سارا ابراهیمی‌پاک، مترجم: یادداشت پیش‌رو در تاریخ سوم نوامبر امسال یعنی سال 2021 در سایتthe conversation منتشر شده است. نویسندگان این یادداشت ماریان اترسون، دانشجوی دکتری و پژوهشگر روان‌شناسی در دانشگاه یورک و توماس کوران، استادیار علوم روان‌شناسی و رفتاری در دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی لندن هستند. آنچه در این یادداشت می‌خوانیم، آسیب‌شناسی استفاده از شبکه‌های اجتماعی درمورد دختران و راهکارهایی برای عبور از کمال‌گرایی و احساس منفی در دوره نوجوانی است.

همه ما این کار را انجام می‌دهیم. شبیه ربات‌ها، بی‌وقفه در رسانه‌های اجتماعی می‌چرخیم. ما حتی تا حدودی با چشم‌پوشی از دنیای اطراف‌مان، با خیره شدن به صفحه نمایش گوشی‌هایمان، به زندگی روزمره خود ادامه می‌دهیم. درواقع، شواهد نشان می‌دهد که یک‌پنجم نوجوانان پنج ساعت یا بیشتر در روز را در رسانه‌های اجتماعی سپری می‌کنند. برخی حتی بعد از نیمه‌شب این کار را انجام می‌دهند و وارد شبکه‌های اجتماعی‌شان می‌شوند. پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، فیس‌بوک و تیک‌تاک بخش مهم و همیشگی از زندگی نوجوانان- به‌ویژه نوجوانان دختر- هستند. اما همان‌طور که تحقیقات اخیر نشان می‌دهد، در نتیجه‌ این مساله، سلامت روانی این نوجوانان دختر هم ممکن است به خطر بیفتد. رسانه‌های اجتماعی از مدل‌های زیبا، افرادی که زندگی‌های کاملی دارند و ایده‌آل‌های بدنیِ دست‌نیافتنی مملو شده است. عکس‌ها با استفاده از فیلترها تغییر می‌یابند و فقط زیبایی‌های ظاهری برجسته و روشن درمورد یک شخص نشان داده می‌شود. ما خود را تحت طلسم رسانه‌های اجتماعی تعریف می‌کنیم و درحالی‌که استفاده از این ابزار در دسترس مزایایی دارد، اغلب عوارض و هزینه‌های عاطفی دارد. به‌ویژه نوجوانان دختر در برابر استانداردهای سختگیرانه زیبایی که در رسانه‌های اجتماعی نمایش داده می‌شود، آسیب‌پذیر هستند. رسانه‌های اجتماعی اغلب ناامنی‌ها و اضطراب‌های آنها را تشدید می‌کند و بسیاری از آنها در مواجهه با زندگی‌های ویرایش‌شده و بی‌نقص دیگران، احساس ناکافی بودن می‌کنند.

این تا حدی به این دلیل است که رسانه‌های اجتماعی بستری را برای نوجوانان دختر فراهم می‌کند تا ظاهر خود را با دیگران مقایسه کنند. متأسفانه، تحقیقات نشان می‌دهد که زنان اغلب در چنین مقایسه‌هایی خودشان را کاراکتری منفی درنظر می‌گیرند. در این تحقیقات نشان داده شده است که رسانه‌های اجتماعی نگرانی‌های مربوط به تصویر بدن زنان و بیگانگی اجتماعی را افزایش و شادی را کاهش می‌دهند.

 افزایش میزان کمال‌گرایی

این‌که آیا رسانه‌های اجتماعی مضر هستند یا نه، درنهایت به این بستگی دارد که چه کسی از آن استفاده می‌کند؟ مطالعه جدید ما نشان می‌دهد که «کمال‌گرایی خودانتقادی» یکی از ویژگی‌هایی است که ممکن است دختران نوجوان را در برابر اثرات مضر رسانه‌های اجتماعی آسیب‌پذیر کند.

