سارا طاهری، روزنامه‌نگار:  سال‌هاست دیگر داشتن مدرک تحصیلی دانشگاهی نمی‌تواند تضمینی برای ورود به بازار کار باشد و تنها درصورت داشتن مهارت است که می‌توان در این شرایط اقتصادی برای خود شغلی دست‌وپا کرد. توجه ویژه صاحبان مشاغل به توانمندی‌های عملی نیروها، باعث شده دانشگاهیان نیز به سمت مهارت‌آموزی حرکت کنند. البته این به‌معنی تعطیل شدن آموزش‌های تئوری که از گذشته تا امروز جزء وظایف مراکز آکادمیک تعریف شده، نخواهد بود. بلکه دانشگاه‌ها قرار است محیط‌های واقعی شغلی را تا حد زیاد برای دانشجویان تامین کنند تا از این طریق دانشجو بعد از فارغ‌التحصیلی دیگر نیازی به کسب مهارت‌های لازم نداشته باشد.این دانشگاه‌ها در حوزه آموزش عالی کشور به‌عنوان دانشگاه‌های نسل سوم شناخته می‌شوند؛ همان دانشگاه‌هایی که کارآفرین بوده و مبتنی بر حل مسائل جامعه با رویکرد علم و نظام‌یافته در تعامل با محیط پیرامونی هستند. در دانشگاه نسل سوم، محور و مأموریت کانون نظام دانشگاه، کارآفرینی است. این روزها تمام دانشگاه‌های مطرح در دنیا تلاش دارند به‌عنوان یک دانشگاه کارآفرین و حل‌مساله ایفای نقش کنند. دانشگاه آزاد اسلامی نیز همانند دیگر زیرنظام‌های آموزشی از سال گذشته راه‌اندازی دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی را دنبال کرده و حتی نظام‌نامه آن را هم به تصویب رسانده است. دانشکده‌هایی که اصلی‌ترین هدف از راه‌اندازی‌شان این است که بتوانند زنجیره آموزش‌های علمی را با آنچه بازار کار به آن نیاز دارد، تکمیل کنند.دانشگاه آزاد اسلامی حالا کارگران دانش‌ورزی را تربیت می‌کند که مغز کارآمد را درکنار پنجه‌های کارآمد دارند. جاده‌‌ای که انتهایش صاحبان صنایع ایستاده‌اند تا با کمک این کارگران بتوانند مشکلات خود را حل کنند. مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی برای رسیدن به این مهم یعنی همان دانشگاه کارآفرین و مهارتی تغییراتی در ساختار خود ایجاد کرده‌اند؛ چراکه معتقدند دانشگاهی کارآمد است که فرآیندهایش نیز کارآمد باشد. چندی است دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام‌خمینی(ره) برای این مهم تغییر فرآیند داده و به‌عنوان یک برند معتبر در آموزش‌های مهارتی فعالیت خود را آغاز کرده است و توسعه و ارتقای کیفی آموزش‌های تخصصی حوزه مهارت و کارآفرینی و تحول در حوزه اشتغالزایی را در دستورکار خود قرار داده است.

 دانشجویان را در مسیر یک مهارت قرار می‌دهیم

محمد نریمانی‌راد، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام‌(ره) شهرری در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص جزئیات این دانشگاه گفت: «دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام پتانسیل و ظرفیت‌های زیادی ازجمله اعضای هیات‌علمی توانمند، کارمندان و امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی در اختیار دارد و این واحد دانشگاهی را در عین آنکه یک دانشگاه آموزشی است به یک دانشگاه مهارتی و پژوهشی تبدیل کرده است.»

