زهرا رمضانی، روزنامه‌نگار: فعالیت‌های پژوهشی در مراکز آکادمیک تنها راه رسیدن به فناوری‌های جدید و حتی رسیدن به علوم تازه است. راهی که می‌تواند به‌عنوان بازوی درآمدی دانشگاه‌ها و تحقق ارتباط با صنعت هم به‌شمار رود و قطعا بسیاری از دانشگاه‌ها با پر و بال دادن به این حوزه توانسته‌اند نام خود را در زمره دانشگاه‌های مطرح دنیا قرار دهند، موضوعی که نشان می‌دهد در دنیا اگر اهمیت پژوهش بیشتر از آموزش نباشد، کمتر نیز نخواهد بود. مساله دیگر این است که طبیعتا تحقیقات دانشگاهی باعث پیشرفت صنایع در بخش‌های مختلف هم می‌شود و از این حیث نیز این مهم دارای جایگاه خاصی است، اما انجام چنین فعالیت‌هایی خود نیاز به فراهم بودن بسترهای لازم و همچنین وجود چتر حمایتی همه‌جانبه از پژوهشگران اعم از اساتید و دانشجویان دارد. به‌عبارت دیگر مانع‌زدایی از مسیر فعالیت‌های پژوهشی و همچنین تسهیل ارتباط صنعت با دانشگاه می‌تواند نقش سازنده‌ای در پیشبرد برنامه‌های تحقیقاتی مراکز آکادمیک و در یک کلام نظام آموزش عالی کشور داشته باشد. درست است که پژوهش در همه کشورها دارای اهمیت ویژه‌ای است، اما نکته مهم اینجاست که این حوزه برای کشوری مانند ایران که در حوزه‌های مختلف با تحریم روبه‌رو است، می‌تواند نقش سازنده‌ای برای پیشبرد سیاست‌های بالادستی کشور به‌ویژه در حوزه‌های صنعتی داشته باشد. اهمیت پژوهش به‌حدی است که وزارت علوم به‌عنوان بالاترین نهاد تصمیم‌گیر در مباحث مرتبط با آموزش عالی، هفته‌ای را به نام آن نامگذاری کرده است. هفته‌ای که از امروز شروع می‌شود و قرار است برنامه‌های مختلفی در دانشگاه‌ها اجرا شود. دانشگاه آزاد اسلامی نیز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین زیرنظام‌های آموزش عالی هم‌راستا با دیگر مراکز، نه‌تنها برنامه‌هایی را در راستای حمایت از پژوهشگران اجرا می‌کند، ‌ بلکه تلاش دارد تا زمینه را برای تسهیل فعالیت‌های تحقیقاتی در واحدهای مختلف فراهم کرده و بتواند زمینه را برای جذب سرمایه‌های خارج از دانشگاه هم فراهم کند. اهمیت پژوهش به‌حدی است که علی‌رغم اقداماتی که در طول چند سال اخیر برای بهتر شدن شرایط آن انجام شده، اما در سند تعالی و تحول دانشگاه آزاد اسلامی نیز برنامه‌های مختلفی برای تحقق سیاست‌های کلان دانشگاه تدوین شده است. در این راستا به سراغ عبدالله محمدی، مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی رفتیم تا برنامه‌های هفته پژوهش این دانشگاه را شرح دهد.

تقدیر از پژوهشگران برتر در شاخه‌های 7گانه علوم

محمدی با تاکید بر اینکه تقدیر از پژوهشگران برتر هم در سطح واحدهای دانشگاهی و هم در سطح استان‌ها را خواهیم داشت، گفت: «این برنامه به‌صورت سالانه در دانشگاه آزاد اسلامی انجام می‌شود و هر سال به مناسبت فرارسیدن هفته پژوهش شاهد این هستیم که پژوهشگران برتر در شاخه‌های 7گانه علوم مورد تقدیر قرار می‌گیرند.»

حضور دانشگاه آزاد در نمایشگاه هفته پژوهش با 700 محصول

او ادامه داد: «دومین برنامه ما نیز شرکت در نمایشگاه پژوهش و فناوری است که متولی آن وزارت علوم بوده و قرار است از 23 تا 26 آذرماه برگزار شود. البته نمایشگاه به دو صورت مجازی و حضوری خواهد بود که در بخش مجازی بیش از 700 محصول و در بخش حضوری نیز حدود 180 محصول را از واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی خواهیم داشت؛ قطعا حضور در این نمایشگاه با توجه به اینکه دیگر دانشگاه‌ها نیز در آن به عرضه محصولات‌شان می‌پردازند، دارای اهمیت است.»

برگزاری نشست روسای شورای پژوهشی استانی در هفته پژوهش

مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی افزود: «به‌دلیل رعایت پروتکل‌ها تلاش کردیم تا محصولات‌مان را به‌گونه‌ای گزینش کنیم که تقریبا عموم واحدها بتوانند در آن حضور داشته باشند، از این رو در نمایشگاه امسال از هر استان نهایتا 5 محصول را خواهیم داشت و این‌طور نیست که بگوییم برخی از استان‌ها از حضور در این نمایشگاه جا مانده‌اند. یکی دیگر از برنامه‌هایمان این است که نشستی را با روسای شورای پژوهشی استانی برگزار کنیم که طی آن سیاست‌های پژوهش و فناوری کشور در زمینه‌های مختلف از جمله سند تحول و تعالی دانشگاه ابلاغ خواهد شد.»

محمدی به نقش برگزاری این نشست در رسیدن به اهداف پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی افزود: «طبیعتا نیاز داریم تا برای تحقق برنامه‌های تدوین‌شده در سند تحول دانشگاه آزاد اسلامی، نشست‌های تخصصی برگزار شود و این نشست‌ها هم با حضور دکتر طهرانچی، رئیس دانشگاه و روسای استان‌ها انجام شده و امروز در سطح روسای شورای پژوهشی استانی این نشست‌ها را دنبال می‌کنیم. یکی دیگر از برنامه‌هایمان که در هفته پژوهش استارت آن را می‌زنیم، رویداد بزرگ فناورانه گام دوم دانشگاه آزاد اسلامی است که مقدمات آن انجام شده و دهقانی‌فیروزآبادی نیز دوهفته پیش در این زمینه اعلام عمومی کرده است.»

او اظهار داشت: «کارهای مقدماتی برای انجام فعالیت‌های تخصصی رویداد بزرگ فناورانه اعم از ابلاغ شیوه‌نامه‌ها و صدور احکام افراد درگیر در این رویداد نیز در هفته پژوهش انجام می‌شود و تلاش داریم تا هنگام صدور احکام با حضور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، ‌ شیوه‌نامه برگزاری این رویداد را نیز رونمایی کنیم، ‌البته هنوز این مساله قطعی نشده است. با این حال این رویداد با هدف تشکیل هزار گروه پژوهشی و زیرساخت دنبال می‌شود و تلاش داریم تا هزار استارتاپ و هسته‌های فناورانه و هزار شرکت را در کنار سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها دورهم جمع کنیم تا شبکه عظیم دانشگاه آزاد اسلامی در کنار شبکه ملی قرار بگیرد و اتفاقات خوب همکاری را رقم بزنند. طبیعی است که تحقق این مساله می‌تواند نقش بسزایی در رفع نیازهای پژوهشی کشور در حوزه‌های مختلف ایفا کرده و از طرف دیگر شاهد سرمایه‌گذاری خارج از دانشگاه در طرح‌های پژوهشی واحدها باشیم.»

مقدمات اجرای رویداد گام دوم دانشگاه آزاد از هفته پژوهش آغاز می‌شود

مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی با تاکید بر اینکه هنوز زمان دقیق اجرای این رویداد مشخص نیست، گفت: «‌قطعا این اتفاق بسیار گسترده خواهد بود و این‌طور نیست که بگوییم می‌توان ظرف مدت کوتاهی آن را به مرحله اجرا رساند، اما کارهای اجرایی آن را در هفته پژوهش امسال آغاز خواهیم کرد. باید این مساله را هم بگویم که با توجه به اینکه شرایط دانشگاه آزاد اسلامی نسبت به گذشته تفاوت زیادی کرده و تلاش می‌کنیم تا شعار مساله‌محوری را به مرحله اجرا برسانیم، طبیعی است که این مهم جز با همکاری تک‌تک اعضای هیات‌علمی و کارشناسان محقق نخواهد شد، از این رو انتظاری که ما داریم، این است که هر کدام از اعضای هیات‌علمی به‌عنوان متولی یک گروه پژوهشی درقالب برنامه‌های علمی موردنیاز کشور فعالیت کنند.»

