رویداد «محیا» در راستای توانمندسازی گروه‌های جهادی برگزار شد، «فرهیختگان» در گفت‌وگو با دبیر جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) ابعاد آن را بررسی کرد
زهرا رمضانیزهرا رمضانی، روزنامه‌نگار: فعالیت گروه‌های جهادی همیشه یکی از مولفه‌های اصلی برای رفع مشکلاتی است که مناطق مختلف کشور درگیر آن هستند؛ گروه‌هایی که از کارهای عمرانی گرفته تا آموزشی و پزشکی برایشان فرقی نمی‌کند و تنها هدف‌شان رفع محرومیت از منطقه هدف‌شان است. شاید تصور شود که ایام نوروز مهم‌ترین بازه زمانی فعالیت این گروه‌ها است، اما واقعیت آن است که برخی از این گروه‌ها درطول تمام سال از هر فرصتی برای رفتن به مناطق محروم استفاده می‌کنند. در این میان ساماندهی این گروه‌ها و برنامه‌ریزی برای چگونگی انجام فعالیت‌های منسجم‌تر آنها نیز یکی از نیازهای اصلی است. مولفه‌ای که جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) یکی از سرشاخه‌های اصلی فعالیتش را این مساله قرار داده است. در همین راستا نیز برنامه‌های مختلفی برای شناسایی و شبکه‌سازی در این حیطه برگزار می‌کند. طرح «محیا» یکی از همان طرح‌هایی است که امسال چهارمین دوره‌اش برگزار شده و هدف آن تبادل تجربیات گروه‌های دانشجویی فعال در حوزه آسیب‌های اجتماعی و توانمندسازی آنها در راستای نقش‌آفرینی بهتر در این عرصه است. کاری که با رویکرد یادگیری عملی طراحی شده و در هر دوره اساتید مطرح در حوزه آسیب‌های اجتماعی به ارائه مباحث آموزشی موردنیاز گروه‌های جهادی پرداخته‌اند. با اینکه این رویداد سال گذشته به‌صورت مجازی برگزار شده بود، امسال طی دو روز به‌صورت حضوری دنبال شده است. در این گزارش به‌سراغ محمدرسول حسینی، دبیر این جمعیت دانشجویی رفتیم و از او درباره این طرح و دیگر فعالیت‌های جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) پرسیدیم.
هدف‌مان توانمندسازی فعالان جهادی در مناطق حاشیه‌نشین است
محمدرسول حسینی، دبیر جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) با اشاره به رویداد ملی محیا گفت: «هدف از برگزاری چنین رویدادی که امسال به دوره چهارم رسیده بود، توانمندسازی فعالان جهادی در مناطق حاشیه‌نشین ازطریق برگزاری کارگاه آموزشی و سپس ارائه مدل‌های برتر جهادی بوده است. ما در این رویداد دو بخش را مدنظر قرار داده‌ایم؛ اولین مساله نیز همان مقوله توانمندسازی است که با برگزاری دوره‌های آموزشی و تولید محتوا دنبال شده و عنوان محیا به خود گرفته است. این رویداد می‌تواند در کارآمدی هرچه بیشتر گروه‌های جهادی در سراسر کشور نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.»
او با بیان اینکه در چهارمین دوره این رویداد 120 تا 130 گروه دانشجویی که در محله‌های حاشیه‌نشین کار می‌کردند را مورد ارزیابی قرار دادیم، اظهار داشت: «این گروه‌ها در حوزه پیشرفت و حل مساله عمل می‌کنند. در این دوره برای این گروه‌ها آموزش‌هایی مرتبط با آسیب‌شناسی حاشیه‌نشینی و کارهای اجرایی و عملیاتی نیز ارائه شد. موازات همین کار، برون‌داد فعالیت‌هایمان را نیز در اختتامیه دیدیم. البته در طرف دیگر ماجرا از دوماه پیش نیز کاری را شروع کردیم که در ارتباط با ارائه الگوهای موفق بود که به‌صورت ted انجام شد و در آن نیز 40 تا 50 گروه مورد ارزیابی قرار گرفتند.»
