به گزارش «فرهیختگان»، سید ابراهیم رئیسی صبح روز یکشنبه در پانزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) که به میزبانی شهر عشق آباد ترکمنستان برگزار شد، گفت: جمهوری اسلامی ایران اولویت ویژه‌ای برای همکاری و مشارکت اقتصادی با کشورهای آسیایی به خصوص همسایگان خود در آسیای جنوبی، آسیای غربی، آسیای میانه و قفقاز قائل است.

رئیس جمهور تاکید کرد: بی‌تردید تقویت نقش و جایگاه سازمان‌های منطقه‌ای به عنوان تسهیل‌کننده همکاری‌های دو جانبه و چندجانبه مورد توجه و اهتمام ماست که یکی از نمودهای واضح آن سازمان همکاری‌های اقتصادی «اکو» است.

رئیس جمهور افزود: مجموعه «اکو» علاوه بر بهره‌مند ویژگی‌های مادی قدرت همچون جمعیت نیم میلیاردی، مالکیت یک سوم منابع انرژی جهان، موقعیت بی‌نظیر ارتباطی میان اروپا با چین و روسیه با خلیج فارس و اقیانوس هند، نیروی انسانی جوان و پرتوان، در بردارنده هویتی ممتاز به نام اسلام است.

آیت الله رئیسی تصریح کرد: ما فقط همسایگانی توانمند نیستیم بلکه میراث‌دار و در عین حال پیش برنده یک هویت اصیل منبعث از فرهنگ اسلامی هستیم که قادر است آینده بشریت را در درخشان‌ترین حالت رهبری کند و هم می‌تواند بالندگی و نشاط معنوی را به کالبد همکاری‌های همه جانبه میان ما تزریق نماید، طی سالیان گذشته دستاوردها و پیشرفت‌های خوبی در سازمان «اکو» به دست آمده است اما کماکان فاصله معناداری مابین موفقیت‌های حاصله با ظرفیت‌ها و توانمندیَ‌های واقعی سازمان وجود دارد. برای نمونه با وجود پتانسیل‌های تجاری بالا تجارت درون منطقه‌ای کماکان کمتر از ۱۰ درصد است.

رئیس جمهور تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور مهم به دنبال ارتقای سطح همکاری‌ها در اکو و ترفیع رتبه و منزلت این سازمان در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی است. ما معتقدیم که ابزارهای موثری برای جهش سازمان وجود دارد که در صورت اشتراک مساعی اعضا می‌تواند علاوه بر پیشرفت مادی کشورها، سعادت نسل‌های آینده را تضمین نماید.

رئیس جمهور با اشاره به به پیامدهای همه گیری کرونا گفت: اینک نیازمند دخالت جمعی دولت‌های عضو هستیم تا آثار مخرب همه‌گیری کرونا را از منطقه دور کنیم و مناسبات و تعاملات فی ما بین را با شتاب مناسب و به کمک تجربه‌هایی که در حوزه سلامت و آموزش و تولید دارو داشته‌ایم، ارتقا دهیم.

متن کامل سخنان رئیس جمهور به شرح ذیل است: 

 بسم‌الله الرحمن الرحیم

الحمدالله رب‌العالمین و صلی‌الله علی سیدنا و نبینا محمد و آله الطاهرین

و صحبه المنتجبین

 برادر عزیز جناب آقای قربانقلی بردی محمداف،

رییس‌جمهور محترم ترکمنستان

 در ابتدا مایلم ریاستِ جناب عالی بر پانزدهمین نشست سران اکو را تبریک بگویم و از دولت و مردم شریفِ کشورِ دوست و برادر ترکمنستان به خاطر میزبانی این نشست و مهمان‌نوازی‌ِ سخاوتمندانه سپاسگزاری نمایم. از جناب آقای دبیرکل و همکاران‌شان در دبیرخانه اکو در تهران نیز بابت آماده‌سازی این گردهم‌آیی‌ِ مهمِ منطقه‌ای قدردانی می‌کنم. از تلاش‌های رییس نشست قبلی سران، برادر عزیز جناب آقای اردوغان نیز بسیار سپاسگزارم.

