کند، مثلا من اوایل دهه 80 فیلمی به نام «سرزمین شیر و خورشید» آوردم ایران و به دوستانی دادم و این تبدیل به اختلافی بزرگ بین مستندساز شده بود که این آرشیو برای ماست. درصورتی‌که اگر با یک نگاه حرفه‌ای در جای درست قرار می‌گرفت همه آن را می‌شناختند و با پرداخت مبلغی از آن استفاده می‌کردند و به یک متریال چندهزار تکه‌ای تبدیل نمی‌شد. برای خودم هم این موضوع پیش آمد که «تخت‌سلیمان» را ساختم و بعد کسی دیگر از آرشیوم استفاده کرد و گفت تو این را در اختیار سازمان صداوسیما قرار دادی و من هم از آنجا می‌گیرم و پاسخگوی شما نیستم. از لحاظ حرفه‌ای قوانین را رعایت نکرد و از آرشیوی که من پیدا کرده بودم، استفاده کرد.»

سختگیری کردند، عکس‌ها بیشتر پخش شد

مظاهری در پاسخ به اینکه مشکلاتی که برای دسترسی به آرشیو وجود دارد، چیست، گفت: «یک اینکه دسترسی ندارم به آرشیو و دو اینکه موقعی که دسترسی پیدا می‌کنم باید اجازه استفاده از آن را داشته باشم و نکته آخر هم اینکه کیفیت‌های متفاوتی وجود دارد. من از آرشیو صداوسیما خیلی استفاده‌ای نکردم به جز یکی دو مورد که همکاری خوبی هم داشتند. در ارتباط با دیدن آرشیو در شبکه‌های خارجی هم باید بگویم، وقتی یک آرشیوی را سعی کنید به‌شدت حفظ و نگهداری کنید به‌خصوص آرشیو تصویری، منتظر این هم باشید که به هر شکلی از آنجا خارج و پخش شود. اما آرشیوهای بین‌المللی هر آن چیزی را که از هم دارند روی سایت با مارک می‌گذارند و کیفیتش هم پایین است و به همین دلیل از آنها عکس باکیفیت بالا می‌خرید و استفاده می‌کنید. من یک فیلمی می‌سازم و همکار مستندساز من با بی‌اخلاقی از عکس‌های من استفاده می‌کند و این اتفاقی است که می‌افتد. موقع ارزیابی مستند کسی آرشیو را حساب نمی‌کند، چون می‌گویند شما سراغش نرفتید و کاری برای آن نکردید، درصورتی‌که هم بسیار هزینه دارد و هم کار خیلی پیچیده‌ای است.»