کمال‌گرایی یک ویژگی شخصیتی است که با معیارهای نامعقول و خودانتقادی شدید مشخص می‌شود. افرادی که دارای کمال‌گرایی خودانتقادی بالایی هستند، به احتمال زیاد استانداردهای غیرقابل انعطاف و قطعی‌ای را برای ظاهر خود تعیین می‌کنند و خود را به‌صورت منفی با دیگران مقایسه می‌کنند. آنها همچنین می‌توانند احساس کنند که افراد دیگر یا جامعه هم به‌طور کلی خواهان کمال هستند و مانند خودشان کمال‌طلب. این مساله می‌تواند به نگرانی‌های مزمن درمورد انتقادها و انتظارات دیگران منجر شود. تحقیقات اخیر نشان داده که کمال‌گرایی در جوانان رو به افزایش است. این امر خیلی نگران‌کننده است، زیرا کمال‌گرایی با پیامدهای منفی زیادی مانند افسردگی، علائم اختلالات خوردن و حتی افکار و ایده‌های خودکشی مرتبط می‌شود.

برای اینکه متوجه شویم آیا کمال‌گراها واقعا در رسانه‌های اجتماعی آسیب‌پذیرتر هستند یا نه، 135 دختر نوجوان را از نظر سطح کمال‌گرایی، قدردانی‌ از بدن‌شان، علائم افسردگی و مقایسه‌هایشان براساس ظاهر و چهره در رسانه‌های اجتماعی مورد ارزیابی قرار دادیم. ما این کار را یک‌بار در هفته و به مدت چهار هفته انجام دادیم. مطابق با تحقیقات قبلی، دریافتیم که دخترهایی با ویژگی کمال‌گرایی خودانتقادگر، به احتمال بیشتری علائم افسردگی را در سطح بالاتری تجربه می‌کنند و کمتر قدردان بدن‌شان هستند. ما همچنین متوجه شدیم که دخترهای نوجوان هنگام مقایسه منفی ظاهر خود با دیگران در رسانه‌های اجتماعی، علائم افسردگی و تصویر بدنی منفی بیشتری را گزارش کرده‌اند. بنابراین تصور می‌شود افرادی که دارای کمال‌گرایی خودانتقادی بالاتری هستند، به‌خصوص در برابر مقایسه‌های اجتماعی منفی، آسیب‌پذیرتر هستند. و این آسیب‌پذیری به این دلیل است که آنها ارزشمند بودن خود را از بی‌عیب و بی‌نقص دیده‌شدن توسط دیگران می‌گیرند. درحالی‌‌که به نظر می‌رسد رسانه‌های اجتماعی به‌ظاهر می‌توانند به افرادی که دارای کمال‌گرایی خودانتقادی بالاتری هستند، احساس زودگذری از ارزشمندی و اعتبار و عزت‌نفس بالا ارائه دهند، لایک‌ها و کامنت‌های بی‌پایان می‌توانند احساس بی‌کفایتی را هم برانگیزند. مقایسه‌های منفی احتمالا حس حقارت را در کمال‌گرایان تشدید می‌کند.

 به پیش برو!

رسانه‌های اجتماعی بخش اجتناب‌ناپذیری از جامعه مدرن هستند؛ اما پیشنهاد می‌کنیم نوجوانانی که در برابر تأثیرات منفی آسیب‌پذیرتر هستند، زمان کمتری را در شبکه‌های اجتماعی بگذرانند. آنها همچنین باید آنچه در این شبکه‌ها به آنها نشان داده می‌شود، کنترل کنند. مثلا به‌راحتی می‌توانند اکانت‌هایی را که باعث افزایش نگرانی‌شان می‌شود، آنفالو یا میوت کنند. درنهایت، آنها باید این فرآیند مقایسه با دیگران را تمام کنند و یک‌بار آن مقایسه‌ها را دوباره ارزیابی کنند. نوجوانان حتما از زیر سوال بردن استانداردهای غیرواقعی زیبایی در رسانه‌های اجتماعی سود خواهند برد و در قدم‌های بعدی نسبت به تصاویر عالی و کاملی که به تصویر کشیده می‌شوند و نشان‌شان داده می‌شود، احتیاط بیشتری به خرج می‌دهند.

والدین هم می‌توانند با فرزندان نوجوان خود صحبت کنند و به آنان درمورد این واقعیت بگویند که «ارزش آنها به‌عنوان یک شخص وابسته به داشتن یا دستیابی به یک ظاهر و بدن عالی نیست.» آنها باید به فرزندان خود کمک کنند و آنها را تشویق کنند تا از رسانه‌های اجتماعی برای کسب اعتبار و ارزشمندی خود استفاده نکنند. درواقع، به چالش کشیدن این باور و اتخاذ شفقت و خودپذیری بیشتر برای کمک به مقابله با این اثرات مضر، حیاتی است.