همچنین فرصت را مغتنم دانسته ۲۸ نوامبر، «روز اکو» را گرامی می‌دارم و سی‌امین سالگرد استقلال کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز را تبریک می‌گویم.

 جناب آقای رئیس، رؤسای محترم جمهور، نخست‌وزیران محترم،

عالیجنابان، خانم‌ها و آقایان،

عصر حاضر، عصر آسیاست؛ آسیا پهنه‌ای از تمدن، فرهنگ و ارزش‌های غنی، و مهد بزرگ‌ترین ادیان توحیدی است و بسیاری از اصول و قواعد پیشرو در عرصه بین‌الملل نظیر صلح‌طلبی، عدالت‌خواهی، احترام متقابل، خردورزی، حکمرانی خیرخواهانه، پایبندی به تعهدات و معاهدات میان ملت‌ها، و حسن همجواری با همسایگان، از این پهنه تمدن‌ساز سرچشمه گرفته است.

جمهوری اسلامی ایران، اولویت ویژه‌ای برای همکاری و مشارکت اقتصادی با کشورهای آسیایی، بخصوص همسایگان خود در آسیای جنوبی، آسیای غربی، آسیای میانه و قفقاز، قائل است. اینجانب نیز سیاست «تعامل حداکثری» با همسایگان را در دستور کار دولت خود قرار داده‌ام. بی‌تردید تقویت نقش و جایگاه سازمان‌های منطقه‌ای به عنوان تسهیل کننده همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه مورد توجه و اهتمام ماست؛ که یکی از نمودهای واضح آن سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو است.

مجموعه اکو علاوه بر بهره‌مندی از ویژگی‌های مادی قدرت،همچون جمعیت‌ِ نیم میلیاردی، مالکیت یک سوم منابع انرژی جهان، موقعیت بی‌نظیر ارتباطی میان اروپا با چین؛ و روسیه با خلیج فارس و اقیانوس هند، نیروی انسانی جوان و پرتوان؛ در بر دارنده‌ی هویتی ممتاز به نام اسلام است. ما فقط همسایگانی توانمند نیستیم، بلکه میراث‌دار و در عین حال پیش‌برنده‌ی یک هویت اصیل منبعث از فرهنگ اسلامی هستیم که قادر است آینده بشریت را در درخشان‌ترین حالت، رهبری کند و هم می‌تواند بالندگی و نشاط معنوی را به کالبد همکاری‌های همه‌جانبه میان ما تزریق نماید.

طی سالیان گذشته، دستاوردها و پیشرفت‌های خوبی در سازمان اکو بدست آمده است.

اما کماکان فاصله معناداری مابین موفقیت‌های حاصله با ظرفیت‌ها و توانمندی‌های واقعی سازمان وجود دارد. برای نمونه، با وجود پتانسیل‌های تجاری بالا، تجارتِ درون منطقه‌ای کماکان کمتر از ۱۰ درصد است.

خانم‌ها و آقایان

جمهوری اسلامی ایران به دنبال ارتقای سطح همکاری‌ها در اکو و ترفیع رتبه و منزلت این سازمان در مناسباتِ منطقه‌ای و بین‌المللی است. ما معتقدیم که ابزارهای مؤثری برای جهش سازمان وجود دارد که در صورت اشتراک مساعی اعضا می‌تواند علاوه بر پیشرفت مادی کشورها، سعادت نسل‌های آینده را تضمین کند.

البته لازم است به پیامدهای همه‌گیری کرونا توجه داشت؛ اینک نیازمندِ دخالت جمعی دولت‌های عضو هستیم تا آثار مخرب همه‌گیری کرونا را از منطقه دور کنیم و مناسبات و تعاملات فی‌مابین را با شتاب مناسب و به کمک تجربه‌هایی که در حوزة سلامت و آموزش و تولید دارو داشته‌ایم، ارتقا دهیم.

