هشدار با چاشنی بمب اتمی

فرهیختگان هشدار دوشنبه‌شب وزارت امورخارجه آمریکا به شهروندان آمریکایی برای اجتناب شهروندان ایالات‌متحده از سفر به اوکراین، در کنار هشدارهای روسیه به آمریکا برای ارائه تضمین‌های لازم درباره عدم گسترش ناتو در اوکراین، بیانگر تشدید تنش بین آمریکا و روسیه و احتمال شکل‌گیری یک درگیری نظامی در شرق اروپاست. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، عضویت اوکراین در ناتو را «خط‌قرمز» کشورش می‌داند و این موضوع را در گفت‌وگوی ویدئویی اخیر خود با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به اطلاع وی رسانده و از او خواسته نسبت به عدم گسترش ناتو در مرزهای روسیه تضمین دهد اما آمریکا گفته که در این گفت‌وگو «بایدن هیچ تضمینی برای محدود کردن گسترش ناتو درمورد اوکراین نداده است.» کمتر از دو روز بعد از این گفت‌وگو «آندری یرماک»، رئیس دفتر رئیس‌جمهور اوکراین از تماس تلفنی رئیس‌جمهور اوکراین و آمریکا خبر داد و اعلام کرد که بایدن به ولودیمیر زلنسکی درباره عضویت اوکراین در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) اطمینان داده است.  حمایت بایدن از اوکراین در برابر حمله روسیه به خاک این کشور، در هفته‌های اخیر تنش بین روسیه با ناتو را تشدید کرده است. ایالات‌متحده و متحدان اروپایی‌اش ادعا می‌کنند که مسکو ممکن است برای حمله به اوکراین «آماده شود» اما مقامات و ارتش روسیه این ادعاها را رد کرده و غرب را به تشدید مصنوعی تنش‌ها و انتشار اخبار جعلی متهم کرده‌اند. وزارت خارجه روسیه جمعه گذشته پیش‌نویس‌های توافق‌هایی جامع بین مسکو، واشنگتن و ناتو را منتشر کرد که در آنها بر تضمین‌های امنیتی و عدم توسل به تهدید و زور در مسائل مورد اختلاف تاکید شده است.  خبرگزاری نووستی به نقل از کنستانتین گاوریلوف، مذاکره‌کننده ارشد امنیتی روسیه درمورد کنترل تسلیحات در وین گزارش داد که تماس‌ها بین روسیه و ایالات‌متحده بر سر موضوع تضمین‌های امنیتی مورد درخواست روسیه آغاز شده و این احتمال وجود دارد که طرفین به تفاهم برسند. دور نخست این تماس‌ها بین «یوری اوشاکوف»، دستیار رئیس‌جمهور روسیه و «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی آمریکا، برگزار شده است. بر پایه آنچه رویترز منتشر کرده است، اظهارات گاوریلوف نشان می‌دهد او چندان به سرنوشت این مذاکرات خوشبین نیست و براساس همین گفته: «روسیه به پاسخ و عکس‌العمل فوری ناتو درباره پیشنهادهای امنیتی مسکو نیاز دارد.» او تاکید کرد که «کشورش اجازه استقرار زیرساخت‌های ناتو در اوکراین و گرجستان را نخواهد داد.» مذاکره‌کننده ارشد روس‌ها در امور کنترل تسلیحات، درباره اینکه اگر بلوک ناتو به رهبری واشنگتن از درنظر گرفتن پیشنهادهای روسیه امتناع کند و به آن پاسخ ندهد، جزئیات خاصی را مطرح نکرده ولی به جای آن از «پلن بی» یا همان طرح جایگزین مسکو خبر داده و گفته که «بروکسل درک می‌کند مسکو بلوف نمی‌زند.» او در این زمینه به شبکه تلویزیونی Rossiya1گفت: ««پلن بی»، البته، توسط دولت درنظر گرفته شده است. هیچ‌کس نمی‌خواهد اجرایی شود. این یک اولتیماتوم نیست، این یک خواسته قاطع است که توسط شرایط و زمان تحمیل شده است. وقت آن رسیده که همه باور کنند باید از منافع خود دفاع کرد.»  رئیس هیات مذاکره‌کننده روسیه در وین پاسخ احتمالی روسیه را «درصورتی‌که هیچ استدلال دیگری باقی نماند، نظامی-فنی» خواند.

