نرگس چهرقانی، روزنامه‌نگار: ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به توافق رسید. البته این توافق دور از دسترس نبود، به شرطی‌که آژانس به وظایف اصلی‌اش بازمی‌گشت. آژانس سال‌هاست انحرافی اساسی از ماموریتش داشته و به‌جای تمرکز بر مسائل فنی بر مسائل سیاسی متمرکز شده و نقش پلیس بد را بازی ‌کرده است و این مشکلاتی را در عرصه همکاری‌های آژانس و ایران ایجاد کرده بود. بااین‌حال چندروز پیش حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه اعلام کرد شب گذشته به توافق خوبی با آژانس دست پیدا کردیم. همچنین دیروز خطیب‌زاده بیان کرد مذاکرات میان محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیشرفت داشته و اختلافات بر سر مسائل دوجانبه کاهش‌ یافته‌اند. در همین راستا برای بررسی توافق ایران با آژانس با عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو پرداختیم.

شب گذشته امیرعبداللهیان گفت توافقات خوبی با آژانس صورت گرفته‌، باتوجه به اینکه گروسی در صحبت‌های دیشب اشاره‌ای به بحث توافق نکرد، توافقات چه مواردی می‌تواند باشد؟

همیشه اختلاف دیدگاهی بین ایران و آژانس بوده. این چندباری که گروسی به ایران آمده یا در وین مذاکره کرده، ایرانی‌ها با خوشبینی بیشتری نسبت‌به گروسی صحبت کرده‌اند. هرچه زمان می‌گذرد، ایرانی‌ها می‌خواهند نشان دهند با آژانس همکار هستند و دارند همراهی می‌کنند. گروسی هرچه مسائل آژانس مهم‌تر می‌شود، محکم‌تر مسائل را دنبال می‌کند و انعطافش کمتر می‌شود. تاثیرگذاری کشورهای غربی، اروپایی و آمریکایی هم روی آژانس بین‌المللی اتمی بیشتر می‌شود. طبیعتا از آن طرف ایران سعی می‌کند با گفته‌های بهتری اجازه ندهد این شکاف بیشتر شود. آنچه امیرعبداللهیان گفته، معنی‌اش این نیست که ایران با آژانس کاملا به توافق رسیده است، همین که گروسی منفی صحبت نکرده، نشان می‌دهد مذاکرات مثبتی در جریان است و امیدواری وجود دارد که مذاکرات مثبت به توافقاتی برسند.

آیا امکانش هست آژانس بیش از آن چیزی که الان گفتید از مواضعش پایین بیاید؟

بله، آژانس منتظر است توافق قطعی شود، چون بین طرفین مذاکره بی‌اعتمادی هست، بنابراین وقتی توافق قطعی شود، گروسی هم نظرش را درباره توافق اعلام می‌کند. آنچه معتقدم اتفاق خواهد افتاد، این است که طرف ایرانی برای اینکه فضای مذاکرات برجامی در وین را مثبت کند، تلاش می‌کند با آژانس کنار بیاید.

به‌نظر شما ایران با آژانس روی چه مواردی توافق کرده است؟

آژانس در روزهای اخیر بیشتر روی سایت هسته‌ای کرج تاکید کرده، به‌طوری‌که اصرار دارد آنجا را تحت‌نظر بگیرد یا بعضی سایت‌هایی که دوربین‌ها ضبط می‌کند، اما آن دوربین‌ها در اختیار ایران است، بنابراین آژانس روی این دو مورد خیلی تاکید دارد و احتمالا شاید صددرصد چیزی را به‌دست نیاورد، اما شاید بتواند درصد قابل‌توجهی را از مذاکره با طرف ایرانی به‌دست آورد. طرف ایرانی هم علاقه‌مند است با آژانس موافقتی داشته باشد تا آن نگرانی‌هایی را که آمریکا و اروپا هر روز دارند -که مصاحبه می‌کنند و می‌گویند برجام کند پیش می‌رود یا ایران دارد غنی‌سازی‌اش را بالا می‌برد یا ایران از کنترل خارج می‌شود- کم کند.

توافقی که با آژانس شده، چه تاثیراتی بر روند مذاکرات برجامی در وین –که هنوز هم ادامه دارد- خواهد گذاشت؟

ایران درحال گفت‌وگو با آژانس است تا توافقی نسبی به‌دست آورد. هدف ایران است که به طرف‌های غربی- حتی روسی که اخیرا خیلی عجله دارند برای اینکه مذاکرات را پیش ببرند و اعلام می‌کنند که ما نگران غنی‌سازی ایران هستیم- بگوید که حالا آنقدر هم عجله نکنید، شما چون نگران غنی‌سازی هستید، ما به آژانس اجازه داده‌ایم که نظارت بیشتری داشته باشد. تاثیر دیگری که توافق ایران با آژانس بر مذاکرات وین می‌گذارد این است که ایران پس از خروج آمریکا از برجام تعهداتش را کم کرده بود، بر همین مبنا اگر ایران با آژانس راه بیاید، یعنی یک‌قدم مثبت برداشته است. شما فرض کنید ایران اگر پنج تعهد را کم کرده بود، حالا با آژانس اگر به توافق برسد چهار تعهد را کم کرده، یعنی یکی به طرف مقابل دارد امتیاز می‌دهد. طبیعتا این امتیازها مورد محاسبه قرار می‌گیرد و باعث می‌شود فضای بهتری در مذاکرات وین ایجاد شود، به‌ویژه در رابطه با آژانس که مهم است، چون این نظارتش با کاهش تعهدات دیگر ایران در ارتباط مستقیم است، یعنی آژانس غنی‌سازی و سانتریفیوژ را کنترل می‌کند که همه اینها با هم در ارتباط هستند و اعتمادسازی نسبی می‌سازند.

با اجرایی شدن این توافق، بازدید از تسا و دوربین‌هایی که بنا بود نصب شوند، با قانونی که مجلس قبلا درخصوص دوربین‌ها گذاشته بود، تداخل پیدا نمی‌کند؟

ما در مرحله‌ای از مذاکرات هستیم که می‌خواهیم اراده‌ای که وجود دارد نتیجه‌بخش باشد. حالا مجلس هم طبیعتا قانونی گذاشته، اما بالاخره وقتی شما مذاکره‌ای دارید انجام می‌دهید، باید یک‌سری انعطاف‌هایی داشته باشید که بشود این مذاکرات را پیش برد. حالا ممکن است در مقطع کوتاهی هم تداخل داشته باشد، اما درواقع کشور ترجیح می‌دهد و احتراما هم کمیسیون سیاست خارجه مجلس در جریان گذاشته می‌شود.