حذف ارز ترجیحی عجولانه است

بودجه 1401 درحالی به مجلس فرستاده شد که اعضای تیم اقتصادی دولت در نوشتن آن با چالش‌ها و اختلاف‌نظرهای بسیاری رو‌به‌رو بودند. تصمیم‌گیری درباره ارز ترجیحی کالاهای اساسی در بودجه 1401 یکی از مهم‌ترین مواردی است که مجلس هنوز درحال بررسی آن است. در همین راستا و پیرامون بررسی اثرات حذف آن، با عبدالله ایزدپناه، عضو کمیسیون تلفیق بودجه 1401 به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که در ادامه، متن این گفت‌وگو را می‌خوانید.

آیا اختلاف‌نظر موجود میان کارشناسان و نمایندگان بر سر تبعات و آثار حذف ارز ترجیحی، اثری بر روند جلسات کمیسیون تلفیق دراین‌باره داشته است؟ بسیاری از کارشناسان و حتی نمایندگان می‌گویند حذف ارز ترجیحی در شرایط کنونی به جهت تورمی که ایجاد می‌کند، درست نیست. اکنون در کمیسیون تلفیق نظر نمایندگان پیرامون حذف ارز ترجیحی چیست و آیا امکان این هست که ارز ترجیحی حذف نشود؟

یکی از نکات مهمی که در بودجه 1401 برای دولت و مجلس چالش‌برانگیز است، بحث حذف ارز ترجیحی است. خیلی از کارشناسان و نمایندگان مجلس معتقدند برای اینکه ما این ارز را حذف کنیم نیاز به زمینه‌سازی داریم. برای مثال وقتی که هدفمندی یارانه‌ها در سال 88 اجرا شد، دولت و رسانه ملی روی این قضیه کار و این زمینه را در میان مردم آماده کردند. اما الان اگر بخواهیم ارز ترجیحی را حذف کنیم، آزادسازی قیمت‌ها در شرایطی است که کشور دارد با وضعیت تحریم‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند و زمینه‌سازی لازم انجام نشده است. درواقع سازوکار مناسب تدارک دیده نشده. لذا فکر می‌کنم حذف ارز ترجیحی قدری عجولانه باشد. حذف ارز ترجیحی مساله مهمی است که ما داریم سبک سنگین می‌کنیم که واقعا انجامش به صلاح جامعه هست یا نیست. البته دولت هم روی این قضیه نظرات کارشناسی دارد. با توجه به اینکه ما در سال 1400 نه‌تنها تقریبا آن مبلغی که برای ارز ترجیحی درنظر گرفتیم یعنی 8 میلیارد دلار بلکه 13 میلیارد دلار ارز ترجیحی برای بودجه 1400 هزینه کردیم، الان درواقع دیگر ارزی نداریم که برای سال بعد بخواهیم به ارز ترجیحی اختصاص دهیم. این مشکل در ادامه کار هم بیشتر از این خواهد شد. از جهتی هم ارز ترجیحی منشا فساد و رانت است. با این نظری که دولت دارد و نظری که در جامعه وجود دارد، فعلا درحال بررسی هستیم و در مجلس هم نظرات متفاوت است. بعضی آن را تایید می‌کنند و بعضی مخالف هستند. این چند روز هم که کمیسیون تلفیق بودجه را بررسی می‌کرد نظرات متفاوتی از نمایندگان شنیده شد. کمیسیون تلفیق جلسه دارد و بعد از بررسی‌ها نظرش را اعلام می‌کند. اگر کلیات بودجه با همین وضعیت تصویب شد، روز چهارشنبه روی صحن می‌آید و یکشنبه هفته آینده برای کلیات بودجه رای‌گیری می‌شود. اگر کلیات تصویب شود، بودجه به کمیسیون تلفیق بازمی‌گردد.

درباره ارز ترجیحی هم باید میان دولت و نمایندگان مجلس جمع‌بندی نهایی صورت گیرد. این که حذف آن در شرایط کنونی به صلاح جامعه است یا خیر؛ مجلس هنوز به نتیجه‌گیری نهایی دراین‌باره نرسیده است اما دولت برای حذف ارز ترجیحی مصمم است. باید منتظر روزهای آینده باشیم تا ببینیم درنهایت تصمیم چه خواهد بود.

اصلی‌ترین مباحثی که در جلسه نمایندگان عضو کمیسیون تلفیق بودجه با میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه مطرح شد، چه مواردی است؟

غیر از بحث ارز ترجیحی، یکی دیگر از مواردی که در نشست با رئیس سازمان برنامه‌وبودجه مطرح شد، بحث پیش‌بینی رشد 8 درصدی بود که نمایندگان نگرانی‌شان درباره تحقق یا عدم‌تحقق این میزان رشد را با میرکاظمی درمیان گذاشتند. ما به‌عنوان نمایندگان مردم برداشت‌مان این است که در شرایط اقتصادی فعلی و با میزان سرمایه‌گذاری‌ای که به درستی از قبل انجام نشده است، رسیدن به رشد 8 درصدی در سال 1401، قدری ناممکن است. میرکاظمی هم توضیحاتی دراین‌باره داد و دلایلی نیز مطرح می‌کرد مبنی‌بر اینکه ما می‌توانیم این میزان رشد را به نتیجه برسانیم و برای رسیدن به آن هدف‌گذاری داشته‌ایم.

به‌طور کلی نکته‌ای که در بودجه الآن مورد بحث نمایندگان کمیسیون است، بحث کسری بودجه است و به نظر می‌رسد در سال آینده ما با این کسری مواجه شویم. این مساله خیلی مهم است و باید روی آن کار کنیم. رساندن رقم کسری به صفر در شرایط فعلی تقریبا غیرممکن است اما تلاش می‌کنیم کسری بودجه را به حداقل برسانیم. چون وقتی کسری بودجه به وجود می‌آید، به دنبال آن، گرانی و تورم را نیز خواهیم داشت. ما باید با افزایش درآمدهای پایدار، کسری بودجه را کاهش دهیم تا بتوانیم به تحقق بیشتر اهداف تعریف شده در بودجه 1401 نزدیک‌تر شویم. موضوع دیگری که در جلسه مطرح شد، بحث اوراق مشارکت بود که کاهش دادن آنها از سوی دولت برنامه خوبی است. اوراق مشارکت بیشتر یعنی پول‌پاشی بیشتر در جامعه و این پول‌پاشی بیشتر، مسبب گرانی و افزایش نقدینگی بدون پشتوانه خواهد بود. نکته قابل‌توجهی که مطرح شد این بود که شهرداری‌ها دست‌شان برای انتشار اوراق مشارکت تا حدی باز است که میرکاظمی در پاسخ گفت این تعهدی برای دولت ایجاد نمی‌کند. شهرداری‌ها خودشان این کار را انجام می‌دهند و خودشان هم پاسخگو هستند.

یکی از نکات مثبت لایحه بودجه 1401 نسبت به سال گذشته این است که بحث فروش نفت واقعی‌تر است. پیش‌بینی میزان صادرات نفت و میعانات گازی نسبت به پارسال، به واقعیت‌ها نزدیک‌تر است که این هم نکته‌ای است که مورد توجه کارشناسان و نمایندگان قرار دارد. درباره مالیات باید گفت پایه‌های مالیاتی که در بودجه امسال درنظر گرفته شده است، نشان می‌دهد که دولت، برای تحقق درآمدهای مالیاتی به‌طور جدی‌تری پای کار آمده است. این نکته خوبی است و امیدوار هستیم که عملیاتی شود.

به دلیل اینکه کشور با مشکلات زیادی درگیر است بخش زیادی از بودجه به سمت مسائل جاری سوق پیدا می‌کند و کمتر مسائل عمرانی مورد توجه قرار می‌گیرد. درحال حاضر در کشور حدود 3600 پروژه عمرانی نیمه‌تمام داریم که رقم بالایی است و اگر با این بودجه عمرانی درنظرگرفته شده بخواهیم جلو برویم فکر می‌کنم سال‌های طولانی زمان خواهد برد که به اتمام برسد.

درمجموع، اینها مسائلی است که بین نمایندگان مطرح است و مجلس در تلاش است تا نقاط ضعف آن را تا حدودی برطرف کند و در یک نقطه با دولت به توافق برسد.