تقدیر از 3 الگوی موفق در پایان رویداد
دبیر جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) بیان داشت: «11 تا 12 تیم به مرحله نهایی ارائه الگوهای موفق رسیدند که از این میزان هم در روز اختتامیه 8 تیم نهایی را داشتیم و برای آنها نیز در موضوعاتی مانند مساله، روانشناسی و... آموزش‌هایی ارائه شد. درحقیقت این 8 گروه چکیده شبکه جمعیت امام‌حسن(ع) در کشور در بخش‌های سلامت، کسب‌وکار، عدالت آموزشی، زنان و خانواده به‌شمار می‌روند. در روز اختتامیه نیز از سه گروه برتر این حوزه تقدیر شد.» حسینی با بیان اینکه تلاش کردیم ظرفیتی که نهادها دراختیار دارند را به گروه‌هایی که در مناطق یا مساله خاصی کار می‌کنند، گره بزنیم تا کارها بهتر پیش رود، افزود: «طرح محیا نیز درسال گذشته به‌صورت مجازی برگزار شده بود، در سال 97 نیز طرح به‌صورت دیگری دنبال می‌شد. آن زمان تمرکزمان روی بوم عملیات اجتماعی این گروه‌ها بود که برخی از آنها به نتیجه نیز می‌رسید، اما در سال 99 کارها به‌صورت مجازی دنبال شد؛ با همه این اتفاق‌ها هیچ‌گاه رویداد محیا به‌صورت کامل تعطیل نشده است. نکته قابل‌توجه اینجاست که گروه‌های جهادی همیشه تلاش می‌کنند کارهایشان را دنبال کنند که در این میان توانمندسازی و آموزش آنها می‌تواند نقش قابل‌توجهی در هرچه بهتر شدن شرایط ایفا کند.»
رویداد محیا تد را هر 6 ماه یک‌بار برگزار می‌کنیم
او به تقسیم‌بندی گروه‌های همکار با جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) اشاره کرد و بیان داشت: «ما چند سطح از گروه‌ها را داریم؛ گروه‌های ویژه‌ای که در شبکه ما هستند، گروه‌هایی که بعد از همه‌گیری کرونا تاسیس شدند و برای آنها در رویداد محیا برنامه‌ریزی‌های خاصی داشتیم، هرکدام از گروه‌ها براساس سطحی که دارند، محتواهای مختص خودشان را نیز ارائه می‌دهند. همچنین درنظر داریم رویداد محیا تد را به‌صورت فصلی یا هر 6 ماه یک‌بار دنبال کنیم و در آن گروه‌هایی که ارائه خوبی داشته و کارویژه‌ای برای خود تعریف کرده باشند، به‌صورت فرآیند موردبررسی قرار می‌گیرند. درنظر داریم الگوهای آنها به بحث نوآوری اجتماعی و کسب‌وکار اجتماعی منتهی شوند و بتوانیم از ظرفیت آنها نیز بهره بگیریم.»
دبیر جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) با بیان اینکه تلاش داریم محفلی برای ارائه گزارش کار گروه‌های اجتماعی داشته باشیم، یادآور شد: «ما در این جمعیت دانشجویی، بیشتر روی گروه‌های دانشجویی کار می‌کنیم. البته این گروه‌ها را به گروه‌های درون محلات مانند خیریه‌ها، شوراهای اجتماعی محله‌ها و... مرتبط می‌کنیم. در گروه‌های دانشجویی همیشه رفت‌وآمدها وجود دارد، اما طبیعی است گروه‌هایی که جزء ادوار تلقی می‌شوند، فعالیت بیشتری داشته باشند. البته هدف‌مان در تمام این سال‌ها آن بوده که برای نفرات جدید آموزش‌هایی را در راستای توانمندسازی آنها داشته باشیم و بتوانیم آنها را وارد چرخه آموزشی کنیم، طبیعی است که چنین اقداماتی باعث هدفمندتر شدن فعالیت گروه‌های جهادی می‌شود.» حسینی با تاکید بر اینکه دانشجو به‌نوعی موذن جامعه به‌شمار می‌رود و این خود یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های این قشر خواهد بود، ادامه داد: «دانشجویان نسبت‌به هر مشکلی در سه‌سطح برخورد می‌کنند؛ اول بحث احصای مساله، در وهله بعد گفتمان‌سازی و مطالبه‌گری و درنهایت انجام عملیات جهادی توسط گروه‌های جهادی برای رفع مشکل موردنظر است. نکته اصلی این است که درحقیقت دانشجویان مساله‌یابی بهتری دارند و مطالبه‌گری خود را هم انجام می‌دهند و درنهایت به‌صورت جهادی کارها را دنبال می‌کنند. این مولفه‌ها ویژه این قشر است و همین مساله باعث می‌شود آنها به‌نسبت دیگر گروه‌ها شرایط متفاوتی داشته باشند.»
