دیاکو حسینی، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
با دیاکو حسینی کارشناس مسائل بین‌الملل پیرامون ابعاد توافق صورت‌گرفته میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به گفت‌وگو نشستیم. متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
توافقی که ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام داده، چه ابعادی دارد؟
آن‌گونه که شنیده‌ام ایران با آژانس بر سر تعویض دوربین‌های نظارتی سایت تسای کرج به توافق رسیده است. دوربین‌هایی که پیش از این ایران اجازه جایگزینی آن را به آژانس نداده بود، به این دلیل که آژانس حتی در آن زمان حاضر نشد این عملیات خرابکاری را محکوم کند. منتها امروز گویا در این توافق جدیدی که صورت گرفته، بنا شده دوربین‌ها مجددا جایگزین بشوند ولی در عین حال، تصاویر دوربین‌ها طبق محدودیتی که مطابق قانون مجلس اعمال شده همچنان در اختیار آژانس قرار نخواهد گرفت. باید ببینیم آژانس هم این موضوع را(ماندن تصاویر ضبطی دوربین‌ها در اختیار ایران) تایید می‌کند یا خیر.
مطرح شده که آژانس حمله‌ای که به سایت کرج شده بود را محکوم به خرابکاری کرده است. این محکومیت به چه صورت بوده و آیا به خاطر این محکومیت است که ایران با آژانس به توافق رسیده است؟
گروسی در چندین مصاحبه و گفت‌وگوی رسانه‌ای که بعدها داشت، به نوعی با زبان منحصربه‌فرد خودش این حمله به سایت کرج را محکوم کرد. البته گروسی اسمی از رژیم‌صهیونیستی به‌عنوان عامل خرابکاری نبرد اما هر نوع خرابکاری را در سایت‌های تحت نظارت آژانس را محکوم کرد. این صحبت‌های گروسی ممکن است، ایران را به این نتیجه رسانده باشد که این مقدار محکومیت کفایت می‌کند و اینکه ایران به آژانس اجازه بدهد حداقل دوربین‌های تخریب شده را برداشته و جایگزین بکند.
تعدادی از کارشناسان معتقد هستند همین که گروسی خلاف ایران موضع نگرفته یعنی از موضع سیاسی قبلی خود کوتاه آمده است. با توجه به اینکه رابطه ایران با آژانس رابطه مستقیمی بر مذاکرات وین دارد و برعکس،شما این گزاره را تا چه حد درست می‌‌دانید؟
طبیعتا همین‌طور است. البته من وارد تفسیری که گفتید نمی‌شوم چون اطلاع کافی ندارم. منتها آن چیزی که مطمئن هستیم این است که طبیعتا آژانس می‌خواهد با ایران به توافق برسد و ایران هم می‌خواهد نقاطی که برای نظارت آژانس ابهام وجود دارد را برطرف کند. اتخاذ چنین رویکردی از سوی ایران کاملا درست است زیرا هر نوع توافق یا عدم توافق بین ایران و آژانس مستقیما می‌تواند بر مذاکرات تاثیر بگذارد. اگر جمع‌بندی فنی آژانس این باشد که نقاط ابهام در برنامه اتمی کشورمان، بیشتر شده و آژانس دیگر نمی‌تواند نسبت به صلح‌آمیز بودن برنامه‌های اتمی ایران اطمینان بدهد. طبیعتا این مورد می‌تواند به‌عنوان یک فشار روانی بر مذاکرات وین باشد و وقت مذاکرات را کمتر بکند و در نتیجه فشارهای سیاسی را افزایش بدهد. من فکر می‌کنم توافق و اقدامی که بین ایران و آژانس صورت گرفته، اگرچه یک توافق فنی است اما پیامدها و پیام سیاسی روشنی دارد؛ یک پیام آن نشان‌دهنده انعطاف ایران است و دیگری به معنای اشتیاق ایران برای وقت بیشتر در مذاکرات. به عبارتی ایران می‌خواهد وقت بیشتری در مذاکرات وین ایجاد کند تا طرفین اختلافات سیاسی‌شان را در مذاکرات وین کاهش دهند؛ که همه اینها می‌تواند نشان‌دهنده انعطاف به‌جا و عاقلانه ایران در این مقطع زمانی باشد که مذاکرات با فرازوفرودهایی همراه است و در جاهایی این اختلافات هست.
توافق با آژانس چه تاثیری بر روند مذاکرات وین دارد؟
الان یکی از شایعه‌هایی که در رسانه‌های غربی مطرح می‌شود این است که ایران به دنبال وقت‌کشی در مذاکرات است و اشتیاقی به احیای برجام ندارد. به نظرم این توافقی که بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صورت گرفته، کاملا خلاف این شایعه است و نشان می‌دهد، ایران متوجه نگرانی‌های غرب نسبت به برنامه‌های هسته‌ای‌اش هست. به همین دلیل ایران از طریق توافق با آژانس تلاش کرده که مقداری از این نگرانی‌ها را کم کند. بنابراین اولین نتیجه موثر توافق این است که به آن شایعات قطعا پایان می‌دهد، دوم اینکه همزمان این تصور وجود داشته است که جمهوری اسلامی موضع انعطاف‌ناپذیر و سختی در پیش گرفته و اراده‌ای برای رسیدن به توافق ندارد. اما توافق ایران با آژانس یک‌بار دیگر باز نشان داد که جمهوری اسلامی از انعطاف کافی برخوردار است. درواقع می‌توان گفت ایران باز هم حسن‌نیت خود را در مذاکرات با این توافق نشان داده است. همچنین این روندی که ایران در پیش گرفته مستقیما می‌تواند بر پیشرفت گفت‌وگوها در وین تاثیر بگذارد.
اشاره کردید که ایران حسن‌نیت خودش را بارها ثابت کرده، اما الان غربی‌ها خیلی سعی می‌کنند با بحث ضرب‌الاجل در مذاکرات فضا را منفی جلوه دهند. با توجه به این قضیه به نظر شما آیا آنها در مذاکرات جدی هستند؟ و اگر جدی هستند چرا به دنبال فضاسازی با این ضرب‌الاجل هستند؟
ایران در پنج گامی که پس از خروج آمریکا از برجام برداشت مقداری از شفافیت‌های لازم پیرامون فعالیت هسته‌ای خود را کاهش داد. با توجه به اینکه طرف‌های غربی نسبت به برنامه هسته‌ای ایران حساس هستند این کاهش شفافیت طبعا برای آنها ایجاد نگرانی و حساسیت کرده است.
حساسیت طرف غربی با گذشت زمان درحال افزایش است، به عبارتی فشار زمانی را برای غرب به وجود آورده است. در نتیجه در صورتی که حل اختلاف در مذاکرات انجام بگیرد، می‌تواند این ضرب‌الاجل برطرف شود. من فکر می‌کنم توافق خوبی که طرفین مذاکره به دنبالش هستند، باید مبنای کار باشد، ولی باید دو طرف تعریف درست و منطقی از توافق خوب داشته باشند و یکدیگر را نسبت به اینکه چه توافقی را توافق خوب می‌دانند، مجاب کنند. این چارچوب کلی مذاکرات است که باید پیش از اینکه وارد جزئیات بشوند، درباره آن تصمیم بگیرند و توافقی کنند و فکر می‌کنم طرفین در مذاکرات وین هنوز در مرحله چارچوب کلی مذاکرات هستند و اگر ابعاد این چارچوب به خوبی در این دور از گفت‌وگوها مشخص شود، می‌توانند وارد جزئیات شوند.
مطالب پیشنهادی