او جزئیات بیشتری در این‌باره منتشر نکرد اما آندری رودنکو، معاون وزیر امورخارجه روسیه در پاسخ به سوالی درخصوص امکان استقرار تسلیحات هسته‌ای این کشور در بلاروس بیان کرد، مسکو چنانچه ناتو از مذاکره بر سر مساله ضمانت‌های امنیتی سر باز بزند، تمامی گزینه‌های ممکن را درنظر خواهد گرفت.  به گزارش ایسنا، به نقل از اسپوتنیک، رودنکو به خبرنگاران گفته: «همه مسائل پیچیده درنظر گرفته می‌شوند. ما چنین پیشنهادهایی را از جانب متحدان بلاروسی خود شنیده‌ایم. همه گزینه‌ها درنظر گرفته خواهند شد اما روسیه منتظر پاسخی رسمی از سمت آمریکا و ناتو درباره پیشنهادهایش درخصوص مساله ضمانت‌های امنیتی است.»

  پوتین: آمریکا قابل اعتماد نیست

روس‌ها می‌گویند منتظر دریافت یک پاسخ رسمی از سوی آمریکا هستند اما اظهارات روز گذشته ولادیمیر پوتین که گفته «حتی یک توافق امضاشده ممکن است توسط طرف آمریکایی پاره شود»، نشان می‌دهد که حتی پاسخ رسمی و مورد تایید روس‌ها، نمی‌تواند از تنش‌ها در شرق اروپا بکاهد.  پوتین که در جمع افسران نظامی ارشد مسکو سخنرانی می‌کرد، از عدم اعتماد به «تضمین‌های حقوقی بلندمدت واشنگتن» به‌دلیل سوابق این کشور در کنار گذاشتن این تضمین‌ها اشاره کرد و به جای آن خواستار «ضمانت‌های قانونی الزام‌آور و درازمدت» شد. پوتین گفت: «من و شما آنها را به‌خوبی می‌شناسیم، آنها قابل‌اعتماد نیستند، هیچ تضمین قانونی وجود ندارد، چون ایالات‌متحده به‌راحتی از همه معاهده‌های بین‌المللی که به دلایلی برایش جذابیت ندارد، خارج می‌شود. حداقل باید تضمین‌های حقوقی و نه زبانی درباره ضمانت‌های امنیتی از جانب آمریکا وجود داشته باشد.»  پوتین گفت: «اگر زیرساخت‌های ناتو در اوکراین مشاهده شود، زمان پرواز موشک‌ها به مسکو به هفت تا ۱۰ دقیقه و رسیدن تسلیحات فراصوت به پنج دقیقه کاهش می‌یابد. مسکو نگران انتقال عناصر نظامی آمریکا در نزدیکی روسیه است.»  وی همچنین به اقدامات آمریکا در اوکراین اشاره کرد و افزود: «واشنگتن باید بداند که روسیه از خاک خود عقب‌نشینی نمی‌کند.»  رئیس‌جمهوری روسیه افزود: «روسیه به‌قدر کفایت اقدامات نظامی را در واکنش به اقدامات غیردوستانه آمریکا انجام می‌دهد. همان‌طور که قبلا هم گفتم، درصورت تداوم اقدامات تهاجمی مشخص از سوی غرب، ما نیز اقدامات تلافی‌جویانه نظامی-فنی متناسبی را انجام می‌دهیم و به اقدامات غیردوستانه واکنشی جدی خواهیم داشت.»

  حضور شرکت‌های خصوصی آمریکا در اوکراین

تحرکات نظامی آمریکا در شرق اوکراین و همچنین پاسخ ندادن آمریکا به تضمین‌های امنیتی که روسیه خواهان آن است، احتمالا طی روزهای آینده تنش‌ها را به بالاترین سطح خود خواهد رساند و احتمال درگیری بین روسیه و اوکراین را تشدید خواهد کرد. در کنار اظهارنظرهای سیاسی مقامات روسیه، دیروز «سرگئی شویگو»، وزیر دفاع روسیه نیز در اظهارنظری قابل‌تامل از «حضور بیش از ۱۲۰ عضو شرکت‌های نظامی خصوصی آمریکایی در شرق اوکراین» برای آموزش به نیروهای ویژه اوکراین خبر داد. او در جمع خبرنگاران درباره احتمال اقدامات تحریک‌آمیز اعضای شرکت‌های نظامی خصوصی آمریکایی هشدار داد و گفت این اقدامات مواد شیمیایی را دربرمی‌گیرد. به روایت این مقام ارشد مسکو، واشنگتن درحال تقویت حضور نظامی خود در نزدیکی مرزهای روسیه است و پیش از این حدود هشت هزار نفر از پرسنل نظامی آمریکا در شرق اروپا استقرار یافته‌اند.