مایلم نظر عالیجنابان را به ضرورت‌های ذیل جلب نمایم:

۱- جدیت در تجارت: بسیاری از گشایش‌های اقتصادی در اکو، منوط به ارتقای تجارت درون‌منطقه‌ای است. جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد نقش بیشتری در آزادسازی‌های تجاری در منطقه اکو ایفا نماید. مایلیم همه کشورهای عضو براساس زمان‌بندی که متناسب با اقتصاد ملی آن‌هاست در آزادسازی‌های تجاری در اکو، چه در قالب موافقتنامه اِکوتا (ECOTA) و چه در قالب مذاکرات تجارت آزاد حضور داشته باشند. جمهوری اسلامی ایران آماده است با اعطای تعرفه‌های ترجیحی‌ِ مناسب در چارچوب اکو، در حصول این هدفِ مهم، سهم داشته باشد.

۲- شبکه مواصلاتیِ مکمل: شبکه‌های مواصلاتی منطقه اکو نه تنها لازمه توسعه تجارت درون منطقه‌ای است بلکه در خدمتِ تجارتِ کشورهای عضو، به ویژه کشورهای محصور در خشکی، با جهان خارج است. ما معتقدیم پتانسیل‌های تجاریِ منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به حدی است که دیر یا زود، تمام مسیرهای بالقوه در منطقه اکو باید گشوده شود. شکل‌گیری کریدور جاده‌ای اسلام‌آباد‌–‌ تهران – استانبول پس از ده سال شاهد این مدعاست. برای منطقه اکو، کریدور «خواف‌– هرات – مزارشریف‌– حِیرَتان» به همان اندازه اهمیت دارد که کریدور «حِیرَتان – مزارشریف – پیشاور»؛ کریدور ریلی «رشت – آستارا – باکو» به همان اندازه ضروریست که کریدور آبی «امیرآباد – اُکتائو»؛ کریدور «استانبول – سرخس – آلماتی» به همان اندازه نقش‌آفرین است که کریدور «بندرعباس – سرخس- آلماتی»؛ بندر چابهار به همان اندازه مهم است که بندر گوادِر؛ بنادر ایران در شمال و جنوب، زیرساخت‌های بی‌بدیل همکاری و رفاه و برادری در منطقه هستند.

۳- انرژی و ظرفیت‌های تجاری و توسعه‌ایِ آن: تکمیل اقدامات ناتمامی همچون ایجاد بازار منطقه‌ای برق اکو؛ ایجاد کنسرسیوم شرکت‌های انرژی اکو؛ عملیاتی شدن مرکز انرژی‌های پاک اکو؛ و سازوکار همکاری صنایع پالایشی اکو باید در اولویت قرار گیرد. جمهوری اسلامی ایران علاوه بر جدیت در همکاری در این حوزه‌ها، آماده است برنامه‌های آموزشی حوزه نفت و گاز برای کشورهای عضو اکو را توسعه دهد. همچنین علاقمند هستیم پروژه‌های انتقال آب به کشورهای متقاضی از جمله جمهوری اسلامی ایران در دستور کار سازمان اکو قرار گیرد.

۴- اقتصادِ دیجیتال: جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد در زمینه‌هایی همچون اتصال فیبر نوریِ کشورهای عضو، ایجاد پِلَتفُرم‌های دیجیتالی مشترک، تبادلات فناورانه، علمی و دانشگاهی، ایجاد بازارهای مشترک منطقه‌ای فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین در حوزه تجربة آموزش شاد، هوش مصنوعی و آموزش مجازی با اعضا همکاری کند. این آمادگی وجود دارد تا جمهوری اسلامی ایران نقطه کانونیِ این همکاری‌ها در سازمان اکو باشد و به این سازمان کمک کند تا اجلاس سالانه‌ای را درخصوص امنیت سایبری و آموزش مجازی در سطح حرفه‌ای میان کشورهای عضو برگزار نماید.

