محمد نخی:
محمد نخی، نویسنده و شاگرد علامه واعظ‌زاده: مرحوم استاد واعظ‌زاده‌خراسانی به‌تنهایی یک دایره‌المعارف و دانشنامه بود. جامعیت و تبحر او از علوم قرآنی گرفته تا ادبیات عرب و فارسی، رجال، تاریخ اسلام، و فقه زبانزد عام و خاص بود. مرحوم استاد واعظ‌زاده‌خراسانی هم استاد دانشگاه بود و هم استاد حوزه. بخشی از جامعیت او محصول همین دو جانبه‌نگری حوزوی و دانشگاهی بود. نکته دیگری که مرحوم واعظ‌زاده‌خراسانی را سرآمد در علوم مختلف کرده بود، بحث مراودات علمی و اجتماعی ایشان با علما و اندیشمندان درون‌مذهبی و سایر مذاهب اسلامی بود. وی در طول سال‌های متمادی قبل و بعد انقلاب در دیدارهای چهره‌به‌چهره و گفت‌وگوهای حضوری و همچنین به‌صورت مکاتبات علمی و نامه‌ای با علما و اندیشمندان تشیّع و اهل‌سنت و سایر مذاهب اسلامی ارتباط داشت؛ از علمای الازهر گرفته تا عربستان‌سعودی و کشورهای مختلف اسلامی همچون عراق و لبنان.
آیت‌الله واعظ‌زاده‌خراسانی به بحث تقریب بین پیروان مذاهب اسلامی و وحدت امّت اسلامی از نوع علمی ورود پیدا کرده بود. مرحوم استاد واعظ‌زاده‌خراسانی یکی از شاگردان پرکار و مورد اعتماد مرحوم آیت‌الله بروجردی بود و خیلی از مکاتبات مرحوم آیت‌الله بروجردی با الازهر و نامه‌نگاری‌ها با نظر مرحوم واعظ‌زاده‌خراسانی انجام می‌شد. مرحوم آیت‌الله بروجردی طرفدار مطالعات مقارنه‌ای و تطبیقی میان شیعه و اهل‌سنت بود و روی مساله مرجعیّت علمی اهل‌بیت(ع) بسیار پافشاری می‌کردند و آن را یکی از بسترهای تحقق تقریب و تحقق وحدت امّت اسلامی می‌دانستند. مرحوم واعظ‌زاده‌خراسانی هم روی مرجعیّت اهل‌بیت(ع) تأکید فراوان داشتند.
بخشی از ورود استاد به مساله تقریب و وحدت به قبل انقلاب برمی‌گردد. شاگردی مرحوم آیت‌الله بروجردی و سفرهای متعدد به کشورهای مختلف اسلامی، نامه‌نگاری‌ها و ادامه مراودات علمی و اجتماعی با علما موجب شد با پیشنهادهایی که در حوزه تقریب داشت، موافقت شده و مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در سال 1369 تأسیس شود. بهترین فرد برای ریاست عالیه و دبیر کلی این مجمع، استاد واعظ‌زاده‌خراسانی بود. به‌خاطر تلاش‌ها و زحمات فراوانی که در این راه انجام داد، می‌توان او را پدر تقریب در عصر حاضر دانست. در خلال سال‌های ابتدایی که مجمع جهانی تقریب مذاهب تأسیس شد، او به این نتیجه رسید یک محفل علمی و رسمی نیز برای اشاعه تفکر و اندیشه تقریب مذاهب نیاز است، بنابراین دانشگاه مذاهب اسلامی را تأسیس کرد که امروز یکی از افتخارات ایران در بحث تقریب است. سازمان مرکزی آن در تهران واقع شده که شامل رشته‌های تحصیلی متعدد همچون فقه و حقوق امامیه، فقه شافعی، فقه حنفی، تاریخ اسلام، فلسفه و کلام، عرفان و... می‌شود که شعبی هم در کردستان، کرمانشاه، هرمزگان، سیستان‌وبلوچستان و گلستان دارد.
بخشی از دغدغه استاد واعظ‌زاده‌خراسانی کتاب «المعجم» بود. ده سالی که مسئولیت مجمع جهانی تقریب مذاهب را در تهران داشت، وقتش آنجا خیلی گرفته شد. وقتی از این مسئولیت کنار رفت، صبح تا ظهر روی این کتاب وقت می‌گذاشت و حتی در خانه هم دغدغه‌اش، کتاب المعجم و کارهای قرآنی بود. استاد واعظ‌زاده‌خراسانی چون دنبال کارهای علمی بود و می‌خواست در فعالیت‌های علمی خود و به‌خصوص کتاب ارزشمند المعجم متمرکز باشد از این مجمع استعفا داد. بالا رفتن سن ایشان و کهولت نیز دلیل دیگری بود که به‌صلاح نبود در کار اجرایی باشد. از دبیر کلی مجمع جهانی تقریب مذاهب استعفا داد؛ اما عضو شورای‌عالی و عضو هیات‌امنای دانشگاه مذاهب بود. خیلی وقتش را صرف جلسات تقریبی می‌کرد و دیدارهای تقریبی داشت. میهمانان مجمع تقریب مذاهب اسلامی را که از کشورهای مختلف در قالب هیات‌های علمی و فرهنگی به ایران سفر می‌کردند حتما به مشهد می‌بردیم و با ایشان دیدار می‌کردند. این‌جور نیست که اگر از سمت دبیرکلی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی کنار رفت، کار تقریبی را هم تعطیل کند.
مرحوم واعظ‌زاده‌خراسانی یک شخصیت پرکار و بانظم بود. اواخر عمرشان در 90سالگی وقتی بارها خدمت ایشان رسیدم، می‌دیدم مشغول فیش‌برداری و نوشتن هستند. این بخش از شخصیت استاد واعظ‌زاده‌خراسانی باید امروز موردتوجه جوانان اهل علم باشد. گاهی‌وقت‌ها جوان‌های ما کم‌کاری می‌کنند، ولی ایشان با این کهولت سن، همیشه قلم به دست و اهل مطالعه بود و در کنار حجم زیاد کاری، نظم خاصی هم در کارهای خود داشت، یعنی برنامه‌های شخصی، علمی، گفت‌وگوها و دیدارهایش، همه از یک نظم خاص برخوردار بود. روح آن مرد بزرگ قرین آرامش ابدی.
مطالب پیشنهادی