او اضافه کرد: «بنابراین اقدام اولیه برای تبدیل این واحد دانشگاهی به یک دانشگاه مهارت و کارآفرینی به دلیل پتانسیل این واحد بود، زیرا تمام ارکان دانشگاه در زمینه کارهای مهارتی و پژوهشی پای کار بودند. همچنین با توجه به تصمیم ریاست دانشگاه آزاد اسلامی مقرر شد آموزشکده‌های سما تبدیل به دانشکده‌های مهارتی شده و با تمام امکاناتی که در شهر پراکنده است به واحد یادگار امام(ره) کمک کنند.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام(ره) شهرری در ادامه گفت: «درواقع این آموزشکده‌ها ابزاری برای دانشگاهی شدند که پتانسیل‌های بالایی برای تبدیل به یک دانشکده مهارت و کارآفرینی دراختیار دارد. درباره دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام ذکر این نکته ضروری است که وجود کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های این واحد دانشگاهی، امکانات زیادی را در اختیار دانشجویان قرار داد تا بتوانند به‌صورت ویژه در حوزه کارآفرینی و مهارت فعالیت کنند. به‌عبارت بهتر با توجه به ظرفیت‌های واحد یادگار امام‌خمینی(ره) شهرری، ماموریت آموزش مهارت و کارآفرینی به واحد یادگار امام‌خمینی(ره) محول شد.» او اضافه کرد: «در دنیا دانشگاه‌های کارآفرین، صنعت را در دل خود دارند؛ ما هم در دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام تلاش خواهیم کرد این مهم اتفاق بیفتد تا بتوانیم با صنعت و بخش بدنه اجرایی کارگاه‌ها و کارخانه‌ها ارتباط تنگاتنگی برقرار کنیم. درواقع قرار است دانشجویان را در مسیر یک مهارت قرار دهیم.»

 آموزش مهارت‌ها در دانشگاه، کارورزی در صنعت

نریمانی‌راد با بیان اینکه در دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام(ره) طرح پویش پیاده می‌شود، توضیح داد: «درحال حاضر با بخش صنعت و شهرک‌های صنعتی تعامل برقرار کرده تا هر یک از دانشجویان‌مان در رشته‌ای که مشغول تحصیل هستند بتوانند یک مهارت را فرا بگیرند. البته آموزش این مهارت با دانشگاه و کارورزی آن در صنعت اتفاق خواهد افتاد.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام(ره) شهرری تاکید کرد: «به‌عبارت بهتر یکی از کلاس‌های دانشگاه، بخش صنعت خواهد بود؛ مسیر خود را به سمتی خواهیم برد که برخی کلاس‌ها در بخش‌های صنعتی، کشاورزی و خدمات بدهد و درنهایت این واحد دانشگاهی به سمت کارورزی حرکت خواهد کرد.» او با اشاره به اینکه واحد یادگار امام‌خمینی(ره) یکی از واحدهای بزرگ شهر تهران است، اظهار کرد: «این واحد ظرفیت‌های بسیار بالایی در حوزه‌های مهارتی دارد و نخست آزمایشگاه‌‌ها و کارگاه‌‌های بسیار پیشرفته‌ای است که لازمه آموزش‌های مهارتی است. واحد یادگار امام (ره) اعضای هیات‌علمی توانمندی را نیز در اختیار دارد که بسیاری از آنها در حوزه مهارتی خبره هستند.»

 همراهی 5 دانشکده مهارت و کارآفرینی در واحد یادگار امام(ره)

نریمانی‌راد درخصوص همراهی پنج دانشکده مهارت و کارآفرینی در واحد یادگار امام نیز صحبت به میان آورد و تصریح کرد: «پنج دانشکده کارآفرینی و مهارت در شهر تهران حضور دارند که به‌عنوان ابزارهای ما در نقاط مختلف شهر به کمک دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام آمدند. ذکر این نکته ضروری است که بخش مهارت‌آموزی فقط مخصوص دانشجویان نخواهد بود بلکه تلاش داریم آموزش‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت را برای این واحد دانشگاهی تعریف کنیم.»

