هیات‌ها، محلی برای تبیین واقعیت‌ها باشند

محمد کمیل، مداح اهل‌بیت در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به بیانات رهبری درخصوص اینکه هیات باید کانون جهاد عظیمِ تبیین و روشنگری باشد، گفت: «برداشت شخصی من از بیانات رهبری این است که باید به‌نوعی مردم را با واقعیت درگیر کرد به‌جای شنیدن و دل‌دادن به شایعات و رفتن ناخواسته در لشکری که موردتهاجم فرهنگی قرار گرفته است.» متن پیش رو مشروح این گفت‌وگو است.

هیات‌ها در سال‌های گذشته نقش‌های مختلفی داشتند. امروز صحبتی بود درباره تاثیرگذاری و اینکه بخش مهمی از مسئولیت تبیین نظرات و پاسخ به شبهات را هیات‌ها انجام دهند. طبیعتا که در این زمینه باید خلاقیت هم وجود داشته باشد. قبلا هم این تعامل بین هیات و مردم وجود داشت. با توجه به اینکه شرایط و احوالات جامعه ایران به نسبت گذشته تغییر کرده است، خلاقیت در حوزه تبیین معارف اسلامی در هیات‌ها باید چگونه باشد؟

با توجه به تغییر این دوره و زمانه، شبهاتی که بین مردم و به‌خصوص جوان‌ها مطرح می‌شود هم تغییر کرده است و متاسفانه علی‌رغم هجمه بالا علیه دستگاه شیعه، تهاجمی که صورت می‌گیرد هم هر روز بیشتر از گذشته می‌شود، چه در بحث انقلاب و چه در بحث تاریخ! تذکر حضرت‌آقا امروز با اشاره به همین مطلب بود که نگاه به هیات و جلسه خود کنیم و بدانیم در این امر منفعل هستیم یا از ظرفیت آن به‌خوبی استفاده می‌کنیم. این اهمیت دارد. حضرت‌آقا بیان داشتند هیات می‌تواند به‌خاطر رسالتی که برعهده دارد، خواسته یا ناخواسته درگیر یک‌سری از تحقیقات، چالش‌ها، درگیری‌ها با کتب تاریخی یا مقالات روز یا درگیری‌های روزانه و بحث‌های منطبق بر روز شود. ایشان فرمودند باید این حس را به جوانانی منتقل کنید که در هیات حضور دارند. باید درگیرشدن با این مساله را فراگیر کرد که بقیه هم حداقل به همین نسبت درگیر مساله شوند. باید بحث روشنگری و حضور در این جهاد را تبیین کرد و باید بدانیم که کجای این معرکه واقع شدیم. اگر مسائل را به‌صورت واقع‌بینانه به مستمعین جوان در هیات بگوییم، نگاه‌ها دقیق و آگاه خواهد شد. برداشت شخصی من از بیانات رهبری این است که باید به‌نوعی مردم را با واقعیت درگیر کرد به جای شنیدن و دل‌دادن به شایعات و رفتن ناخواسته در لشکری که مورد تهاجم فرهنگی قرار گرفته است.

 مقابله و مواجهه مردم با واقعیت را اشاره کردید، بخشی مربوط به فرم و زبان است و بخشی مربوط به محتواست. فراگیری عمومی نیاز به یک زبانی دارد که همه‌فهم باشد. پیوند و تناسب بین فرم یا زبان و محتوا چطور اتفاق می‌افتد؟

در سال‌های پیش ما شاهد این بودیم که بعد از فرمایشات سالانه رهبری در ایام ولادت حضرت‌زهرا(س)، برخی‌ها از صحبت‌های رهبری تفسیر به رای می‌کردند تا به نفع جریان خاصی باشد اما بعد از این دیدار صحبت بین دوستان این بود که بیانات رهبری، کامل و واضح است. مثلا درخصوص سبک‌ها و حدود و اندازه نوآوری و خلاقیت در مداحی اشارات دقیقی داشتند. اینکه شعرای ما اشعاری با اوضاع و احوال روز داشته باشند و با توجه به شبهاتی که جوانان امروز درگیر هستند، شعر بگویند و کمک به مداحان کنند. مداحان هم به نحو احسن از این اشعار استفاده کنند تا این شعرا هم تشویق شوند و بتوانند به این مطلب بیشتر بپردازند. این یک راهکار مهم بود. چنین امری محقق نخواهد شد مگر اینکه مداحان اهل پژوهش در کتب تاریخی باشند تا بتوانند مسائل و شبهاتی که شکل می‌گیرد را برای مستمعان تبیین کنند. در هیات باید درمورد مسائل روز جامعه صحبت کرد و مستمعان را فقط به‌عنوان مخاطبان صرف نبینیم و باید به این توانمندی رسید که آنها را با مسائل اجتماعی درگیر کرد. این مهم شدنی است، فقط کافی است که مداح‌ها اهل تعامل با شاعران و کسانی باشند که محتوای جلسه را آماده می‌کنند. به نظر من اگر توجه جدی به این بیانات رهبری شود افق روشنی پیش‌روی هیات‌ها خواهیم داشت. با بیانات حضرت‌آقا، حلقه‌هایی بین شعرا و مداحان ایجاد می‌شود و در حوزه تولید محتوا، شاهد یک جریان‌سازی جدی در پاسخ به شبهات و کنش‌های اجتماعی خواهیم بود.