نگرانی پرستاران دور زدن قانون « تعرفه‌گذاری» و اجرای بد آن است

به گزارش «فرهیختگان»،  پیرو فرمایشات رهبری و همچنین پررنگ بودن مطالبه اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری با محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار ایران گفت‌وگویی انجام دادیم.

تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، به نفع پرستار، بیمه و مردم، به ضرر پزشکان!

سوال اصلی و اساسی این گفت‌وگو هم این بود که اولا به‌طور خلاصه این قانون چیست و چه آورده‌ای برای پرستاران خواهد داشت. شریفی‌مقدم گفت: «من از کسانی بودم که کار کارشناسی این قانون را انجام دادم. همه کارشناسان را دعوت کردیم که اعم‌از حقوقی‌ها، مالیاتی‌ها، فنی‌ها و پرستاران بودند. اساس این قانون به قبل از سال 76 که یک مدل پرداخت در کشور ما بود که به آن حقوق ثابت گفته می‌شد برمی‌گردد. به یاد دارم در سال 68 که بیمارستان امام(ره) بودم، فیش‌ها را روی میز می‌ریختند، پزشک 10هزار تومان می‌گرفت، سرپرستار 7 هزار تومان و پرستار 5 هزار تومان دریافت می‌کرد. اختلاف سقف و کف دوبرابری بود. در سال 78 طرحی به‌عنوان طرح نوین خودگردانی بیمارستان وجود داشت که با همین ادبیاتی که در طرح تحول پزشکان دکتر قاضی‌زاده عنوان کرد که باید حضور پزشکان بیشتر شود و غیره، اینها را باید علاوه‌بر حقوق یک‌سری خدمات بدهند و تعرفه‌گذاری شود. مثلا 500 خدمت تعریف شد که الان 7 هزار خدمت شده است. این تعرفه‌ها تحت عنوان حق‌العمل پزشک تایید می‌شد، اما در عملی که پزشک انجام می‌دهد از در ورودی یعنی نگهبان، اورژانس، اتاق عمل و... نقش دارند. 65 درصد از این را پزشک متخصص دریافت می‌کرد، 5 درصد در حساب دانشگاه می‌رفت، 10 درصد به بیمارستان داده می‌شد، 20 درصد باقیمانده بین 93 درصد پرسنل غیرپزشک تقسیم می‌شد. اختلاف فاحش در پرداخت کارانه‌ها تا 100برابر بود که آن زمان در دهه 70 که در وزارتخانه بودم و اعتراض کردم، ولی کار به جایی نبردم. منابع پایداری داشتند و مناصبی دریافت کردند و آن زمان این به جایی نرسید تا در سال 86 قانون تعرفه‌گذاری ایجاد شد که در بیمارستان همه خدمات تعرفه دارند حتی آمبولانس، چرا پرستار نباید تعرفه داشته باشد؟ همواره وزارت بهداشت با این مساله مخالف بود، اما به‌هرحال ما خیلی کار دقیقی انجام دادیم. گفتیم هر خدمتی که پرستار می‌خواهد انجام دهد را بسنجند، مثلا در یک فشارخون ریسک خطر برای فرد چقدر است که عامل ممکن است پزشک، پرستار و هرکس دیگری باشد، ریسک خطر برای مریض چیست، یک‌سری از خدمات غیرتهاجمی هستند همانند فشارخون و یک‌سری خدمات تهاجمی هستند همانند شیمی‌درمانی، دیالیز و غیره! کار کارشناسی انجام شد و در هرصورت الان درحال حاضر حدود 200 خدمت توسط پرستاران انجام می‌شود، ولی با تعرفه پزشکی است؛ مثلا دیالیز صفر تا صد را پرستار انجام می‌دهد، هیچ پزشکی در آنجا حضور ندارد، مسئولیت قانونی با پرستار است، اگر تعرفه این به اسم پرستاری شود یک‌چهارم کارهای پزشکی است و به‌نظر شما این به نفع چه کسی است؟ هم به نفع بیمه، هم به نفع پرستار و هم به نفع بیمار است که 10درصد را پرداخت می‌کند و 75‌درصد پرداخت نمی‌کند. این به نفع همگی است. اینجا ممکن است به نفع پزشک نباشد، چون ازنظر قانونی مسئولیتی ندارد. این تعرفه‌گذاری قطعا به نفع پرستار و بیمه و بیمار است. در دنیا اینچنین است عامل انجام کار، حتی اسکوپی‌ها را پرستار انجام می‌دهد. کار مهارتی است که پرستار هم می‌تواند انجام دهد. اینجا نگرانی از این است که تعرفه پرستاری باعث شود پرستار پای خود را فراتر بگذارد. برخی خدمات مهارتی است، حتی جراحی هم مهارت است که دانش اولیه نیاز دارد. در صحبت‌های آقا نیز به این مساله تاکید شد، هرچند سال گذشته نیز ایشان بیان کردند قانون تعرفه‌گذاری باید برای پرستاران انجام شود، منتها اجرا نشد و شاید این دوره که دولت عوض شده، چون نظر دولت هم در این زمینه مثبت است اتفاقی بیفتد. ولی جریان وزارت بهداشت بحث این دولت و آن دولت نیست. مافیایی است که رسانه‌ها و تشکل‌ها باید کمک کنند تا حریف آنها شویم. مشابه این مدلی که در ساختار وزارت بهداشت وجود دارد هیچ کجا نیست. جایی از دنیا وجود ندارد که پزشکان متخصص هیات‌علمی در بیمارستان‌ها باشند. اینجا بحث تعارض منافع است.»