او در توضیح بیشتر این مساله گفت: «‌قطعا نتیجه همکاری اعضای هیات‌علمی با یکدیگر، باید راه‌اندازی یک شرکت یا رسیدن به محصول فناورانه باشد، البته درمقابل نیز این انتظار از ما به‌عنوان مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارد که تک‌تک این افراد را مورد حمایت مادی و معنوی قرار دهیم تا اعضای هیات‌علمی بتوانند در کنار یکدیگر به اهداف علمی‌شان که همان رفع نیاز کشور در حوزه‌های مختلف خواهد بود، برسند. قطعا برای تحقق این مساله رایزنی‌هایی با دستگاه‌های مختلف برای حمایت از فعالیت‌های پژوهشی اعضای هیات‌علمی صورت گرفته است و این‌طور نبوده که بخواهیم همه مسائل را از داخل دانشگاه دنبال کنیم.»

راه‌اندازی هشتمین کنسرسیوم دانشگاه آزاد اسلامی

محمدی در همین زمینه افزود: «طبیعتا ارتباط‌مان را با سازمان‌های مختلف از طریق حوزه ارتباط با صنعت دانشگاه آزاد اسلامی برقرار کرده‌ایم و تفاهمنامه‌های مختلفی نیز در زمینه‌هایی مانند نفت با صنایع و با بخش‌های مختلف کشور برای قطعه‌سازی، ‌پروژه‌های بالادست و پایین‌دست نفت و... منعقد کرده‌ایم و طبیعتا چنین تفاهمنامه‌هایی باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران را به‌سمت تحقیقات دانشگاهی سوق دهیم. همچنین بحث تشکیل کنسرسیوم‌ها را در سطح دانشگاه آزاد اسلامی دنبال کرده‌ایم که می‌تواند خود به حمایت هرچه بیشتر از پژوهشگران کمک کند.»

مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «‌درحال حاضر 7 کنسرسیوم را در دانشگاه آزاد اسلامی داریم و راه‌اندازی هشتمین کنسرسیوم هم در دستورکار قرار دارد. تلاش داریم تا از این طریق توانمندی‌های دانشگاه را تجمیع کرده و آن را به منصه ظهور برسانیم، ‌قطعا این مهم به جذب سرمایه برای انجام فعالیت‌های پژوهشی نیز کمک شایانی خواهد کرد. نباید این مساله را فراموش کرد که سرمایه‌گذاران بیرون محیط‌های آکادمیک تنها زمانی به سراغ دانشگاه می‌آیند که مطمئن باشند سرمایه‌شان به هدر نرفته و نتیجه‌بخش خواهد بود، ‌طبیعتا ما این شبکه‌‌سازی را در راستای همین اعتمادسازی انجام می‌دهیم، قطعا وقتی آنها مطمئن شوند که با سرمایه‌گذاری می‌توانند به راهکار علمی و عملی برای مشکل خود برسند، شرایط ارتباط با صنعت کاملا متفاوت از آنچه امروز است، خواهد شد.»

او تصریح کرد: ‌«رویداد فناورانه دانشگاه آزاد نیز در همین راستا برگزار می‌شود؛ چراکه می‌خواهیم نشان دهیم که تا چه میزان در سطح کشور از لحاظ آزمایشگاه و زیرساخت‌های مورد نیاز این حوزه، اعضای هیات‌علمی و دیگر مولفه‌های مرتبط با فعالیت پژوهشی غنی هستیم تا با این کار شاهد تحقق این اعتمادسازی باشیم. همچنین در حوزه آموزشی شاهد به اجرا در آمدن طرح پویش هستیم، طرحی که باعث جذب سرمایه‌ها به‌سمت واحدهای مختلف دانشگاهی می‌شود. البته نمی‌توان این انتظار را داشت که نتایج چنین طرح‌هایی به سرعت در کشور نمایان شود، بلکه قطعا طرح‌های بزرگ نیاز به زمان دارند.»

محمدی گفت: «بر اساس طرح پویش، از ابتدای ورود دانشجو به دانشگاه، او تحت نظر صنعت به تحصیل می‌پردازد و مباحث عملی و نیازهای دانشجو به طریقی هم از طریق صنعت احصا و تامین می‌شود، البته مباحث تخصصی توسط واحد دانشگاهی دنبال می‌شود، اما چنین طرحی باعث می‌شود تا صنعت و دانشگاه در کنار یکدیگر اقدام به پرورش نیروی انسانی کنند تا افراد تربیت‌یافته برای صنعت کارآیی داشته باشند، طبیعی است که چنین کاری باعث می‌شود تا از یک سو دانشجو بعد از فارغ‌التحصیلی تا حد زیادی با کار در صنعت آشنا باشد و از طرف دیگر صنعت نیز برای جذب او اعتماد لازم را داشته باشد. در این بین نیز شاهد تعریف اجرای طرح‌های پژوهشی خواهیم بود.»

حوزه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد در دوره کرونا بازمهندسی شد

مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی به دستاوردهای دانشگاه در دوران مجازی بودن آموزش‌ها اشاره و تصریح کرد: «دور شدن دانشجو از دانشگاه یک فرصتی را به بخش آزمایشگاهی ما داد و تلاش کردیم تا از این فرصت استفاده کرده و بحث آماده‌سازی تجهیزات، ‌استانداردسازی، تامین مواد شیمیایی موردنیاز و... را تامین کنیم. نباید فراموش کرد که پیش از همه‌گیری کرونا، تجهیزات دانشگاه آزاد اسلامی به‌طور مداوم زیربار بود و فرصت لازم برای به‌روزرسانی و تعمیر تجهیزات موردنیاز وجود نداشت، اما در دوران غیرحضوری بودن دانشگاه این فرصت مهیا و توانستیم یک بازمهندسی را در سطح دانشگاه آزاد اسلامی انجام دهیم و امروز دیگر شرایط زیرساختی ما برای انجام فعالیت‌های پژوهشی به نسبت گذشته کاملا متفاوت شده است.»

او با تاکید بر اینکه تهدید کرونا را در حوزه آزمایشگاه‌ها به فرصت تبدیل کردیم، اظهار داشت: «اگر آمار آزمایشگاه‌های دانشگاه آزاد اسلامی را قبل از کرونا مدنظر قرار دهید، متوجه این تغییر می‌شوید؛ چراکه در آن برهه ما 11 هزار آزمایشگاه و کارگاه داشتیم، اما در همین بازه کرونا تلاش کردیم تا با تجمیع برخی آزمایشگاه‌ها اقدام به افزایش توانمندی آنها کنیم و امروز این 11 هزار به 7 هزار و 500 آزمایشگاه و کارگاه رسیده که قطعا ارائه خدمات نیز در آن تقویت شده است. از طرف دیگر سامانه ساها را به‌روزرسانی کرده و فاز دوم و سوم این سامانه را به اتمام رسانده‌ایم. امروز این سامانه به‌گونه‌ای فعالیت می‌کرد که چه دانشجو و چه افراد خارج از دانشگاه آزاد اسلامی می‌توانند در آن ثبت‌نام کرده و بر اساس نیازی که دارد، خدمات موردنیازش را دریافت کند.»

محمدی بیان داشت:‌ «طبیعتا حضور دانشجویان به‌ویژه در مقطع تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها می‌تواند خون تازه‌ای به فعالیت‌های پژوهشی تزریق کند تا ما نیز بتوانیم از تجهیزاتی که در اختیار داریم در راستای انجام تحقیقات هدفمند استفاده کنیم. قطعا این مساله باعث می‌شود تا بار دیگر انجام فعالیت‌های پژوهشی در دانشگاه‌ها رونق بگیرد؛ چراکه ارتباط فیزیکی اساتید با دانشجویان خود یکی از الزامات چنین فعالیتی محسوب می‌شود.»