او در ادامه اظهار کرد: «به‌عبارت بهتر برای گذراندن مقطع کاردانی دو سال نیاز است؛ درکنار آموزش مهارت‌هایی را خواهیم داشت که کوتاه‌مدت است. به‌طور مثال دانشجوی مکانیک خودرو درکنار آموزش این رشته در کارخانه‌های ایران‌خودرو و سایپا نیز آموزش داده می‌شوند که این مهارت‌آموزی به غیر از سرفصل‌های آموزشی است که یک دوره مهارت‌آموزی فشرده در داخل صنعت برگزار می‌شود.»

او اضافه کرد: «دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی در راستای ماموریت اخیری که به دانشگاه یادگار امام(ره) سپرده شده به‌عنوان ابزاری خواهند بود که این تغییر سرمنشاء تحولات بزرگی در کشور خواهد شد؛ زیرا این واحد دانشگاهی اولین دانشگاه در کشور است که نام مهارت و کارآفرینی را یدک کشیده و به‌زودی به یک برند قوی در این حوزه تبدیل می‌شود.»

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام(ره) شهرری در پاسخ به این سوال که تکلیف رشته‌های غیرمهارتی در این دانشگاه چه می‌شود، گفت: «رشته‌های آموزشی را مانند قبل در حوزه آموزش جلو خواهیم برد. البته برای این دسته از رشته‌ها نیز برنامه داریم و آنها را به حال خود رها نمی‌کنیم. به‌طور مثال برای دانشجویان رشته‌های حسابداری، نرم‌افزار‌های به‌روز کشور و دنیا را به‌صورت عملیاتی تدریس می‌کنیم.» نریمانی‌راد در ادامه سخنان خود تصریح کرد: «بنابراین یک بخش از رشته‌های آموزشی است که در این رشته‌ها نیز به دانشجویان مهارت‌های لازم با همکاری صنعت و مجموعه‌های آموزشی و خدماتی آموزش داده می‌شود. رشته‌هایی دومی که در این دانشگاه وجود دارند رشته‌های مهارتی خواهند بود. رشته‌هایی که اخیرا توسط شورای گسترش وزارت علوم آماده شده‌اند و سرفصل‌های آنها نیز تنظیم شده است.»

 راه‌اندازی 160 رشته مهارتی در مقطع کاردانی

او با بیان اینکه برای شروع کار با هماهنگی سازمان مرکزی و سازمان سما حدود 160 رشته مهارتی را در مقطع کاردانی راه‌اندازی کرده و جذب دانشجو در آنها را از بهمن ماه خواهیم داشت، بیان داشت: «هرکدام از دانشکده‌ها با توجه به پتانسیل‌هایی که دارند، تعدادی از این رشته‌ها را انتخاب و اقدام به جذب دانشجو در آنها خواهند کرد. در مرحله دوم نیز بحث راه‌اندازی دانشکده‌های دیگر را در دستورکار داریم.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام(ره) شهرری افزود: «در نظر داریم تا به‌طور مثال رشته‌های خاصی مانند جهانگردی و ایرانگردی را در دانشکده‌ای به‌اصطلاح دانشکده ایرانگردی و جهانگردی آموزش دهیم، طبیعی است که در این دانشکده‌ها رشته‌های دیگری مانند هتلداری و دیگر رشته‌های مرتبط با ایرانگردی و جهانگردی را خواهیم داشت، البته قطعا این رشته‌ها در مقطع کاردانی خواهند بود؛ اما بحث طراحی این رشته‌ها در مقطع کارشناسی ناپیوسته را هم در دستورکار خواهیم داشت. برخی از این رشته‌ها طراحی و ابلاغ نیز شده‌اند.»