نگرانی پرستاران دور زدن قانون و اجرای بد آن است

شریفی‌مقدم در ادامه سراغ محل تامین منابع اجرای این قانون رفت و گفت: «در این قانون ماده 74 تبصره ذیل بند 3 صراحتا اشاره کرده که هزینه اجرا و منابع این سیاست از محل بودجه عمومی و تغییر کارانه‌ها پرداخت شود. این قانون را می‌خواهند شهید کنند، چون بودجه عمومی را اخذ کردند و تعدیل کارانه‌ها را برمی‌گردانند که یکی از محل‌های تامین بودجه است. نظر دوستان این است که پرستار کارانه‌ای دریافت می‌کند، از محلی که وجود دارد می‌توان دوبرابر کرد، درحالی‌که این ارزش‌گذاری یک‌سری شاخص دارد. می‌خواهیم ارزش واقعی خدمت بعد از 15 سال یک چیز ماست‌مالی‌شده نباشد. این امری است که نگران آن هستیم. سال گذشته و امروز رهبری به این موضوع اشاره کردند. منتها تنها نگرانی ما این است که چگونه می‌خواهند این امر را اعمال کنند. در قانون از تعدیل کارانه‌ها صحبت شده که هم مربوط به پزشک و هم مربوط به پرستار است. منبع این کافی نیست که بعد از 15 سال یک قانونی را سمبل کنند و درنهایت کارانه‌ای به پرستار بدهند. در تعرفه‌گذاری عدالت را باید درنظر گرفت و ارزش خدمت تعریف دارد و براساس شاخص است. اگر خدمت پزشکی براساس شاخص تعیین می‌شود، آن شاخص در دنیا ثابت است. برای پرستاری کمتر است. آن متر که برای تعرفه‌گذاری همه گروه‌ها استفاده شد برای پرستاری هم اعمال شود که به‌نظر من نگرانی این است این را ازنظر اینکه حرف آقا زمین نماند، به شکلی اجرا کنند که جدی اجرایی نشود. امیدوارم این پیش‌بینی من درست نباشد. بحث بودجه نیز باتوجه به اینکه پول‌های زیادی در نظام سلامت وارد می‌شود، این بودجه درمقابل آن قطره است. رقم‌های ده‌ها هزار میلیاردی درمقابل بودجه، بیمه سلامت، جیب مردم، تامین اجتماعی و غیره می‌آید و چرا باید فقط به ملزومات و کارانه پزشک وارد شود؟ بهتر است بعد از 15 سال وقتی می‌خواهند این قانون را اجرا کنند، درست اجرا کنند. ظاهر اجرا شود و در باطن به‌نحوی نباشد که سال بعد بگوییم کاش اجرا نمی‌شد. مبتنی‌بر عملکرد هم گفتند تحول در پرستاری ایجاد می‌کند، ولی بعدا محدودیت‌هایی به‌جا گذاشت که پرستاران پشیمان شدند. جامعه پرستاری در این خصوص نگران است.»

