سند مشترک مذاکرات را هموارتر می‌کند

دور جدید مذاکرات ایران با 1+4 در وین آغاز شده است. همزمان با آغاز مذاکرات در وین وزیر امورخارجه ایران، حسین امیرعبداللهیان از سند مشترکی خبر داد که روی میز مذاکره قرار دارد و آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد این سند مشترک قابل‌قبول بوده و با وجود سنگ‌اندازی‌های برخی کشورهای اروپایی مذاکرات میان ایران و کشورهای 1+4 رو به ‌جلو است. به همین جهت برای بررسی ابعاد این سند مشترک با عبدالرضا فرجی‌راد، دیپلمات سابق و کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو پرداختیم.

سند مشترکی که تیم مذاکره‌کننده ایرانی روی میز مذاکره با طرف غربی گذاشته، تا چه میزان راه‌گشای مذاکرات است؟ و در این راستا ارتباط این سند مشترک و پیش‌نویسی که چند وقت پیش مطرح شد، چیست؟

طرف‌های غربی به‌ویژه اروپایی‌ها تاکید داشتند همان موضوعاتی که در دولت قبل مورد بحث قرار گرفته بود، (معمولا هم اروپایی‌ها می‌گفتند 85 تا 90درصد کار انجام شده) پیگیری شود تا کار زودتر تمام شود. اما طرف ایرانی می‌گفت که ما دو پیش‌نویس جدید داریم که باید روی آن پیش‌نویس‌ها کار بشود. درنهایت بعد از دو دور مذاکره و رفت‌وآمد در وین به این نتیجه رسیدند که دوطرف یک سند مشترک داشته باشند که خیلی اشاره‌ای به آن مذاکرات قبلی نشود، یعنی دنباله مذاکرات قبلی نباشد، پیشنهادهای ایران در این سند مشترک گنجانده شود و نظراتی که قبلا بحث شده در این سند بیاید که من فکر می‌کنم این نامه‌نگاری‌هایی که آمریکا به ایران کرده از طریق واسطه، در همین رابطه باشد و اینها به توافقاتی رسیده‌اند. بنابراین طرف ایرانی تمایلی ندارد که مذاکرات، دنباله همان مذاکرات قبلی باشد، طرف غربی هم این را پذیرفته. البته معنی‌اش این نیست که هیچ‌کدام از نکاتی که در 6جلسه‌ دولت قبل مورد بحث قرار گرفت،  در این سندها نیست. اما پیشنهادهای تیم مذاکره‌کننده جدید هم در آن گنجانده می‌شود. احتمال می‌دهم که این دور از مذاکرات با موفقیت بیشتری همراه باشد، نه اینکه تمام بشود، اما قطعا راه هموارتر می‌شود.

یک‌سری از کشورهای مذاکره‌کننده غربی مانند فرانسه با سنگ‌اندازی روند مذاکرات را فرسایشی کردند تا از مذاکرات امتیاز ببرند، این کشورها چطور راضی شدند تا درباره سند مشترک جدید گفت‌وگو کنند؟ آیا امتیازی گرفتند یا مورد دیگری‌ وجود دارد؟

ما داریم از سند مشترکی صحبت می‌کنیم که بین ایران و آمریکا صحبت شده، و من فکر می‌کنم این کشورهایی که شما نام بردید مثل فرانسه و انگلیس، از این به‌بعد یک مقدار سنگ‌اندازی‌هایشان بیشتر شود، یعنی همیشه همین‌طور بوده، وقتی ایران و آمریکا به توافقی نزدیک می‌شوند و احتمال هم می‌دهند یا می‌دانند که ممکن است مذاکراتی بین اینها صورت بگیرد که طرف‌های واسط کمتر نقش داشته باشند، این نگرانی‌ها در آنها به وجود می‌آید که ممکن است آنها نقش‌شان کم بشود یا دور زده شوند و منافعی برایشان مدنظر قرار گرفته نشود. به‌عبارتی کشورهای نام‌برده نگرانند که اگر این منافع، در نظر گرفته نشود، ممکن است در سطح جهانی و منطقه‌ای وزن ژئوپولیتیک‌شان از این مذاکرات صدمه بخورد. لذا به همین علت از این به‌بعد کار با آمریکایی‌ها هموارتر می‌شود اما با بقیه یک مقدار در ناهمواری حرکت خواهیم کرد، یعنی احتمالا سنگ‌اندازی‌هایی هم از جانب کشورهای اروپایی شاهد خواهیم بود.

با توجه به صحبت‌های امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه ما باید به نقطه‌ای برسیم که نفت ایران به آسانی و بدون هیچ منعی فروخته شود و پول آن به‌صورت ارزی در حساب‌های بانکی ایران وارد شود و ما بتوانیم به‌طور کامل از مزایای اقتصادی برجام برخوردار شویم. این مورد که اشاره شد، جزء مفاد این سند مشترک است. مفاد دیگر این سند چه می‌تواند باشد؟ به نظر شما تا چه میزان این خواسته ایران، مورد پذیرش طرفین مذاکره‌کننده است؟

این نکته‌ای است که در 6دور مذاکرات قبلی هم مورد پذیرش واقع شد، یعنی اولین چیزی که آمریکایی‌ها پذیرفتند، آزاد کردن فعالیت اقتصادی به‌ویژه فعالیت نفتی ایران و آمدن پولش و آزاد کردن بانک مرکزی بود. امیرعبداللهیان با این گفت‌وگو نظرش این است که ما آمادگی خوبی برای مذاکرات داریم، یعنی آماده‌ایم که تحریم‌ها برداشته شود و امتیازات برجامی ایران داده شود و کنار بیاییم. ایران به نظر من این آمادگی را پیدا کرده که امتیازات برجامی‌اش را بگیرد و به توافق نزدیک شود.

شما در سوال ابتدایی به نامه‌نگاری‌های آمریکا برای ایران اشاره کردید. این نامه‌ها به چه صورت است و کدام کشور این واسطه‌گری را قبول کرد؟

من دارم به این نتیجه می‌رسم که درنهایت غیر از مذاکرات وین، گفت‌وگوهای دیگری هم با واسطه انجام می‌شود که ممکن است این گفت‌وگوهای با واسطه، به گفت‌وگوهای مستقیم ختم شود. این راه هم دارد هموار می‌شود و همه‌اش آن چیزهایی نیست که در وین انجام شده؛ هرچند در وین تلاش‌های بسیار خوبی انجام شده و نقاط مشترکی وجود دارد. بخشی از این تفاهمی که صورت گرفته، به خارج از وین مرتبط است. درواقع یک‌سری تلاش‌های غیرمستقیمی دارد صورت می‌گیرد که تلاش‌های داخل وین را هموارتر می‌کند.