3 محور برای برنامه‌های اصلی جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) درنظر گرفته‌ایم
او گفت: «هدف‌مان در جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) این است که بتوانیم بستر رشد را برای گروه‌های جهادی فراهم کنیم تا از این طریق بتوانند کارها را به‌صورت تخصصی‌تر دنبال کنند. نباید این مساله را فراموش کرد که دانشجویان می‌توانند نقطه‌زنی درست‌تری را داشته باشند. یکی دیگر از مزایایی که گروه‌های جهادی دانشجویی دارند این است که می‌توانند بستر ورود مردم برای پیشبرد برنامه‌ها را نیز فراهم کنند. در چنین شرایطی است که می‌توان عنوان کرد گروه‌های جهادی بستر قابل‌قبولی را برای رفع چالش‌های مناطق مختلف دارند؛ اما طبیعتا برنامه‌ریزی می‌تواند در استفاده هرچه بیشتر از این ظرفیت کمک‌کننده باشد.»
دبیر جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) با اشاره به اهداف راه‌اندازی این جمعیت افزود: «ما سه برنامه اصلی را برای خود مدنظر قرار داده‌ایم. اصلی‌ترین رسالت‌مان ترویج و تقویت نقش‌آفرینی گروه‌ها در ساخت اجتماعی محله‌های حاشیه‌نشین و کاهش آسیب‌های اجتماعی است، بر همین اساس چند ماموریت نیز تعریف کرده‌ایم که یکی از آنها شبکه‌سازی است و این مساله در دانشگاه‌ها و محلات مختلف و گروه‌های جهادی درحال انجام است. مولفه دیگر بحث توانمندسازی این گروه‌ها بوده و درنهایت نیز حمایت از عملیات آنها مطرح است. قطعا گروه‌ها برخی عملیات‌های ویژه دارند که درقالب طرح، پروپوزال و... دنبال شده و تلاش داریم ظرفیت نهادها را نیز به میدان بیاوریم، طبیعتا در این شرایط ما نقش حلقه واسطه را ایفا می‌کنیم.»
حسینی با بیان اینکه راه‌اندازی برخی پویش‌ها نیز از دیگر اقدامات ما به‌شمار می‌رود، تصریح کرد: «این پویش‌ها به‌صورت مناسبتی یا متناسب با شرایط کشور برگزار می‌شود. هدف‌مان این است که توان مردم را برای حل مشکلات به‌کار گیریم و این پویش‌ها نیز با یک فرآیند اجتماعی دنبال می‌شود تا بتواند از ظرفیت گروه‌ها استفاده کند تا بازهم مردم وارد شوند و درنهایت گروه‌های جهادی نیز می‌توانند به اهداف‌شان برای اصلاح شرایط محله‌ها برسند. به‌طور مثال در ایام کرونا طرح همسفره با همسایه را اجرا کردیم که طی آن همه گروه‌ها در محله‌های مختلف توزیع بسته ارزاق را داشتند. این طرح بیش از مطرح شدن طرح مواسات توسط رهبری بوده است. در پویش عیدانه نیز بحث هویت نوجوان را دنبال کردیم و تلاش کرده‌ایم تا با بسته‌های شادی نه‌تنها بحث هویت، بلکه مهارت را نیز به نوجوانان تزریق کردیم.»