۵- معماریِ جدیدِ مالی در اکو: ظرفیت‌های تجاری منطقه؛ الزامات زیرساختی و توسعه‌ای منطقه؛ و محدودیت دسترسی به منابع مالی خارج از منطقه ایجاب می‌کند سازوکارهای مؤثرتری در قالب یک معماری ملی منطقه‌ای جدید به کار گرفته شود. «بانک تجارت و توسعه اکو» باید با انجام اصلاحات قانونی و رویه‌ای، نقش پررنگی در تأمین مالی مبادلات تجاری مابین کشورهای عضو برعهده گیرد. جمهوری اسلامی ایران آماده است افزایش سرمایه این بانک را با نگاه مثبت مدنظر قرار دهد. همچنین ایده ایجاد «صندوق سرمایه‌گذاری مشترک اکو» که در نشست صندوق‌های ثروت ملی کشورهای عضو که از سوی ایران مطرح شده است را راهگشا می‌دانیم و در اینجا اعلام می‌کنم به محض تمهید مقدمات و تأسیس این صندوق در اکو، صندوق توسعه ملی جمهوری اسلامی ایران سهم خود را در اختیار پروژه‌های تحت پوشش این صندوق قرار خواهد داد.

جمهوری اسلامی از گسترش تعاملات فرهنگی بخصوص همکاری‌های بین دانشگاهی، در راستای بهره‌مندی از ظرفیت نخبگان و توسعة دیپلماسی علمی حمایت می کند.

همچنین جمهوری اسلامی از هر پیشنهادی که منجر به گسترش ترتیبات و سازوکارهای همکاری در اکو به همه اعضا شود حمایت می‌کنیم.

 جمهوری اسلامی ایران آمادگی کامل دارد تلاش‌های مکمل ازجمله تأسیس پلیس اکو (اکوپل) و ایجاد سازوکار همکاری‌های قضایی اکو در اسرع وقت نهایی شود و «مرکز مبارزه با فساد و همکاری‌های آمبودزمان اکو» مستقر در تهران نیز به سرعت عملیاتی گردد.

برادران عزیز؛

در سال‌های اخیر خوشبختانه سازمان اکو رویکرد و موضع مؤثری را در ارتباط با برخی موضوعاتِ جامعه بین‌المللی از خود به نمایش گذاشته است. قطعنامه اخیر مجمع عمومی سازمان ملل متحد درخصوص «همکاری سازمان ملل متحد و سازمان اکو» حاکی از همکاری مؤثر دو سازمان در موضوعات جهانی با آثار منطقه‌ای است. لازم می‌دانم همچنین به یکی از موضوعات روز جهانی یعنی تغییرات اقلیم اشاره کنم. سازمان اکو و آژانس محیط زیستی آن، از مدت‌ها قبل با طراحی پروژه‌های مربوط به تغییر آب و هوا و گرمایش زمین، پایبندی اعضا را به این دستور کار جهانی نشان داده است و ضرورت دارد با اهتمام بیشتر به آن پرداخته شود. تغییر اقلیم یک مبحث جهانی با تبعات فراگیر است که کلیه کشورها اعم از توسعه یافته و در حال توسعه را تحت تأثیر قرار داده است. وضعیت فعلی حاصل عملکرد کشورهای صنعتی و توسعه یافته در طول دو قرن اخیر است که با تخریب منابع طبیعی و استفاده بی‌رویه از منابع زیرزمینی و معادن، با افزایش حرارت کره زمین، زندگی بشر را به مخاطره جدی انداخته است. دولت‌های صنعتی باید مسئولیت‌های تاریخی خود را بپذیرند و نسبت به تأمین مالی، انتقال فن‌آوری‌های مربوطه و ظرفیت‌سازی در کشورهای در حال توسعه اقدام نمایند. منطقه اکو باید یکی از مناطق هدف در دریافت چنین کمک‌هایی باشد.

صلح پایدار، توسعة پایدار و رفاه همگانی در گرو تحقق دو اصل عدالت و معنویت است. تحقق عدالت در سطح جهان مستلزم بازتعریف روابط کشورهای توسعه‌یافته با کشورهای در حال توسعه است. روابط موجود حاصل سیاست‌های سلطه‌طلبانه است یکتاپرستان بر مواسات و برادری تمامی بندگان خدا تأکید دارند. ادیان الهی به خصوص معارف اسلام نیز تبعیض ناروا را برای هیچ قوم، نژاد و ملتی را نمی‌پذیرند.

