محمود زارعی، پژوهشگر اقتصاد: نوسانات شدید قیمت کالاها در یک دهه‌ اخیر باعث شده ثبات بازار از یک‌سو به یک مطالبه عمومی و ازسوی دیگر بی‌توجهی دولت‌ها به آن به یک آرزو برای مردم بدل شود. در این شوک‌های قیمتی همواره تولیدکننده و مصرف‌کننده متضرر بوده‌اند و این وسط دلال‌ها و واسطه‌ها با سوداگری بیشترین نفع را از توزیع سنتی بازار ازآن خود می‌کردند. در انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم نیز رئیس‌جمهور منتخب در رقابت‌های انتخاباتی با تکیه بر مدیریت زنجیره تامین وعده کاهش 30درصدی قیمت‌ها را داد؛ اما واقعا چگونه می‌توان با بهبود فرآیند توزیع قیمت‌ها را کاهش داد؟

سیستم توزیع یکی از ارکان بسیار مهم در فرآیند اقتصاد و تجارت است. شبکه توزیع علاوه‌بر تامین مواد اولیه برای یک تولیدکننده، موظف است محصول نهایی او را به دست مصرف‌کننده نهایی برساند. واسطه‌گری و دلال‌بازی یک رکن جدایی‌ناپذیر از یک بازار با سیستم توزیع سنتی است. این واسطه‌گری‌ها علاوه‌بر آنکه موجب می‌شوند مواد اولیه با قیمت بالاتری دست تولیدکننده برسند و یک محصول با هزینه تمام‌شده بالاتری تولید شود، محصول نهایی را نیز گران‌تر به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسانند. علاوه‌بر آن به علت نبودن نظارت دقیق، مشخص‌نبودن قیمت اصلی بسیاری از کالاها و طولانی‌شدن مدت نگهداری در انبارها کیفیت محصول نهایی نیز افت کرده و مصرف‌کننده به‌مراتب بهره کمتری از کالا می‌برد.

امروزه یکی از ابزارهای بسیاری از کشورهای جهان برای مدیریت بازار، مدیریت زنجیره تامین است، درواقع مدیریت زنجیره تامین، فرآیند و فعالیت تامین مواد اولیه است که برای ایجاد یک محصول یا خدمات و ارائه آن کالا یا خدمات به مشتریان نهایی مورد نیاز است. هدف نهایی مدیریت زنجیره تامین، بهبود عملکرد زنجیره تامین و توزیع مناسب کالاهاست. در این فرآیند دسترسی به‌موقع و دقیق تولیدکنندگان به اطلاعات بازار، این امکان را می‌‌دهد تا تنها براساس تقاضای موجود، محصول را تولید و توزیع کنند. سیستم‌های زنجیره تامین موثر به تولیدکنندگان و خرده‌فروشان کمک می‌کند تا فعالیت اضافه را کاهش دهند. این موضوع هزینه تولید، حمل‌ونقل، بیمه و ذخیره‌سازی کالایی را که قابل فروش نیست نیز کاهش می‌دهد.

امروزه در بسیاری از کشورهای جهان شرکت‌های مدیریت زنجیره تامین وظیفه مدیریت بازار در محصولات و خدمات مختلف را برعهده دارند. این شرکت‌ها با مدیریت زنجیره‌ تولید یک محصول از مواد اولیه تا محصول نهایی، تامین پایدار کالا و تضمین کیفیت آن را برعهده دارند. در شرایط فعلی اقتصادی کشور توجه دولت سیزدهم به مدیریت زنجیره تامین و اهتمام به حمایت از شرکت‌های مدیریت زنجیره تامین می‌تواند گامی مهم برای عبور از سیستم سنتی بازار ایران باشد که درنهایت موجب تحقق وعده‌ دولت سیزدهم شده و می‌تواند به معیشت عمومی جامعه کمک شایانی کند. آنچه شرکت‌های زنجیره تامین می‌توانند برای اقتصاد فعلی کشور به ارمغان بیاورند در چند حوزه قابل بررسی است؛ اول آنکه این شرکت‌ها با حذف دلال‌ها موجب کاهش قیمت تمام‌شده‌ محصول می‌شوند و کالا را با قیمت کمتری به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسانند. دوم آنکه با برنامه‌ریزی و بررسی بازار، این شرکت‌ها عهده‌دار تامین پایدار محصولات و تضمین امنیت توزیع کالا می‌شوند و سوم آنکه تضمین کیفیت و خدمات پس از فروش را نیز برعهده خواهند داشت. اگر از مزایای مختلف شرکت‌های‌ زنجیره تامین چشم‌پوشی کنیم حذف واسطه‌ها به‌تنهایی ارزش آن را دارد که این نوع شرکت‌ها مورد توجه مسئولان قرار گیرد و موجب شود با اعطای مشوق‌های مختلف زمینه را برای فعالیت این شرکت‌ها در کشور فراهم سازند.

 یکی از اقدامات اساسی برای تسریع در فرآیند گسترش شرکت‌های زنجیره تامین، بهره‌گیری از ظرفیت استارتاپ‌ها در این حوزه است. به‌راحتی می‌توان با کمک تکنولوژی و استفاده از اپلیکیشن یک چرخه‌ مدیریت زنجیره تامین را با کمترین هزینه راه‌اندازی کرد. استقبال عمومی جامعه از نرم‌افزارهای خدماتی نیز نشان می‌دهد اقبال عمومی برای این سطح از فعالیت در جامعه وجود دارد. بهره‌گیری از تکنولوژی برای مدیرت زنجیره تامین، این امکان را می‌دهد تا شکل‌دهی شبکه ارتباطی بین کسب‌وکارهای خرد و متوسط حتی مشاغل خانگی علاوه‌بر تامین نیاز بازار، فرآیند اشتغال‌زایی را بهبود بخشد و معیشت عمومی جامعه نیز ارتقا یابد.