محمد عسگری، خبرنگار: از قول شهید آوینی نقل می‌کنیم که «غایت خلقت جهان، پرورش انسان‌هایی است که در برابر شدائد، بر هرچه ترس و شک و تردید و تعلق است غلبه کنند و حسینی شوند» و «پندار ما این است که ما مانده‌ایم و شهدا رفته‌اند، اما حقیقت آن است که زمان ما را با خود برده است و شهدا مانده‌اند.» تقریبا یک هفته 10 روز اخیر، تلاش بسیاری از نشریات دانشجویی آن بوده که از حاج‌قاسم بگویند؛ از حاج‌قاسمی که شهید آوینی به ما یادآور می‌شود که زنده است و مانده؛ تا اینکه مایی که رفته‌ایم، برگردیم و زنده شویم. از مکتب او بگویند و یادش را هرچه بیشتر زنده نگاه دارند که رهبر عزیز و معظم انقلاب نیز فرمودند تلاش برای از بین بردن یاد شهید سلیمانی از دیگر مصادیق اشتباه‌های محاسباتی دشمن است. تعداد نشریات دانشجویی منتشرشده که چه ویژه‌نامه‌ای اختصاصی به‌مناسبت سالگرد شهادت حاج‌قاسم بودند، چه آنکه شماره‌ای جدید از آن نشریه که بیشتر موضوعات خود را به این مناسبت اختصاص داده بودند، زیاد بود، اما فضای گزیده‌خوانی محدود است و تلاش هم بر این بود که برای این موضوع خاص، خیلی گذرا از مطالب نشریات عبور نکنیم. دعوت می‌کنیم تا خواننده گزیده‌خوانی این هفته روزنامه «فرهیختگان» از نشریات دانشجویی باشید. دانشجویان دانشگاه‌های آزاد اسلامی سراسر کشور می‌توانند نشریات منتشرشده خود را جهت استفاده در بخش گزیده‌خوانی هفتگی نشریات روزنامه «فرهیختگان»، به ادمین کانال نیمکت خبر (@nimkat_khabar) ارسال کنند.