جناب آقای رئیس، برادران

جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که مدیریت منطقه باید توسط خود کشورهای منطقه انجام پذیرد. پایان یافتن خصومت‌ها در منطقه قفقاز نویددهنده ثبات و آغازگر فصل جدید توسعه و همگرایی منطقه‌ای است؛ و وظیفه همه ماست که در این جهت کار کنیم. مشارکت و همراهی کشورهای عضو اکو با حوزه قفقاز در این مرحله، می‌تواند به تعمیق و ارتقای نقش سازمان کمک کند. با توجه به شرایط جدید منطقه قفقاز معتقدیم احیای مسیرهای سنتی و تسهیل جابجایی کالا و مسافر در منطقه پس از سه دهه، به رشد و توسعه منطقه اکو کمک خواهد کرد. همچنین بر این اعتقادیم هرگونه تغییر در جغرافیای سیاسی منطقه نه تنها به ثبات و امنیت منطقه کمک نمی‌کند بلکه زمینه تنش‌های بیشتر در آینده را فراهم می‌کند. همکاری میان کشورهای حوزه قفقاز برپایه احترام متقابل و حفظ تمامیت ارضی کشورها و قواعد بین‌المللی، تضمین کننده صلح و ثبات و زمینه ساز پیشرفت و توسعه کشورهای منطقه خواهد بود. ثبات در منطقه قفقاز همچنین شرایط برای شکل‌گیری همکاری‌های فرامنطقه‌ای همچون ایجاد کریدور بین‌المللی خلیج فارس – دریای سیاه را فراهم ساخته است که باعث تسهیل تجارت و مراودات اقتصادی اعضای اکو با سایر کشورها خواهد شد.

سازمان اکو در دهه‌های اخیر سازوکارهای مناسبی را در حمایت از بازسازی و توسعه اقتصادی افغانستان، که در آغوش کشورهای اکو قرار دارد، پی‌ریزی نموده است. پیامِ نشست سران اکو به جهان باید حاکی از تداوم حمایت این سازمان از تلاش‌های افغانستان‌ و مردم نجیب آن در بازسازی و توسعه اقتصادی باشد. اینک با رسیدن فصل سرما، مردم افغانستان بیش از همیشه به کمک‌های معیشتی اولیه و سوخت نیاز دارند. اما سوزناک تر از سوز سرما آن است که منابع مالی ملت افغانستان توسط اشغالگران دیروز و سارقان امروز آمریکایی، محبوس شده است. جمهوری اسلامی ایران، همانند همیشه، آماده هرگونه همکاری و کمک به مردم افغانستان، به خصوص حمایت از آموزش و تحصیل زنان و دختران با استعداد آن سرزمین است.

خانم‌ها و آقایان،

حمایت جمهوری اسلامی ایران از سازمان اکو و فعالیت‌های آن بدون قید و شرط است. تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران نیز کوچک‌تر از آن است که خللی در اراده جمهوری اسلامی ایران در سیاست تعامل حداکثری با همسایگان و منطقه ایجاد کند. ایالات متحده آمریکا با خروج غیرقانونی از برجام و تحمیل تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه و همچنین استقرار این سیاست «ظلم حداکثری»، نشان داد که منافعش با منافع جمعی منطقه ما سازگار نیست. منفعت منطقه ما همکار‌های سودمند، و برادری ملت‌های منطقه است. جمهوری اسلامی آماده است که تمام ظرفیت‌ خود را برای تحقق این هدف انسانی و اسلامی به کار ببندد.

جناب آقای رییس،

در پایان لازم می‌دانم از همکاران عزیزمان در نشست‌های مقامات ارشد، شورای وزیران و شورای نمایندگان دائم اکو جهت آماده‌سازی اسناد نشست سران تشکر نمایم.

یک بار دیگر از جناب‌عالی تشکر می‌کنم و برای دولت و مردم عزیز ترکمنستان سعادت روزافزون آرزومندم.

والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته