این نمایش است نه مسابقه!

معین احمدیان، دبیر گروه فرهنگ: «جوکر» درحالی برای مخاطبانش، جذاب و گیرا شده که بخش مهمی از سریال‌های شبکه نمایش خانگی به تکرار افتاده‌اند و پول‌پاشی‌‌های بی‌حساب‌وکتاب در پلتفرم‌ها هم نتوانسته آورده کیفی برایشان به‌همراه داشته باشد. حالا به‌نظر می‌رسد «فیلیمو» با برنامه جوکر توانسته مخاطبان مایوس‌شده‌اش را بازگرداند. البته تعطیلی و بلاتکیفی تلویزیون در حوزه تولید محتوای سرگرم‌کننده هم در این جلوه‌گری «جوکر»ی‌ها بی‌تاثیر نبوده و مدیران تلویزیون همچنان دلخوش به همان ابداع هشت‌سال پیش‌شان یعنی برنامه خندوانه هستند و دیگر تلاش‌های خلاقانه‌ در تولید برنامه‌های سرگرم‌کننده تا به امروز ناکام مانده است. فارغ از اینکه جوکر در چه اتمسفر رسانه‌ای برجسته و دیده شده است، بازخورد مثبت و پیگیری مخاطبان این برنامه، موید این است که جامعه امروز ایران نه‌تنها علاقه‌مند به سرگرمی، که نیازمند دلخوشی‌های گاه‌به‌گاه اینچنینی است.  از همان ابتدا قابل‌حدس بود که فرم اجرای جوکر کنجکاو‌برانگیز باشد و نشاندن مخاطب برای تماشای قسمت اول این مسابقه کار سختی به‌نظر نمی‌رسید. ضمن اینکه قالب و ایده اولیه که سازندگان جوکر انتخاب کردند، در اجرا به‌درستی طراحی شده است. عناصر به‌کار برده‌شده سرجای خود قرار دارند و اندازه نگه‌داشتن در به‌کارگیری این اجزا، ازجمله ویژگی‌های اصلی جوکر است. خلاف عادت مرسوم برنامه‌سازان امروز، حضور چهره‌های مشهور برای مخاطب تقلیل‌یافته در حد به‌کارگیری سلبریتی در «تاک‌شو» نیست. رفت و برگشت‌های دوربین در بخش‌های مختلف برنامه به‌گونه‌ای است که حواس مخاطب را از نمایشی که پیش‌رویش قرار داده پرت نمی‌کند. ضمن اینکه جزئی‌نگری در طراحی برنامه، باعث شده مخاطب جوکر بیش از آنکه با یک مسابقه یا چالش طرف باشد، با یک کمدی موقعیت همراه ‌شود. چالش نخندیدن و تلاش شرکت‌کنندگان مسابقه بر حفظ موقعیت‌شان در این چالش، وضعیتی را بر آنها تحمیل می‌کند تا موقعیت‌های کمیک این نمایش شکل بگیرد. عمده خنده‌گرفتن از مخاطب در بستر چنین چالشی بیش از آنکه متکی بر تکیه‌کلام‌ها و شوخی‌های تکراری بازیگران این نمایش باشد، بر خلق موقعیت‌های کمیک طنز تکیه دارد. خلق موقعیت‌ طنز در هر نمایشی نیازمند ابزارها و خلاقیت‌هایی در طراحی است و اتفاقا شرکت‌کننده‌ای می‌تواند دل مخاطبان نمایش جوکر را ببرد که بتواند از این امتیاز خلق موقعیت‌های طنز بهترین استفاده را داشته باشد. به‌تکرار افتادن می‌تواند پاشنه‌آشیل جوکر باشد، چون همین چالش نخندیدن و تلاش برای خنداندن، خودش یک ایده تکراری است و در فصل‌های بعدی دیگر ایده جذاب و بکری نیست و اگر قرار باشد سازندگان نمایش جوکر، با تکیه بر همین چالش و فقط تعویض شرکت‌کننده‌ها، سایر فصل‌ها را پیش ببرند، احتمالا با افت مخاطب مواجه خواهند شد. موفقیت جوکر در همین فصل اول، موقعیت وسوسه‌کننده‌ای است تا چهره‌های مشهوری بخواهند خودشان را به هر طریقی در این نمایش جای دهند. البته پلتفرم‌ها هم بدشان نمی‌آید از همین موقعیت تبلیغاتی برای چهره‌ها، بهره‌برداری مالی کنند که اگر چنین اتفاقی بیفتد، همان بلایی سر جوکر خواهد آمد که این روزها سر سریال‌های شبکه نمایش خانگی آمده است. انتخاب و گزینش دقیق شرکت‌کننده‌های نمایش‌های بعدی جوکر یکی از مهم‌ترین چالش‌ها برای سازندگان جوکر است و سهل‌انگاری در انتخاب بازیگران این نمایش، به قیمت گزافی برای این برنامه تمام خواهد شد.

جوکر نمونه یک اجرای درست از نمایشی سرگرم‌کننده است و قرار هم نیست حرف‌های گل‌درشت اخلاقی بزند و اصلا لزومی هم ندارد به روال برخی از برنامه‌های تلویزیونی باشد که بعد از چند قسمت مخاطب جذب‌کردن، بخش‌هایی را مختص نکات آموزشی و اخلاقی قرار دهد. اتفاقا اگر همین سرگرم کردن مخاطب به‌درستی اجرا شود، برنامه‌ای خواهد شد که طیف‌های متنوعی از مردم ایران با آن ارتباط برقرار کنند. کافی است تنها یک چهارچوب اخلاقی را برای خودش لحاظ کند؛ اینکه برای گرفتن خنده از مخاطب، دستاویز هر حربه‌ای نشود که اگر گرفتار این شود، دیگر فرقی با جوکر‌های اینستاگرامی نخواهد داشت.