نیازمند قانون

مهدی سلیمانی، فعال حوزه فرهنگی: در کتاب غررالحکم جمله‌ای از امیرمؤمنان، حضرت امام‌علی(ع) نقل شده است که ایشان فرموده‌اند: «الفُرصَةُ سَریعَةُ الفَوتِ، و بَطِیئَةُ العَودِ؛ فرصت زود از دست می‌رود و دیر به‌دست می‌آید.» جا دارد این حدیث پیوست تمامی احکام صادره برای انتصاب افراد به مسئولیت‌های مختلف باشد؛ چراکه حقیقتا به نکته دقیقی اشاره دارد. اما در این نوشتار قصد دارم این حدیث نورانی را به اعضای محترم کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی تقدیم کنم و یادآور شوم که حدود 20ماه از تشکیل مجلس شورای اسلامی یازدهم گذشته و کمی بیش از این نیز در پیش است. وضعیت فرهنگی کشور چالش‌های مهمی دارد و حوزه کتاب و نشر نیز از این امر مستثنا نیست. در حوزه کتاب چالش‌های مختلفی وجود دارد که نیازمند توجه جدی کمیسیون فرهنگی مجلس است. قانون‌گذاری، اصلاح قانون، نظارت و پیگیری، اموری است که مستقیما به مجلس و کمیسیون فرهنگی ارتباط پیدا می‌کند و انتظار این است که به این چالش‌ها توجه شود. متأسفانه تأخیر در سامان‌دهی برخی از این موضوعات صدمات و لطمات جدی و جبران‌ناپذیری را به فرهنگ و سبک زندگی مردم کشور وارد می‌کند، فلذا مطالبه جدی ما از این کمیسیون ورود به این موضوعات است.

با کدام فرهنگ به جنگ اقتصادی رفته‌ایم؟

توصیه می‌کنم کمیسیون فرهنگی مجلس کتاب «تنها گریه کن» که اخیرا تقریظ رهبر انقلاب بر آن منتشر شده را بخوانند و به همه نمایندگان مجلس نیز هدیه کند تا فکر و فرهنگی که در آن دوران بر کشور مسلط بود را یادآور شود. اگر ایران توانست در جنگ نابرابر هشت‌ساله پیروز شود، دلایلش نظامی نبود! بلکه دلایل آن را باید در موضوعات فرهنگی جست‌وجو کرد. در شرایطی که اقتصاد کشور دچار هرج‌ومرج است، یکی از موضوعاتی که می‌تواند به بعد روانی و حتی میدانی ملت ایران کمک کند، موضوعات مطرح‌شده در فرهنگ کشور است. درواقع این فرهنگ و هنر است که می‌تواند مردم را به صحنه بیاورد و باعث همراهی ملت و مسئولان شود. حال سوال این است ایده کمیسیون فرهنگی مجلس برای همراه کردن مردم و هنرمندان در این جنگ نابرابر چیست؟

 قانون حمایت از مالکیت مادی و معنوی

به‌گمان برخی کارشناسان، اگر رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم در حوزه سبک زندگی برخی صدمات این بخش را جبران‌ناپذیر نامیدند، برخی دلایلش در حوزه کتاب به موضوع حمایت از مالکیت مادی و معنوی یا همان کپی‌رایت معروف بازمی‌گردد. تدوین و تصویب قانون مستحکم، جامع و کامل کاری است که در دوره جدید کمیسیون فرهنگی روی زمین مانده و علی‌رغم توصیه‌های دلسوزان مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. عدم وجود قانون جدی و کامل برای حمایت از مالکیت مادی و معنوی در محصولات فرهنگی علاوه‌بر اینکه باعث تضییع حقوق تعدادی از هنرمندان و مؤلفان می‌شود، به یکی از راه‌های ورود سبک زندگی غیرایرانی و معرفی آن به کودکان و نوجوانان تبدیل شده است. همان‌طور که می‌دانیم، بخش زیادی از آثار تولیدشده برای کودکان، آثار خارجی است که به‌دلیل سود زیاد اقتصادی برای ناشر بازار در تسخیر این آثار است و اگر قانون درباره این موضوع موضعی اتخاذ نکند، سال‌های آینده نسلی را خواهیم دید که با قهرمانان ملی خود کاملا بیگانه است  و در جست‌وجوی قهرمانان پوشالی غرب عمر می‌گذراند.

 ساماندهی دستگاه‌های چاپ و چاپخانه‌ها

مبارزه با قاچاق کتاب الزاما این نیست که پلیس را به راسته خیابان انقلاب ببریم و با دستفروشانی که کتاب‌های غیرقانونی می‌فروشند برخورد کنیم. آن‌هم درحالی‌که می‌دانیم بخش قابل‌توجهی از این کتاب‌ها در چاپخانه‌ها و با دستگاه چاپ به شکل افست منتشر می‌شوند! این اشکال به این برمی‌گردد که ما در کشورمان قانون خاصی برای دستگاه‌های چاپ نداریم، درحالی‌که در بسیاری از کشورها برای جلوگیری از قاچاق بی‌رویه کتاب و دلایل دیگری مثل خرید، نصب، جابه‌جایی و... هر اتفاقی که برای دستگاه‌های چاپ قرار است بیفتد منوط به صدور مجوز است. ما امروزه نمی‌دانیم چه تعداد دستگاه چاپ در کشور داریم! نمی‌دانیم چاپخانه‌ها چه تولید می‌کنند؟ کدام چاپخانه کتاب غیرقانونی چاپ می‌کند و کدام چاپخانه به شکل قانونی به کار خود ادامه می‌دهد و حتما بخش مهمی از اینها به‌خاطر بی‌اعتنایی مجلس برای قانون‌گذاری در این حوزه است.

این دو موضوع (کپی‌رایت و دستگاه‌ چاپ) را بیان کردم که بگویم کمیسیون فرهنگی مجلس تنها با حل‌وفصل این دو موضوع که نیازمند قانون هستند و نظارت بر حسن اجرای آن می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از قاچاق کتاب داشته باشد و همچنین حقوق ازدست‌رفته هنرمندان را نیز بازستاند، ولی متأسفانه اقدام شایسته‌ای را شاهد نیستیم. البته موضوعات مهم دیگری وجود دارد که در اینجا فرصت بیان همه آنها وجود ندارد، اما پیشنهاد می‌کنم کمیسیون فرهنگی مجلس نشست‌وبرخاست‌های خود را با اهالی قلم، نشر و کتاب بیش‌از گذشته کند و از توان فعالان این حوزه نیز بهره‌ گیرد. درپایان یادآوری می‌کنم فرصت پیش‌روی مجلس شورای‌اسلامی زیاد نیست و نیازمند شتاب بیشتری هستیم تا آنچه باقی‌مانده را ازدست ندهیم.