 رشته‌ها در مقطع کارشناسی ناپیوسته تا مهر 1401 تکمیل می‌شود

نریمانی‌راد گفت: «امید داریم تا دیگر رشته‌ها نیز تا مهر 1401 برای مقطع کارشناسی ناپیوسته تکمیل شود و دانشجویانی که بتوانند در مقطع کاردانی از این رشته‌ها فارغ‌التحصیل شوند، قطعا می‌توانند در کارشناسی نیز ادامه‌تحصیل دهند. تحصیل در رشته‌های مهارتی عمدتا در دل صنعت یا همجوار با صنعت دنبال می‌شود. همچنین اگر بنا داریم این رشته‌ها را در دانشکده‌های جدید دنبال کنیم، طبیعتا نیازهای مربوط به آموزش این رشته‌ها را تامین می‌کنیم. یعنی کارگاه‌های موردنیاز را در همان دانشکده برقرار می‌کنیم.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام(ره) شهرری در همین زمینه افزود: «اگر بناست که دانشکده مهارتی حسابداری را داشته باشیم، حتما تمام نرم‌افزارهای مربوط به حسابداری را خواهیم داشت. همچنین لازم نیست صرفا اساتیدی که قرار است آموزش‌ها را ارائه دهند، از اعضای هیات‌علمی ما باشند، بلکه می‌توان از استادکارهای ماهر رشته‌ها استفاده کرد. در این دانشکده دانشجویان با تمام نرم‌افزارهای این حوزه کار می‌کنند و طبیعتا وقتی دانشجو فارغ‌التحصیل می‌شود، می‌تواند با مراجعه به صنعت به راحتی مشغول کار شود.» او با بیان اینکه امروزه یکی از ایرادهایی که از دانشگاه‌ها می‌گیرند، هرچند این انتقاد به دانشگاه آزاد اسلامی کمتر وارد بوده، این است که می‌گویند فارغ‌التحصیل در حوزه عملیاتی مهارتی ندارد، اظهار داشت: «تلاش داریم با راه‌اندازی این دانشکده‌ها این مشکل را حل کنیم. امروزه ما 160 رشته را با توجه به امکانات واحد یادگار و همچنین دانشکده‌های مهارتی دنبال کرده و پیش‌بینی‌ام این است که اجرای آنها نیز به‌زودی و حتی در همین هفته ابلاغ شود.»

او اضافه کرد: «این رشته‌ها در مقطع کاردانی پیوسته و ناپیوسته برای نیمسال دوم سال تحصیلی ۱۴۰0-۱۴۰1 در واحد یادگار امام خمینی(ره) به تصویب رسیده است که پذیرش دانشجو در آن بدون آزمون و براساس سوابق دانشجویان خواهد بود. دانشجویان می‌توانند از طریق سایت مرکز سنجش پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی به آدرس www.azmoon.org و همچنین با مراجعه حضوری به دانشگاه و دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی در این رشته‌ها ثبت‌نام کنند.»

 افزایش تعداد رشته‌های دایر در واحد یادگار امام به بیش ۳۵۰ رشته

نریمانی‌راد در ادامه تاکید کرد: «با احتساب این رشته‌ها تعداد رشته‌های دایر در این واحد دانشگاهی به بیش ۳۵۰ رشته تحصیلی افزایش یافته است.»

او اظهار داشت: «توصیه‌مان این است که اگر افراد خواهان اشتغال در بخش خصوصی و دولتی هستند باید این مسیر را دنبال کنند. قطعا وقتی صنعت ببیند آموزش‌های آنها در جوار صنعت بوده، حتما از آنها استقبال می‌کند. این نوید را هم می‌دهم که درحال انعقاد تفاهمنامه‌های زیادی هستیم تا کارخانه‌دارها و شهرک‌های صنعتی پای کار آمده و بتوانند از نیروهایی که ما آموزش می‌دهیم، استفاده کنند. همچنین این امکان را داریم که نیروهای انسانی مشغول در آنها را آموزش می‌دهیم. به‌طور مثال یکی از شهرک‌ها برای حسابدار اعلام نیاز کرد و بنا شد اگر نیرو را خودشان به ما معرفی می‌کنند بحث آموزش آنها را دنبال کرده و در غیر این صورت خودمان نیروهایی را به آنها معرفی کنیم.»

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام(ره) شهرری خاطرنشان کرد: «در نظر داریم تا در رشته‌های مهارتی مهارت‌های عمومی، فنی و حرفه‌ای و فردی را به دانشجویان آموزش دهیم.»