سرمشق تشکیلات در عهد سلیمانی

اولین و متفاوت‌ترین نشریه گزیده‌خوانی این هفته، طرح مشترکی از 43 نشریه دانشجویی از دانشگاه‌های سراسر کشور است که به‌عنوان ویژه‌نامه دومین سالگرد شهادت سپهبد قاسم سلیمانی با عنوان «عهد سلیمانی» به انتشار رسیده است. «سرمشق تشکیلات»، «مدیریت به‌سبک حاج‌قاسم»، «به‌روایت فرمانده»، «یادواره قلم‌ها» و «با تو عهد می‌بندیم سردار و ...» محتوای این نشریه دانشجویی را شکل می‌دهند. در بخشی از مقدمه یادداشت «سرمشق تشکیلات» می‌خوانیم: «حاج‌قاسم شخصیت جامع‌الابعادی است که سیره‌ عملی وی در موضوعات و برهه‌های زمانی مختلف می‌تواند بهترین راهنما برای نسل جدید باشد. به دلیل همین ویژگی‌هاست که رهبر انقلاب نیز پس از شهادت ایشان از سیره‌ عملی وی به‌عنوان مکتب یاد کرده و به همگان توصیه بهره‌گیری و الگوپذیری از این مکتب را داشتند. به همین خاطر به بررسی سیره‌ عملی حاج‌قاسم در ابعاد مختلف پرداخته‌ایم» که این ابعاد به چهار بعد نظامی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تقسیم شده‌اند. از بعد نظامی بررسی سیره شهید سلیمانی این بخش‌ها را مطرح می‌کنیم: «برجسته‌ترین بخش کارنامه‌ نظامی سردار سلیمانی بازمی‌گردد به ۲۴ سالی که وی فرمانده‌ سپاه قدس بود. ایشان بعد از آنکه در سال ۷۶ با حکم رهبر انقلاب به فرماندهی این نیرو منصوب شدند، توانستند با مجاهدت‌های خود قدرت جمهوری اسلامی ایران در منطقه را ده‌ها برابر ارتقا داده و با تقویت و آموزش بسیاری از بسیج‌های مردمی در منطقه، پایه‌گذار اصلی محور تازه مقاومت علیه رژیم‌صهیونیستی در خاورمیانه باشد... . در بعد ایدئولوژیک و سیاسی نیز تلاش‌های حاج‌قاسم باعث شد بسیاری از طرح‌ریزی‌های آمریکا در منطقه به بن‌بست برسد.» در بعد سیاسی به این مسائل اشاره شده که فارغ از فرازونشیب دولت‌ها و عملکرد شخصیت‌ها، همواره حفظ اصل و اساس انقلاب و نظام جمهوری اسلامی خط قرمزحاج‌قاسم بود و به‌گواه تاریخ در مسیر دفاع از این اصول ملاحظه‌ای نداشت و رفتارهایشان مبتنی‌بر منطق حمایت از اصل انقلاب قابل تعریف است؛ چه در فتنه کوی دانشگاه در سال 78، چه در فتنه 88 و چه در مواجهه با دولت های یازدهم و دوازدهم. در بعد فرهنگی نیز به این اشاره شده که برخلاف اینکه فرماندهان نظامی معمولا آنقدر درگیر مشغله‌های مربوط به حیطه کاری خود هستند که عملا در زندگی فرصتی برای پرداختن به سایر امورات ازجمله مشغله‌های فرهنگی پیدا نمی‌کنند، اما سردار شهید سلیمانی از این منظر نیز متفاوت با باقی فرماندهان نظامی و همرزمان خودش بود و ازجمله گزاره‌ها در تایید آن، تلاش گسترده برای ترجمه کتاب‌های انقلاب و دفاع مقدس به زبان‌های مختلف است و در بعد اجتماعی نیز می‌خوانیم: «حاج‌قاسم به‌عنوان نماد اصیل مقاومت اسلامی، توانست خیل کثیری از آدم‌ها را چه در ایران و چه در سایر کشورهای محور مقاومت مانند سوریه، عراق، لبنان، یمن و... با خود و با گفتمان مقاومت همراه کند و از آنها لشکری مقاوم در برابر مستکبران خارجی مانند آمریکا و رژیم‌صهیونیستی و گروه‌های تکفیری منطقه بسازد.»  در یادداشت «مدیریت به‌سبک حاج‌قاسم»، بصیرت به‌عنوان عامل محوری موثر در مدیریت و تصمیم‌گیری اسلامی بیان شده که شامل سه مقوله بصیرت نسبت به دین، بصیرت نسبت به جامعه و بصیرت نسبت به مساله است و از دیگر موارد درخور مجال، به مردمی‌سازی، و جهانی فکر کردن و محلی اقدام کردن اشاره شده است.  «به‌روایت فرمانده» نیز، بسطی مختصر بر شجاعت، عقلانیت، اخلاص و میدان‌داری حاج‌قاسم است؛ تعابیری که امام امت اسلامی درباره سیدالشهدای مقاومت اسلامی به‌کار برده‌اند.  «یادواره قلم‌ها» گزیده چهار یادداشت از چهار نشریه دانشجویی است که سال جاری به‌مناسبت شهادت سردار دل‌ها به انتشار رسیده‌اند و درنهایت «با تو عهد می‌بندیم سردار... »، جملاتی است تقریبا کوتاه، از فعالان نشریات دانشجویی دانشگاه‌های سراسر کشور که در دومین سالگرد شهادت حاج‌قاسم در قالب آنها با او تجدید میثاق کردند. یکی از آنها را با هم می‌خوانیم: «من دانشجو با حاج‌قاسم عهد می‌بندم که همچون او و هم‌سنگرانش پیرو ولی‌فقیه باشم. همچنین آن هدفی که برای آن مبارزه می‌کرد را دوشادوش دانشجویان دیگر برای ملت ایران و امت اسلامی تبیین و روشنگری کنم.»

جهاد رسانه از نگاه افق تحلیل

نشریه دانشگاه آزاد اسلامی این هفته، شماره 24 نشریه سیاسی، اجتماعی «افق تحلیل» دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات است که می‌توان آن را ویژه‌نامه‌ای برای سردار شهید حاج‌قاسم سلیمانی دانست؛ چراکه از جلد گرفته تا محتوا، همه از این مساله حکایت می‌کند. البته جلدی که چشم‌نواز از کار درنیامده و طراحی‌ای که از کادر و ستون‌بندی، تا قلم (فونت) و چینش تصاویر، کمی توی ذوق می‌زند و اصول طراحی آن‌طور که باید رعایت نشده است. مطالب نشریه از سخن سردبیر شروع شده و با معرفی کتاب «از چیزی نمی‌ترسیدم» خاتمه می‌یابد. اگر به صفحه انتهایی نشریه هم برویم، متوجه می‌شویم که فایل نشریه در طاقچه منتشر شده و از آنجا هم قابل دریافت است. پس از سخن سردبیر، از «کاپیتان سلیمانی» و «میدان‌داری اهل میدان» به «گفتمان قهرمان» می‌رسیم؛ جایی که نویسنده آن معتقد است هر انسان آگاه و منصفی، فارغ از اندیشه سیاسی یا اجتماعی‌اش، گواهی می‌دهد که عبارت «قهرمان ملی»، به حق شایسته سردار بزرگ اسلام، حاج‌قاسم سلیمانی است و مکتب سلیمانی امروز مکتب بزرگی است که می‌تواند هر یک از جوانان این سرزمین را به سلیمانی دیگری تبدیل کند. در ادامه نیز این پرسش را مطرح می‌کند که به راستی یک انسان باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد تا مکتب‌ساز شود؟ و پاسخ می‌دهد: «واقعیت آن است که هرگاه انسان از مدار فردیت خارج شود و ظرف وجودش به اندازه‌ای گسترش یابد که بر نفوس انسان‌ها تاثیری قابل‌توجه در مسیر کمال بگذارد، درواقع به یک مکتب تبدیل شده است و سردار دل‌ها، سرباز مخلص راه خدا بود که توانست جهانی را دگرگون کند. اینها مقدمه‌ای بود برای پرداختن به ویژگی‌های سردار رشید حماسه‌ساز که از رازهای پیروزی او نیز بودند؛ ویژگی‌هایی که این‌طور برشمرده شده‌اند: ایمان به خدا، ساده‌زیستی، ولایت‌مداری، مبارزه با استکبار، دفاع از مظلومان، محبوبیت جهانی و فراجناحی بودن.»

از «تروریسم دائمی در غرب آسیا»، «اسطوره» و «ترور سردار سلیمانی از نگاه حقوق بین‌الملل» نیز به «جهاد رسانه» می‌رسیم و در بخش‌هایی از آن می‌خوانیم: «رسانه وظایف سنگینی در حوزه تبیین ابعاد گوناگون شخصیت والای سیدالشهدای مدافعان حرم به دوش دارد که ازجمله آنها معرفی وی به نوجوانان و کودکانی است که قرار است ادامه‌دهندگان راه این شهید بزرگوار باشند. اما مساله اصلی اینجاست که نباید در این مسیر محتوای غنی رسانه را با کارها و سبک‌های ضعیف اصطلاحا سر ببرند که در این موارد چه‌بسا ضرر این کارها بیشتر از سودشان باشد. کاری که دشمن در فضای جنگ نرم، برعکسش را خوب بلد است. در این مسیر قطعا یکی از ابزارهای مهم، وجود هیات‌های اندیشه‌ورز است که بتواند محتوا را نه‌تنها برای جغرافیای جهان اسلام، بلکه برای کسانی که در فضایی زندگی می‌کنند که حاج‌قاسم عزیز به‌عنوان یک تروریست به آنها معرفی می‌شود، آماده کند. وقتی از جنگ نرم و رسانه‌ای صحبت می‌کنیم، باید توجه داشته باشیم که یکی از مهم‌ترین محورها برای اثرگذاری، پیروزی در جنگ روایت‌هاست؛ باید با روایت صحیح، حرفه‌ای و پیش‌دستانه، ابتکار عمل را در این حوزه از دشمن گرفت.»

جهاد اکبر در صراط

شماره 11 نشریه سیاسی، فرهنگی «صراط» انجمن اسلامی دانشجویان دانشکده شریعتی، به‌حق یکی از دلنشین‌ترین طراحی‌ها را در بین نشریات این هفته که برای سالگرد شهادت حاج‌قاسم منتشر شده‌اند دارد و چه بهتر می‌شد اگر در طراحی جلد، محل قرارگیری لوگو تغییر می‌کرد و شناسنامه نشریه به‌طور کامل درج می‌شد، تیترهای مهم روی جلد درج می‌شد و در فایل خروجی، حاشیه‌های سفید صفحات وجود نداشت. اما طرح‌های به‌کار گرفته‌شده و رنگ صفحات، نقش مهمی در اثرگذاری نشریه و محتوای آن بر مخاطب دارد که این امر، در فهرست مطالب نشریه هم نمود پیدا کرده است. در ابتدای اولین یادداشت نشریه که «تمام عمر در راه جهاد اکبر» عنوان دارد، این‌طور می‌خوانیم: «مبارزه با نفس؛ عبارتی کلیدی است که اهالی معرفت و سلوک آن را تا عمق جان‌شان چشیده‌اند. همان انسان‌های شریفی که ولی شده‌اند و در زمین مقامات علیایی کسب کرده‌اند. به یقین شهید بزرگ ما حاج‌قاسم سلیمانی، به اقتدای امام و رهبر خویش، الگویی از مبارزه با نفس را برای همگان روشن کرده است» و کمی بعدتر هم نویسنده ادامه می‌دهد: «کسی قدرتمند می‌شود که دیگران را موثر نمی‌داند و تنها خدا را می‌بیند؛ پس این‌چنین قوت قلب پیدا می‌کند. این مبارزه با نفس در شخصیت شهید بزرگوار ما رابطه‌ای تنگاتنگ دارد و مقوله کار را فقط برای خدا خالص گردانیدن. این امر با آگاهی و بصیرت در دوران زندگی حاج‌قاسم جریان داشته است که مهم‌ترین آن به گفته امام خمینی(ره) در جوانی برقرار می‌شود و تا عمر باقی است در تحت تصرف تو می‌ماند؛ آنچنان که در زندگینامه شهید بزرگوارمان می‌بینیم... همان‌گونه که در مفاهیم نهضت امام خمینی(ره) شاهد سیر تکاملی تفکر، عزم، مراقبه و محاسبه در مقام مجاهده با نفس هستیم، از سرگذشت شهید سلیمانی هم متوجه می‌شویم که شهید بزرگوار با اقتدا بر امام خمینی(ره)، مراحل مجاهده با نفس را پله‌پله پشت‌سر گذاشته است. اشک‌هایی که از سر عشق و معرفت دارد، عزم و تلاشی که سرسختانه علیه نفس سرکش و سپس در بعد بیرونی علیه شیاطین زمانه دارد، همه و همه نشان از این است که شهید حاج‌قاسم سلیمانی بنیان‌گذار یک مکتب و روش بود که شاخصه آن جهاد و مبارزه با نفس است و چنین شخصیت مخلص و اسطوره‌ای را برای جهانیان می‌سازد. و چه زیبا حاج‌قاسم ما، سلوک الی‌الله و راه مستقیم انسانیت را معنا می‌بخشد. هنگامی که مجاهده نفس در این مقام‌ها به اتمام برسد، انسان موفق می‌شود که جنود ابلیس را از مملکت نفس خارج کند و باطنش را سکنای عبادالله الصالحین قرار دهد.»

در یادداشتی دیگر با عنوان «روایتگری؛ رسالت امروز ما»، نویسنده، «مرد میدان» و «روایت حبیب» را از فعالیت‌های رسانه‌ای مناسب و فکر شده در رابطه با شهید سلیمانی می‌داند و معتقد است از بعد رسانه به این موضوع به خوبی پرداخته شده و کارهای اثرگذار و خوبی شکل‌گرفته، اما مساله حائز اهمیتی که سبب شکل‌گیری خلأ بزرگی در این امر مهم شده، بعضا مستمر نبودن این‌گونه فعالیت‌های رسانه‌ای است و نکته دیگر، وجود خلأ در بخش‌های سینمایی است.

در همین رابطه مطالب زیر را بخوانید:

8 نکته کاربردی درباره عکاسی خبری (لینک)

مرور چند تجربه برای ارتباط‌گیری بهتر با مخاطبان نشریه (لینک)