طراحی پروژه‌های جمعیت متناسب با شرایط استان‌ها
او با اشاره به نگاه متفاوت جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) در اجرای برنامه‌های متناسب با شرایط استان‌ها بیان داشت: «قطعا یک‌سری کلیات را در شبکه جمعیت امام‌حسن(ع) داریم که ازجمله آن می‌توان به طرح مهروماه اشاره کرد. این طرح مقوله عدالت آموزشی را دنبال کرده و ویژه کودکان و نوجوانان محله‌های حاشیه‌نشین است. مباحث مختلف این طرح از مبنا تا کارکرد و نحوه اجرایی‌سازی‌اش محقق شده است. همچنین طرح نورباران را هم داریم که در آن براساس آیات قرآن برخی مبانی را آموزش می‌دهیم. علی‌رغم اینکه کلیت طرح‌های ما ثابت است، اما در مرحله اجرا، شرایط بومی هر استان مدنظر قرار می‌گیرد. قطعا حاشیه شهر مشهد با تهران متفاوت است و ما نیز در نوع مواجهه‌مان با مردم این مباحث را مدنظر قرار می‌دهیم. نکته دیگر اینکه خود گروه‌های جهادی طبیعتا با فرهنگ و شرایطی که منطقه هدف‌شان دارند، آشنا هستند و خود این مباحث را در فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌هایشان مدنظر قرار می‌دهند.»
نقش‌آفرینی 300 گروه جهادی در ۲۰۰ محله حاشیه‌نشین
دبیر جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) با اشاره به تعداد گروه‌های فعال همکار با این جمعیت اظهار داشت: «امروز 300 گروه جهادی در ۲۰۰ محله حاشیه‌نشین شهر‌ها و استان‌های کشور به شهروندان خدمات کوتاه‌مدت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ارائه می‌کنند و همان‌طور که گفتم، تمام این خدمات متناسب با وضعیتی است که در هرکدام از حاشیه‌ها وجود دارد. طبیعی است که در این زمینه گروه‌های جهادی همه مولفه‌ها را درنظر می‌گیرند و اصلا نمی‌توان برای همه یک نسخه یکسان را در حوزه اجرا دنبال کرد. اما این‌طور نیست که بگوییم برای همه فعالیت‌ها در بخش‌های مختلف، برنامه‌های مختلفی خواهیم داشت.»
حسینی درباره اثرگذاری همه‌گیری کرونا در فعالیت‌های این جمعیت بیان داشت: «برخی دانشجویان که جزء ادوار و اعضای قدیمی جمعیت امام‌حسن(ع) هستند، در ایام کرونا نیز پای کار بودند و از آنجاکه آنها با دانشجویان جدید نیز ارتباط داشته‌اند، توانستیم این چرخه را حفظ کنیم. تلاش می‌کردیم با راه‌اندازی پویش‌های مختلف این شبکه را زنده نگه داریم که ازجمله آنها طرح همسفره همسایه و عیدانه این شبکه را زنده نگه داریم و بتوانیم در محلات خدمات‌رسانی‌هایی را داشته باشیم. با این‌حال بعد از شیوع کرونا و به‌ویژه با تعطیل شدن دانشگاه‌ها، طبیعی بود بخشی از فعالیت‌های ما نیز تحت‌تاثیر قرار بگیرد، اما خوشبختانه کار به تعطیل شدن کامل فعالیت‌ها نرسید. ازسوی دیگر بخشی از برنامه‌هایمان را در فضای مجازی دنبال کردیم و برگزاری سومین دوره طرح محیا آن‌هم در بستر فضای مجازی در همین راستا بوده است.» او خاطرنشان کرد: «یکی از اقدامات ویژه‌ای که ما در جمعیت دانشجویی امام‌حسن(ع) دنبال می‌کنیم، ورود برای حل مشکلاتی است که بلاهایی مانند سیل و زلزله بر سر مناطق مختلف می‌آورند؛ اتفاقی که تجربه آن را در سال 98 و بعد از سیل سیستان‌وبلوچستان داشتیم. درحقیقت تلاش کردیم در آن اتفاق با راه‌اندازی پویشی با عنوان «بلوچستان جان ایران» بخشی از مشکلات مردم این منطقه را رفع کنیم. قطعا درصورتی‌که بعد از این نیز اتفاقاتی از این دست رخ دهد، حتما چنین اقداماتی را انجام خواهیم داد. این‌طور نیست که بگوییم همه اقدامات‌مان صرفا مختص خود گروه‌های جهادی بوده و جز آن دیگر هیچ فعالیتی نخواهیم داشت.»
مطالب پیشنهادی
