سیدمهدی طالبی، روزنامه‌نگار: ششم ژانویه، روزی که در سال 2021 طرفداران ترامپ ساختمان کنگره آمریکا را اشغال کردند، دیگر به یک عنوان یک روز تاریخی در تقویم آمریکا شناخته می‌شود.

«کامالا هریس» معاون جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، شورش ششم ژانویه را به حمله ژاپن به آمریکا در جنگ جهانی دوم و همچنین حملات ۱۱ سپتامبر تشبیه کرده است. این سخنان او هفته گذشته در مراسم نخستین سالگرد این واقعه گفته شد.

سخنان هریس که با وجود کهولت سن بایدن عملا نزدیک‌ترین معاون یک رئیس‌جمهور به ریاست دولت بوده و یک رئیس‌جمهور بالقوه تلقی می‌شود، از آنجا حائز اهمیت است که هردو حادثه مورد اشاره وی شاهد تهاجم نظامی آمریکا به منشأ شکل‌گیری این حوادث بوده‌اند. حمله ژاپن به پرل هاربر در سال 1941 و حمله القاعده به برج‌های دوقلوی سازمان تجارت جهانی در سال 2001 هردو با اقدام تهاجمی واشنگتن روبه‌رو شدند. ژاپن با موفقیت اشغال شد و افغانستان نیز دوره‌ای از اشغال 20 ساله را پشت سر گذاشت. اظهارات هریس در تشبیه حمله ششم ژانویه به دو واقعه مهم تاریخی شاید نشان‌دهنده درپیش گرفتن سیاست تهاجمی درباره مشکلی باشد که برخلاف دو واقعه پیشین که خارجی بودند، مستقیما به داخل آمریکا مربوط است.

زمانی که پس از سخنرانی هریس نوبت به رئیس‌جمهور اصلی و قانونی آمریکا رسید، مواضع او با جانشین بالقوه‌اش تفاوت محتوایی چندانی نداشت. مساله‌ای که نشان می‌داد سخنان آنها بیش از آنکه احساس شخصی باشد صدور پیامی سنگین نسبت به عاملان حمله به کنگره است. او حمله ششم ژانویه را به‌طور مصداقی به واقعه‌ای مانند پرل هاربر یا 11 سپتامبر تشبیه نکرد اما درحالی که هریس مصادیق را گفت بایدن تلاش در ارائه تعاریف داشت. همان‌گونه که خاک برای آمریکایی‌ها مانند هر کشور دیگری مقدس است و حمله به آن تبعاتی دارد، بایدن نیز در سخنان خود از تعبیر مقدس برای کنگره بهره برد و گفت: «یک سال پیش این مکان مقدس و دموکراسی مورد حمله قرار گرفت. اراده مردم مورد حمله قرار گرفت و قانون اساسی ما با یک خطر جدی روبه‌رو شد.»

در آمریکا مشابه دیگر کشورها حمله به چیزهایی که حکومت و مردم مقدس می‌دانند مستلزم برخوردی شدید است. بایدن این موضوع را در بخش دیگری از صحبت‌های خود آورد، جایی که تاکید داشت «برای اولین بار در طول تاریخ ما، رئیس‌جمهوری که نه‌فقط شکست خورده بود بلکه می‌خواست مانع از انتقال مسالمت‌آمیز قدرت شود و گروه‌های اغتشاش‌طلب به کنگره حمله کردند اما شکست خوردند. در چنین روزی باید اطمینان حاصل کنیم که چنین چیزی هرگز تکرار نمی‌شود.»

سخنان بایدن حتی اگر آتشین گفته نشده باشد در تفاسیر باید آتشین تحلیل شود، همان‌گونه که او در برجسته‌ترین بخش سخنرانی خود پس از ارائه تعاریف موجود از اقدام ششم ژانویه، حرف نهایی را زد و اعلام کرد: «این گروه [طرفداران ترامپ] با در دست داشتن پرچم کنفدراسیون که به معنی نابودی آمریکا است به کنگره حمله کردند تا ما [آمریکا] را دو دسته کنند. حتی در جنگ داخلی هم هرگز چنین چیزی رخ نداد.»

این جمله حکم نواختن «ناقوس جنگ» را دارد به‌گونه‌ای که از چشم آگاهان سیاسی آمریکایی نیز دور نمانده است. پس از سخنرانی جو بایدن، خبرنگاران در نشست خود با جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید از او درباره به کار بردن عبارت «شورش مسلحانه» از سوی بایدن برای توصیف حمله به کنگره و احتمال درخواست وی از وزارت دادگستری برای اقدام علیه ترامپ و اطرافیان او سوالاتی را مطرح کردند. سخنگوی کاخ سفید در پاسخ به این سوال تنها بر اقدام مستقل وزارت دادگستری و عدم فشار بایدن به این نهاد تاکید کرد اما جواب سوالات خبرنگاران بیشتر از آنکه توسط جن ساکی پاسخ داده شود به شکل واضحی توسط مقامات دولت آمریکا ابراز شده است.
با وجود جواب ملایم سخنگوی کاخ سفید، نه‌تنها وزارت دادگستری و دولت، بلکه کنگره نیز درحال پیگیری حوادث ششم ژانویه است. در این میان درحالی‌که کمیته منتخب مجلس نمایندگان آمریکا متشکل از دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان مخالف ترامپ درحال تحقیق درباره حوادث ششم ژانویه ۲۰۲۱ است وزارت دادگستری آمریکا نیز بر شدت پیگیری این قضیه افزوده است.

«مریک گارلند» وزیر دادگستری و دادستان کل آمریکا پنجشنبه هفته گذشته تاکید کرد هرکسی که در ششم ژانویه نقش داشته است را تحت تعقیب قرار می‌دهد. او درباره جزئیات این تلاش‌ها گفت وزارت تحت‌امر او تاکنون پنج هزار احضاریه صادر کرده، حدود دو هزار دستگاه الکترونیکی را توقیف کرده و بیش از 20 هزار ساعت فیلم ویدئویی را نیز مورد بازبینی قرار داده است.

گارلند می‌گوید وزارت دادگستری آمریکا بیش از ۷۲۵ نفر را به دلایلی در چهارچوب جرائم ناشی از حمله به ساختمان کنگره آمریکا مانند شورش، ایجاد آشوب، بی‌نظمی، حمله به پلیس و توطئه علیه نظام آمریکا متهم کرده است که تاکنون 165 تن از آنان به جرم خود اعتراف کرده‌اند. از این بین حداقل 70 تن نیز تاکنون محکوم شده‌‌اند.

با نگاهی به مجموعه مواضع بیان‌شده توسط هریس، بایدن و گارلند به‌عنوان برجسته‌ترین مقامات رسمی دولت آمریکا و مشاهده اظهارات دیگر مقامات سابق که در توصیف واقعه ششم ژانویه گفته شده است، می‌توان زبانه‌های یک منازعه ادامه‌دار داخلی را به وضوح دید.

کارتر، پیرترین رئیس‌جمهور اسبق آمریکا که کماکان در قید حیات است، در یادداشتی که به مناسب ششم ژانویه در روزنامه نیویورک تایمز منتشر کرد، هشدار داده بود بدون دست زدن به اقدامی فوری، آمریکا در خطر بروز یک درگیری داخلی و از دست دادن دموکراسی قرار دارد.

باراک اوباما دیگر رئیس‌جمهور اسبق آمریکا نیز در بیانیه خود به مناسبت این واقعه تاکید کرده بود آمریکا که زمانی یک دموکراسی پیشرو در جهان بود امروز به وضعیتی گرفتار است که با خطر تضعیف دموکراسی توسط یک جناج داخلی [جمهوری‌خواهان] مواجه شده است.

   ترامپ به چه چیزهایی حمله کرده؟

سیاستمداران مطرح آمریکایی به مناسبت نخستین سالگرد حمله طرفداران ترامپ در ششم ژانویه 2021 به کنگره سعی در محکومیت شدید این واقعه داشتند. به طرز شگفت‌آوری درحالی که ششم ژانویه در آمریکا باید یک مساله ملی باشد، همان‌گونه که تمامی دموکرات‌های مشهور سعی بر آن دارند، اما به طرز عجیبی بزرگداشت این واقعه خود تبدیل به یک نماد شکاف شده است. همزمان با شدت بخشیدن محکومیت حمله به کنگره توسط دموکرات‌ها اما جمهوری‌خواهان از هرگونه اظهارنظر مهم درباره آن خودداری می‌کنند؛ گرچه تعدادی از جمهوری‌خواهان منزوی در این مسیر درحال پیروی از دموکرات‌ها هستند.

برای آنکه بهتر بتوانیم ماهیت اقدام ترامپ در ششم ژانویه را درک کنیم باید بدانیم او و طرفدارانش در این روز به چه چیزهایی حمله کردند. در‌این‌باره بیشتر گزارش‌های رسانه‌ای روی این موضوع تاکید دارند که در ششم ژانویه «کجا مورد حمله قرار گرفت؟» اما شاید سوال مهم‌تر و تکمیلی این باشد که «کجا و درحال انجام چه کاری مورد حمله واقع شد؟»

بنا به دلایل تاریخی آنچه بیشتر از مسائل دیگر در رسانه‌های آمریکا برجسته شده مکان مورد حمله است زیرا کنگره به‌عنوان قوه مقننه که به تعبیری «خانه مردم» نامیده می‌شود از اهمیت بسزایی در دموکراسی‌ها برخوردار است. به این دلیل که دموکراسی از دل مبارزات علیه قوه مجریه به دست آمده و منجر به تاسیس قوه مقننه برای نظارت بر قوه مجریه به‌عنوان عامل اصلی قدرت در کشور شده است، طبیعتا از لحاظ اخلاقی اعتبار قوه مقننه بیشتر است.

شاید همین عامل باشد که رسانه‌ها و کارشناسان به شکلی احساسی روز ششم ژانویه را عملا از نظر اخلاقی، در موضوع حمله به کنگره یا همان «خانه مردم» محدود کرده‌اند. در یک نگاه واقع‌گرایانه اما حمله به کنگره دو رأس دیگر از قوای سه‌گانه موجود در آمریکا را نیز هدف قرار داد؛ یکی به‌طور مستقیم و دیگری را غیرمستقیم؛ با این حال هردوی آنها در زیرسایه حمله به کنگره یا همان قوه مقننه آمریکا ناپیدا باقی ماندند. درواقع ترامپ با تحریک هواداران خود برای اعتراض و حمله مستقیم به جلسه تایید نهایی آرای انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 حتی بیشتر از قوه مقننه، جایگاه قوه مجریه کشورش را هدف گرفت و تلاش کرد در اقدامی کودتاگونه بدون توجه به نتایج رسمی انتخابات، قدرت را در دستان خود نگاه دارد. او در این مسیر به شیوه‌ای غیرمستقیم قوه قضائیه آمریکا را نیز هدف گرفت؛ درست زمانی که تلاش کرد بدون توجه به آرا و مسیر قانونی، شخصا با فراخواندن طرفداران افراطی‌اش، به نهادهای رسمی کشور حمله کند.

ترامپ درحالی‌‌که به گفته همکارانش 187 دقیقه ذوق‌زده درحال تماشای حمله طرفدارانش به کنگره بود، گرچه بیشتر قوه مقننه را مورد تهاجم قرار داد ولی این اقدام وی به معنای سالم گذاشتن حیثیت و انسجام دیگر قوای رسمی آمریکا نبود.

مسیر تخریبی ترامپ به طرز تاسف‌باری تنها به کلیت قوای سه‌گانه کشورش محدود نشد. او پیش از ششم ژانویه، در حین آن، پس از آن تا اتمام دوره ریاست‌جمهوری‌اش و حتی امروز اقدامات مخرب خود علیه نهادهای اصلی آمریکا را ادامه داده است.

ترامپ با تلاشش برای بهره‌گیری از ارتش آمریکا برای مقابله با اعتراضات ضدنژادپرستی سال 2020 و اخراج سیاسی تعدادی از مخالفانش در وزارت دفاع نشان داد تفرقه و بی‌ثباتی را به دیگر نهادهای آمریکا نیز تزریق کرده است. ترامپ با تحت فشار قرار دادن وزارت دادگستری آمریکا برای اقدام علیه نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری 2020، متقلبانه خواندن این انتخابات و ایجاد شکاف بی‌سابقه بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان در کنار شکل دادن به دودستگی در حزب جمهوری‌خواه، ضرباتی اساسی به ساختارهای آمریکا در هرسطح وارد کند.

یک سال پس از پایان دوران ریاست‌جمهوری ترامپ یا به‌گونه‌ای طعنه‌آمیز «یک سال پس از حمله ششم ژانویه 2021 به کنگره» فریادهای مقامات سیاسی آمریکایی از هرسو درباره احتمال «وقوع جنگ داخلی» در آمریکا بیش از هرزمانی به هوا برخاسته است. آنها بیشتر از دیگران می‌دانند در سال‌های اخیر چه ضرباتی به آمریکا وارد شده و نگاه به هشدارهایشان نشان می‌دهد آنها به دلیل بزرگی خطر پیشروی آمریکا دیگر نگاهی صرفا حزبی به تنش‌های داخلی کشورشان ندارند؛ قطعا هشدارهایی که آنها می‌دهند به دلیل عدم‌کشش داخلی در آمریکا و مهیا نبودن شرایط برای بیان کامل واقعیت‌ها، اندکی از حقایق عقب‌تر است تا به التهابات داخلی آمریکا بیش از آنچه موجود است، افزوده نشود.