رئیس‌جمهور در گفت‌وگو با مردم چه بگوید؟

صحبت تلویزیونی مستقیم با مردم در سالیان گذشته یکی از عادت‌های ثابت روسای جمهور مختلف بوده است. در همین راستا امشب نیز سیدابراهیم رئیسی، برای چهارمین بار از آغاز به کار رسمی دولت در شبکه یک سیما با مردم صحبت خواهد کرد. گفت‌وگوهای مستقیم روسای جمهور با مردم در تلویزیون اگرچه هنوز هم تعداد قابل‌توجهی بیننده دارد اما به نظر می‌رسد این گفت‌وگوها در سالیان گذشته تا حد قابل‌توجهی اثرگذاری خود را در میان افکار عمومی جامعه از دست داده است. در همین راستا قصد داریم در شماره امروز «فرهیختگان» ضمن آسیب‌شناسی و تحلیل گفت‌وگوهای تلویزیونی رئیس‌جمهور با مردم در گفت‌وگو با کارشناسان حوزه‌های مختلف پیشنهادهایی به رئیسی درمورد صحبت مستقیم سه‌شنبه‌شب او با مردم در تلویزیون ارائه دهیم.

1 -زیست و سبک زندگی جامعه ایرانی در سال 1400 نسبت به سه دهه قبل بسیار تفاوت کرده است، یکی از این تفاوت‌ها مربوط می‌شود به حوزه رسانه و مدیریت افکار عمومی، تغییری که باعث شده است مدیریت درست افکار عمومی برای رسانه‌های رسمی چون صداوسیما بسیار سخت شود. در دهه 70 فضای مجازی به اندازه امروز رشد پیدا نکرده و وارد زندگی مردم نشده بود، در این دهه مردم اخبار رسمی و تحلیل‌های سیاسی را از منابع محدودی دریافت می‌کردند و تلویزیون نیز به دلیل گستردگی‌اش در سراسر کشور ابر رسانه تاثیرگذار بر افکار عمومی جامعه بود، اما در شرایط کنونی به‌تبع رشد فزاینده شبکه‌های اجتماعی و گسترش فضای مجازی در ایران، منابع تاثیرگذار بر افکار عمومی جامعه نیز افزایش یافته است، به نحوی که امروزه هر صفحه شخصی در شبکه‌های اجتماعی خود به تنهایی یک رسانه می‌تواند باشد. در این تکثر منابع تاثیرگذار بر افکار عمومی جامعه، صداوسیما نیز به دلیل عقب‌ماندن از تحولات رسانه‌ای تا حد قابل‌توجهی اثرگذاری خود را از دست داده است. این کاهش اثرگذاری شامل برنامه‌های گفت‌وگومحور تلویزیون با مسئولان ازجمله رئیس‌جمهور نیز می‌شود.

2-علاوه‌بر افزایش منابع اثر‌گذار بر افکار عمومی و آسیب دیدن مرجعیت تلویزیون یکی از چالش‌های دیگری که باعث می‌شود صحبت مستقیم رئیس‌جمهور با مردم مانند سال‌های گذشته در جامعه پرمخاطب نباشد، مربوط می‌شود به فرم کلیشه‌ای این گفت‌وگوها. بررسی صحبت‌های روسای جمهور مختلف در تلویزیون در چند سال گذشته نشان می‌دهد آنها در گفت‌وگوهای خود با مردم بیش از آنکه تلاش بر پاسخ‌دهی روشن به مسائل و مطالبات روز مردم را داشته باشند، سعی کرده‌اند گزارش مثبتی از عملکرد دولت خویش ارائه دهند. انتخاب این شیوه صحبت کردن با جامعه باعث می‌شود افکار عمومی رغبتی به شنیدن سخنان رئیس‌جمهور در تلویزیون نداشته باشند. برای حل این چالش، در نخستین اقدام سیدابراهیم رئیسی باید تلاش کند تا در گفت‌وگوهای تلویزیونی مستقیم خود با مردم از کلیشه‌های قبلی عبور کرده و به جای بیان کلیات، پیرامون دغدغه‌های اصلی مردم به‌طور مشخص صحبت و شفاف‌سازی کند. به‌عنوان مثال اکنون در میان اعضای جامعه علامت سوال‌های زیادی درمورد برنامه‌های دولت پیرامون حل مشکل تورم، حذف ارز ترجیحی، آینده مذاکرات وین، مفاد قرار داد 25 ساله ایران و چین و... وجود دارد، سوالاتی که تاکنون لااقل پاسخی مشخص و قابل ارزیابی از سوی اعضای دولت به آنها داده نشده است. در نتیجه این عدم پاسخگویی ابهامات زیادی در افکار عمومی جامعه پیرامون برنامه‌های دولت و کارآمدی قوه مجریه به وجود آماده است، ابهامی که اگر ادامه پیدا کند در آینده نیز سبب ایجاد بی‌اعتمادی نسبت به دولت در میان مردم خواهد شد.
به همین خاطر لازم است امشب مردم لااقل پاسخ برخی از این سوالات را از زبان رئیسی در تلویزیون بشنوند.

3- یکی دیگر از نکات منفی فرم صحبت‌های تلویزیونی رئیس‌جمهور با مردم، مربوط می‌شود به مجری این گفت‌وگوها، در سالیان گذشته مجری‌های انتخاب‌شده توسط صداوسیما برای انجام گفت‌وگو با رئیس‌جمهور، عمدتا در سوالات خود چالشی برای میهمان خود ایجاد نمی‌کنند و به همین خاطر مجری بیش از آنکه نماینده طبقات مختلف جامعه در صحبت با رئیس‌جمهور باشد، نماینده حاکمیت است، علاوه‌بر این مورد چالشی نبودن سوالات طرح‌شده توسط مجری ضمن آنکه به صحبت‌های رئیس‌جمهور ظاهری تشریفاتی می‌بخشد، باعث می‌شود افکار عمومی جامعه نیز همراهی لازم با این گفت‌وگوها را نداشته باشند. برای حل این معضل پیش‌تر در شماره 28 مهرماه 1400 «فرهیختگان» به تیم رسانه‌ای دولت و برنامه‌سازان صداوسیما پیشنهاد ساخت برنامه‌های گفت‌وگومحور با حضور اعضای کابینه و اقشار مختلف جامعه داده بودیم، پیشنهادی که تاکنون اثری از اجرایی شدن آن در برنامه‌های سیاسی تلویزیون نیست.

در همین رابطه مطالب زیر را بخوانید: