نرگس چهرقانی، روزنامه‌نگار: پنجشنبه هفته گذشته ماهواره‌بر سیمرغ برای اولین‌بار سه محموله تحقیقاتی را به‌صورت همزمان به ارتفاع ۴۷۰ کیلومتری از سطح زمین و با سرعت ۷۳۵۰ متر بر ثانیه پرتاب کرد. این خبر واکنش بسیاری از مقامات غربی و آمریکایی را به همراه داشت. به نظر می‌رسد برخی از این واکنش‌‌ها صرفا نمایشی و برای جوسازی در فضای مذاکرات هسته‌ای است تا شاید از این طریق بتوانند در وین از ایران امتیاز بیشتری بگیرند. در همین راستا با فواد ایزدی، کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه از نظر شما می‌گذرد.

آمریکا و رژیم‌صهیونیستی ادعا می‌کنند برنامه شلیک ماهواره و موشک‌های بالستیک ایران با قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل همخوانی ندارد و نقض این قطعنامه‌هاست. منظور کدام قطعنامه‌هاست و مضمون این قطعنامه‌ها دقیقا چیست؟

منظور آنها قطعنامه 2231 است. منتها اینکه ادعا کردند که برنامه‌های بالستیک ایران نقض قطعنامه است، حرف صحیحی نیست. اولا اینکه در قطعنامه درخواست شده و گفته درخواستی داریم. در متن قطعنامه سازمان ملل زمانی که درخواست می‌شود یعنی کشوری که دارد درباره‌اش صحبت می‌شود، اگر تشخیص داد که اجرای این درخواست در راستای منافع ملی‌اش نیست، درخواست آنها را انجام نمی‌دهد و این درخواست فقط مختص ایران نیست. هر کشور دیگری هم که باشد همین حالت را دارد. از این جهت ادبیاتی که در این مورد در قطعنامه استفاده شده، خیلی ادبیات نرمی است که ممکن است یک وقتی ایران بخواهد به آن توجه بکند، یا اصلا نخواهد به آن بند توجه کند و مشکل خاصی هم به وجود نمی‌‌آید. نکته دوم اینکه در آن بند، آمده موشک‌های بالستیکی که برای حمل سلاح هسته‌ای طراحی شده، اما ایران سلاح هسته‌ای ندارد و هیچ جایی هم در دنیا نیست که ادعا کند در ایران، سلاح هسته‌ای وجود دارد. حتی رژیم‌صهیونیستی هم چنین ادعایی نسبت به ایران ندارد. وقتی شما سلاح هسته‌ای ندارید، موشک بالستیک اصولا نمی‌تواند سلاح هسته‌ای را که ندارید، حمل بکند. از این جهت تستی که ایران در حوزه موشک بالستیک انجام داده، موضوعیتی ندارد. نکته سوم هم اینکه اصولا ما هیچ معاهده‌ بین‌المللی نداریم که موشک بالستیک را محدود کرده باشد و موشک بالستیک جزء سلاح‌های کشتار جمعی محسوب نمی‌شود. خیلی از کشورها از موشک بالستیک برای اهداف دفاعی خودشان استفاده می‌کنند و تنها محدودیتی که در حوزه‌ سلاح وجود دارد، در حوزه سلاح‌های کشتار جمعی مانند سلاح شیمیایی است. از این جهت به چند دلیل گفتم که صحبت طرف مقابل بیشتر جوسازی در فضای مذاکرات است تا ایران را متهم کنند. بنابراین نباید به آن اعتنایی کرد. فکر می‌کنند اگر ایران را به کاری متهم کنند که اصولا کار غلطی نبوده، شاید بتوانند در مذاکره امتیاز بیشتری بگیرند.

رسانه‌های آمریکایی به نقل از یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گزارش دادند که واشنگتن از پرتاب ماهواره‌بر ایران به فضا ابراز نگرانی کرده اما گفته به مذاکرات وین متعهد و پایبند است. آیا مواضع دوپهلوی آمریکا را که تا حدودی نسبت به مواضع تند قبلی‌اش نرم‌تر است، می‌شود ناشی از دست پر ایران در مذاکرات دانست؟

مواردی که در سوال بدان اشاره کردید، نشانه می‌دهد طرف آمریکایی علاقه‌مند است که ایران به محدودیت‌های برجامی پایبند باشد. یعنی آنها علاقه دارند ایران ذیل مدیریت برجامی مدیریت شود، چون این علاقه در آمریکا وجود دارد و خودشان هم می‌دانند که تست موشک بالستیک نقض قانونی در دنیا نیست و برخی کشورها ازجمله خود آمریکا هم این کار را می‌کنند. از این جهت این حرف‌ها را می‌زنند. اگر واقعا تست موشک بالستیک در دنیا جرم بود، قطعا این ادبیات را استفاده نمی‌کردند.

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه سابق در خاطراتش در کتاب راز سر به مهر اشاره کرد که در آستانه مذاکرات وین موافق این بود که موشک‌ها و ماهواره‌های موشک‌بر شلیک شوند ولی دولت یا به عبارتی حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق با او مخالفت کرده است. علت این مخالفت‌شان و رفتارهای این‌چنینی مانند اختصاص بودجه کم به فعالیت‌های هوافضا، چه بوده؟

در دولت قبلی مشکل اصلی در سیاست خارجی، حسن روحانی بود. با اینکه او سال‌های طولانی در این حوزه‌ها کار می‌کرد اما دانش و تحلیل لازم را در مورد سیاست خارجه و فضای بین‌الملل نداشت. او در طول دوره‌ مدیریتی‌اش ضربه‌های زیادی به منافع ملی کشور زد. یکی از موهبت‌های الهی این است که او الان در کشور مسئولیتی ندارد. این وضعیت روحانی بود. حتی افرادی هم که با روحانی همکاری می‌کردند مانند ظریف، به او تذکر می‌دادند. هرچند از نظر فکری دعوای خاصی بین ظریف و روحانی نبود و در خیلی از حوزه‌ها همفکر بودند اما مشاوران و حتی ظریف هم گاهی به ایشان تذکر می‌دادند اما روحانی به هیچ‌کدام توجه نمی‌کرد، به خاطر همان دلایلی که ابتدا خدمت شما عرض کردم.

به‌عنوان سوال آخر، همزمانی شلیک موشک ماهواره‌بر با مذاکرات وین چه تاثیری بر مذاکرات می‌گذارد؟

یکی از تاثیراتی که وجود دارد این‌که در دوره روحانی وجود داشت، الان نیست و الان شلیک ماهواره‌بر سیمرغ این پیام را به جهان مخابره می‌کند که ایران در حوزه موشک‌های بالستیک یا برنامه‌های فضایی خود هیچ‌گونه محدودیت غیرقانونی و بدون منطق را در فضای بین‌الملل نمی‌پذیرد. در این مورد اگر ظریف و دولت‌های قبلی پیشنهاد می‌کردند که تست موشک انجام شود، دقیقا به همین خاطر بوده است که این پیام به طرف مقابل منتقل شود. حوزه موشک و هسته‌ای دو حوزه کاملا جدا هستند و مرتبط کردن این دو ممکن است، مورد علاقه طرف غربی باشد اما هیچ ارتباط و پایه و اساسی با هم ندارند. از این جهت پیامی که تست این موشک‌ها به طرف مقابل می‌دهد این است که فراموش نکنند ایران در حوزه سیاست دفاعی خودش از کسی دستور نمی‌گیرد و نخواهد گرفت و اگر توافقی هم در وین داشته باشیم، هیچ ربطی به سیاست‌های دفاعی ایران نخواهد داشت.