اگر کمبودی هست برای همه باشد، فاصله دریافتی پزشک و پرستار بسیار بالاست

دبیرکل خانه پرستار در پاسخ به این سوال که الان دریافتی یک پرستار چقدر است و بعد از اجرای این قانون چه تغییری خواهد کرد، گفت: «آمار را من ندارم و وزارت بهداشت آمار دقیق‌تری دارد. آنچه ما داریم، متوسط کارانه‌های پرستاری 800 هزار تومان است. به یاد دارم زمان آقای احمدی‌نژاد گفته شده که پزشکان 10هزار میلیارد درآمد دارند و همه به آن‌ور آب می‌رود. سر این بحث فشار آورده بودند که باید تعرفه‌گذاری اجرا شود. از من پرسیدند می‌خواهید حقوق پرستاران چقدر اضافه شود؟ فکر کنم آن زمان پرستاران یک میلیون تومان دریافتی داشتند. من گفتم 5 میلیون تومان که یکباره چشم آنها گرد شد و قرمز شدند. من همیشه حداکثر را می‌اندازم که به حداقل برسد. من در آن جلسه گفتم یک‌پنجم کارانه پزشکان را به پرستاران بدهید. وقتی این را گفتم کنار آمدند و آنها این را قبول کردند که برابر حقوق پرستار کارانه پرداخت کنند. احمدی‌نژاد رفت و دولت بعدی یعنی دولت روحانی آن را رد کرد. الان حقوق پرستاران متفاوت است و متوسط 8-7 میلیون تومان است. الان انتظار می‌رود برابر حقوق پرستاران کارانه پرداخت شود، وزارت بهداشت نمی‌خواهد این انجام شود. اینها می‌خواهند کارانه پرستار را دو یا حداکثر سه‌برابر کنند. الان پرستاری کارانه 500-200 هزار تومان دریافت می‌کند و برخی از مدیران هم بالای یک میلیون دریافت می‌کنند، ولی متوسط 800-700 هزار تومان است که درنهایت فکر می‌کنم 3-2 برابر می‌خواهند اضافه کنند. با همه این اوصاف بد اجرا کردن این امر شأن سخنان آقا را پایین می‌آورد. پرستار هم می‌گوید قانون‌گذار گفته از محل بودجه عمومی است و پرستاران زیاده‌خواه نیستند، ولی اگر پولی وارد سیستم می‌شود، باید توزیع آن عادلانه باشد و براساس شاخص‌های سختی کار باشد. در زمان جنگ متخصص، جراح، پزشک، پرستار و غیره بودند و 24 ساعت کار می‌کردند و درنهایت به اندازه دریافت می‌کردند. البته این هم عادلانه نبود، ولی انگیزه آن زمان پول نبود. آن زمان پولی نبود و اگر پولی نبود برای همه نبود، همه کار می‌کردند ولی الان که صدها هزار میلیارد پول وارد نظام سلامت می‌شود و شفاف نیست این پول کجا می‌رود، پرستاران هم می‌خواهند اگر هست برای همه باشد و اگر پولی نیست که برای همه نیست. اگر تعرفه‌گذاری خوب نیست برای کسی نباشد و کلا جمع شود. در دنیا تعرفه‌گذاری جمع شده است، مشکلی در این زمینه نیست و پرستار هم در این زمینه ادعایی ندارد، ولی برای همه تعرفه‌گذاری نباشد. وقتی موضوعی برای همه وجود دارد، نمی‌توان گفت برای پرستاران نباشد.»

* نویسنده: قاسمعلی محتشم، خبرنگار